Japon iğdesi
| Japon iğdesi | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
Elaeagnus umbellata
Thunb. |
Japon iğdesi, Güz zeytini veya Güz yemişi[1] (Elaeagnus umbellata) iğdegiller (Elaeagnaceae) familyasından iğde cinsinin bir türüdür. Güz zeytini adı ile de bilinir.Bu isim İngilizce ismi olan autumn-olive in çevirisidir.[2] Doğu Asya'da Himalayalardan Japonya'nın doğusuna kadar olan geniş alana kadar yayılmıştır. Zira bitki azotu köklerine depolayıp, bağlar ve bu şekilde en verimsiz topraklarda bile yaşama kabiliyetine sahiptir. Doğal olarak bu özelliği ile verimsiz bir toprağı verimli hale getirebilir.
4–10 m uzunluğa erişebilen bir çalı veya ağaççık şeklindedir, yoğun ve dikenimsi bir tacı vardır. yaprakları almaşık dizili, 4–10 cm uzunluğunda ve 2–4 cm genişliğinde, yaprak kenarı dalgalıdır. Yaprakları erken baharda ilk ortaya çıktığında gümüş rengindedir, fakat yaz aylarına doğru olgunlaşan yapraklarının rengi yeşile renge döner. (E. angustifolia türü haricinde), bu türün sonbahara kadar yaprakları gümüş rengidir.
Çiçeklerinin 1 ile 7 tanesi yaprak koltuğunda paralel şekilde ardı ardına dalda kenetlenmiştir ve kenetlenerek açar, güzel kokulu, 4 loblu soluk sarımsız beyaz 1 cm uzunluğunda taç yaprağa sahiptir. 1/4,1/3 inçlik yuvarlak meyveleri bulunmaktadır.[3] 0.65 to 0.85 cm uzunluğundadır, önceleri gümüş sarı rengi meyveleri olgunlaşınca gümüşümsü kırmızı ya da kahverengiye döner.
Olgunlaşınca meyvelere yenilebilir ve özellikle kurutulmuş meyve olarak tüketilebilir, yine yenilebilir çekirdekleride meyvenin içindedir. Bununla birlikte meyvenin en büyük yararı içerdiği likopen oranındadır. Zira bu meyvenin 100 gramı aynı miktar domatesin içerdiğinden 7 ile 17 kat fazla likopen içermektedir. Antioksidanlarıda bitki bünyesinde barındırır, bu sebeple sonra derece yararlı meyvelere sahip olması yanında ayrıca bitki yaprakları ve çiçekleri sayesinde bahçecilik ve peyzajda da kullanılabilmektedir.[4]
Bununla birlikte iş bu bitki özellikle sonradan getirildiği Kuzey Amerika'da işgalci türler arasındadır. Zira gerek en verimsiz topraklarda yaşayabilmesi ve gerekse meyvelerini yiyen kuşlar ve -35 dereceye kadar varan soğuğa dayanıklılığı sayesinde bitki kolayca yayılabilmektedir. Zira bitkinin meyvelerini yiyen kuşlar bitki tohumlarını tam olarak sindiremeyip dışkıları ile birlikte vücuttan atmaktadırlar, bu sayede bitki tohumları çok uzak alanlara dahi yayılabilmektedir.[5][6]
Galeri
[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Arşivlenmiş kopya". 19 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2012.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Kasım 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2011.
- ^ Dirr, M. 1998. Manual of woody landscape plants : their identification, ornamental characteristics, culture, propagation and uses. Stipes, Champaign, Ill.
- ^ Fordham, IM, Clevidence BA, Wiley ER et al. "Fruit of autumn olive; A rich source of lycopene" HortScience. Alexandria 36: 1136-1137, 2001
- ^ USDA invasive species identification sheet (pdf)[ölü/kırık bağlantı]
- ^ Species Profile - Autumn Olive 24 Kasım 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., National Invasive Species Information Center, National Agricultural Library. Lists general information and resources for Elaeagnus umbellata.
