Jakub Karol Parnas

Jakub Karol Parnas
Jakub Karol Parnas
	Jakub Karol Parnas
Doğum	Jakub Karol Parnas; 16 Ocak 1884; Tarnopol Avusturya
Ölüm	29 Ocak 1949
Meslek	Biyokimyager

Jakub Karol Parnas, Yakov Oskarovich Parnas olarak da bilinir (Rusça: Яков Оскарович Парнас) (16 Ocak 1884 – 29 Ocak 1949), Otto Fritz Meyerhof ve Gustav Georg Embden ile birlikte Embden-Meyerhof-Parnas yolunun keşfine katkıda bulunan önde gelen bir Yahudi - Polonyalı - Sovyet biyokimyacısıydı.

1939'da Batı Ukrayna'nın ilhakından sonra bir Sovyet aktivisti oldu. 1949'da Stalinist Yahudi Anti-Faşist Komitesi olayı sırasında tutuklandı ve kayıtlara göre hapishanedeki hücresinde kalp krizi geçirerek öldü.

Hayatı

Parnas, 1884'te Tarnopol'de,^[1] o zamanlar Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun bir parçası olan Galiçya eyaletinde (şimdi Polonya ile Ukrayna arasında bölünmüş bir şehir) Yahudi bir ailenin çocuğu olarak doğdu. 1904'te Charlottenburg Kraliyet Teknik Koleji'nden mezun oldu. 1920'den 1941'e kadar Lviv Üniversitesi Tıbbi Kimya Enstitüsü'nün başkanlığını yaptı. Cambridge, Napoli, Strazburg, Ghent ve Zürih'teki üniversitelerle işbirliği yaparak Avrupa'yı dolaştı. Alman Bilimler Akademisi Leopoldina'nın bir üyesi, Polonya Bilimler Akademisi'nin Sorumlu Üyesi ve ayrıca Sorbonne Üniversitesi ile Atina Üniversitesi'nin fahri doktoruydu.

Polonya'nın Sovyetler tarafından işgal edilmesi ve 1939'da Batı Ukrayna'nın Sovyetler Birliği tarafından ilhak edilmesinden sonra Parnas, enstitüdeki çalışmalarına devam etmek için Lviv'de kaldı. Ayrıca komünist Bölge Sovyet İşçi Delegasyonu'nda siyasi bir rol üstlenerek Sovyet yetkilileriyle işbirliği yapmaya başladı. 1941'de Almanya'nın Sovyetler Birliği'ni işgalinden sonra Parnas, SSCB'nin insan nüfusunun çok az olduğu noktalarına tahliye edildi ve hayatının geri kalanında orada yaşadı. Ayrılmasından sadece birkaç gün sonra, Lviv (Lwów), yaklaşık 45 Lwów profesörünü katleden Nazi Almanya ordusu tarafından işgal edildi.

Sovyetler Birliği'nde Parnas, Joseph Stalin ile tanıştı ve kendi laboratuvarını kurdu. SSCB Bilimler Akademisi Akademisyeni ve SSCB Tıp Bilimleri Akademisi'nin kurucu üyesi oldu.

Başarılarına ve popülaritesine rağmen, Parnas yanlışlıkla Batı casusu olmakla suçlandı. 28 Ocak 1949'da KGB tarafından tutuklandı. KGB arşivlerine göre, 29 Ocak 1949'da Lubyanka hapishanesindeki ilk sorgusu sırasında kalp krizinden öldü.

Başarıları

Parnas'ın ana çalışması, kas dokusundaki karbonhidrat metabolizması mekanizmalarının incelenmesiydi. Władysław Baranowski ile birlikte fosforoliz sürecini keşfetti.^[2] Parnas ayrıca glikolizin teorik analizine büyük katkı yaptı.

Mirası

Parnas, Polonya ve Ukrayna Biyokimya Dernekleri tarafından düzenlenen ve 1996'dan beri iki yılda bir düzenlenen Polonya-Ukrayna Parnas Konferansı tarafından onurlandırılmıştır.^[3]

Kaynakça

^ "Birth and circumcision records of Jakob Parnes". 7 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/1293591/ ^{[yalın URL]}
^ Postepy Biochemii Vol. 43 No. 5 1997 p.311

[1] "Birth and circumcision records of Jakob Parnes". 7 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[2] ttps://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/1293591/ ^{[yalın URL]}

[parnasConference1996-3] Postepy Biochemii Vol. 43 No. 5 1997 p.311

[1]

[2]

[3]