Cafer Penahi
Cafer Penahi (Farsça: جعفر پناهی, İngilizce: Jafar Panahi; d. 11 Temmuz 1960, Miyana, İran), uluslararası çapta tanınan, İran Yeni Dalgası'nın en etkili isimlerinden olan İranlı yönetmen, senarist ve yapımcı. Cannes Film Festivali Altın Palmiye, Venedik Film Festivali Altın Aslan ve Berlin Film Festivali Gümüş Ayı, kazandığı ödüller arasındadır. 2025 Cannes Film Festivali'nde Altın Palmiye'yi "Görünmez Kaza" filmiyle kazanmıştır.
2009'da Ahmedinejad'ın cumhur başkanı ilan edilmesinin ardından çıkan olaylarda sokaklarda Besic milislerince öldürülen insanların anısına düzenlenen törene gittiğinde ilk kez tutuklanıp serbest bırakıldı. Ancak birkaç ay sonra evinde tutuklanan Cafer Penahi, bir daha serbest bırakılmadı. Yetkililer hiçbir zaman suçunun ne olduğunu açıklamadı ve 2010 Cannes Film Festivali'ne günler kala avukatı ve ailesini görmek için açlık grevine başladığını duyurdu. Cannes Film Festivali'nde Fransa kültür bakanı Frédéric Mitterrand ve Fransa dış işleri bakanı Bernard Kouchner'in, hapishaneden gönderdiği mektubu festivalin açılışında okumasıyla beraber sonunda on ayın ardından avukatıyla görüşme hakkı buldu. İddialara göre İslam devrimi ile iş başına gelen İran'ın hakim rejimi İran'nin aleyhine bir film yapma çabalarındaymış. Ancak Cannes Film Festivali'ne gönderdiği mektupta "şimdiye kadar rejimin aleyhine film yapmadım" cümleleri bulunmaktadır. Ayrıca söz konusu mektupta şu cümleler de yer almaktadır: "Burada birçok suçsuz tutuklanıp sesleri hiçbir yere ulaşmayan insanlar var". Uluslararası Af Örgütü, Cannes Film Festivali'ndeki Cafer Penahi'nin boş koltuğunu rejimin susturma deliliği olarak nitelendirmiştir.[1][2][3]
2011 yılında Cannes film Festivaline bir kez daha davet aldı lâkin Cafer Panahi'nin film yapması, "ulusal güvenliğe karşı işlenen suçlara" ilişkin hüküm gereği tam 20 sene boyunca yasaklanmıştı. Keza ev hapsi cezasına çarptırıldı. Fakat Penahi Avrupa'dan birçok ödüller almaya devam etti. Bunun nedeni Pehaninin alışagelmişin dışında davranmasıydı; örneğin ''Bu bir film değil'' filmi bir kekin içine saklanan USB bellek ile İran'dan Fransa'ya kaçırıldı. Film festivalde yayımlandı. Son olarak 2015 yapımlı Taksi Tahran bir taksinin içine yerleştirilmiş kamera, şoför Pehaninin Tahran'ı turlamasını kaydediyor. Taksiye binen farklı müşteriler, şoför ile açık ve samimi bir şekilde sorunlarını, endişelerini ve görüşlerini paylaşıyor. Film Altın Ayı Ödülünü kazandı.[4]
Filmleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- Yaralı Başlar (1988, kısa belgesel)
- Kış (1991, belgesel)
- Dost (1992, kısa film)
- Zire Darakhatan Zeyton (Zeytin bahçesinden geçerken, 1994, reji asistanlığı)
- Badkonake Sefid (Beyaz Balon, 1995)
- Ardekul (1997, kısa belgesel)
- Ayna (1997)
- Çember (2000)
- Talaye Sorkh (Kanlı Altın, 2003)
- Offside (2006)
- This a not film (2011)
- Taksi Tahran, (2015)
- No Bears (2022)
- Un simple accident (2025)
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Cafer Panahi 2 Kasım 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - IMDb sayfası.
- Ödül avcısı Panahi! - Milliyet Gazetesi (21.2.2006).
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Arşivlenmiş kopya". 7 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mart 2022.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 21 Mayıs 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2010.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 15 Mayıs 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2010.
- ^ "Cafer Penahi". 11 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Aralık 2015.
