Jean Buridan
Jean Buridan | |
|---|---|
.jpg) | |
| Doğum | 1301 Béthune, Picardie |
| Ölüm | 1359 veya 1362 |
| Mezun olduğu okul(lar) | Paris Üniversitesi |
| Dönem | Orta Çağ felsefesi |
| Etkilendikleri | Aristoteles, Porfirios, Ockhamlı William |
| Etkiledikleri | Nikolas Kopernik |
Jean Buridan (Latince: Joannes Buridanus) (1300 - 1358) Fransız rahip, filozoftur. Geliştirmiş olduğu impetus kavramı modern süredurum kavramına doğru giden yolda ilk adımı teşkil eder. Kopernik devriminin temellerini atmıştır. Buridan'ın eşeği olarak bilinen düşünce deneyiyle hatırlanmaktadır. Ancak bu düşünce deneyine onun günümüze kadar gelen eserlerinde rastlanmamaktadır.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Buridan 1301'den bir süre önce, Picardie'deki Béthune kasabasında veya yakınlarında doğmuştur. Arras piskoposluğunun başka bir yerinde doğmuştur olduğu söylenmektedir. Eğitimini Paris'te, önce Collège du Cardinal Lemoine'de ve daha sonra Paris Üniversitesi'nde, Master of Arts derecesini ve 1320'lerin ortalarında ise öğretmenlik yapmak için resmi lisansını aldı. O zaman felsefe kariyeri için hukuk, tıp veya teoloji alanında doktora yapmak gerekiyordu ama Buridan, akademik hayatını sanat fakültesinde geçirdi. Bunun yanında, dini bir düzene katılmak yerine seküler bir din adamı olarak entelektüel bağımsızlığını elinde bulundurdu. Kaynaklarda adına son olarak 1359 yılında rastlanmaktadır.
Eylemsizlik
[değiştir | kaynağı değiştir]Eylemsizilk kavramı, Aristoteles fiziğine yabancıdır. Aristoteles ve onun peripatetik takipçileri, bir bedenin yalnızca sürekli bir dış kuvvetin etkisiyle hareket halinde tutulduğunu savundu. Bu nedenle, Aristotelesçi görüşe göre, havada hareket eden bir mermi, devam eden hareketini, antiperistasis olarak bilinen bir fenomen olan çevredeki ortamdaki girdaplara veya titreşimlere borçludur. Yakın bir kuvvetin yokluğunda, cisim neredeyse anında dururdu.
İvme teorisi, hareketin vücudun bazı özellikleri tarafından sürdürüldüğünü ve harekete geçirildiğinde verildiğini ileri sürdü. Buridan, bu hareketi sürdüren mülkiyet ivmesini belirleyen ilk kişiydi, ancak teorinin kendisi muhtemelen ondan kaynaklanmadı. İbn Sina'nın meyl (eğilim) kavramında bu ilkenin nüveleri bulunabilir.
Bibliyografya
[değiştir | kaynağı değiştir]- Marcello Landi, Un contributo allo studio della scienza nel Medio Evo. Il trattato Il cielo e il mondo di Giovanni Buridano e un confronto con alcune posizioni di Tommaso d'Aquino, in Divus Thomas 110/2 (2007) 151-185.
