Jim Jarmusch
Jim Jarmusch | |
|---|---|
.jpg) | |
| Doğum | James R. Jarmusch 22 Ocak 1953 Cuyahoga Falls, Ohio, ABD |
Jim Jarmusch (d. 22 Ocak 1953; Cuyahoga Falls, Ohio), Amerikalı yönetmen. Bağımsız filmleriyle tanınır.
İlk önemli filmi, 1984 yapımı Cennetten de Garip'tır. Hayal kırıklığı içindeki üç gencin New York'tan Cleveland'a oradan da Florida'ya tuhaf yolculuğunu anlatan film, Hollywood'a özgü film yapımı geleneklerinin pek çoğunu yıkmasının yanında, bugün de modern bağımsız sinemanın dönüm noktalarından biri kabul edilmektedir.[1]
Jarmusch 1986'da Down by Law'u yazdı ve yönetti. Film New Orleans'ta bir hapishanedeki Tom Waits, John Lurie ve Roberto Benigni'nin canlandırdığı üç mahkûmu anlatır. Yönetmen bu erken dönem çalışmaları nedeniyle Amerikalı yol filmleri trendinin etkili bir temsilcisi haline geldi.[2]
1995'te Jarmusch, 19. yüzyılda Batı Amerika'da geçen ve başrollerini Johnny Depp ile Gary Farmer'ın paylaştığı Dead Man'i çekti. Film eleştirmenlerce genel olarak "acid western," bir "anti-Western" ve "post-Western" olarak tanımlandı. Ayrıca eleştirmenler Batı Amerika, şiddet ve özellikle Amerikan yerlisi portrelerini başarılı bularak filmi övdü.[3] Dead Man, Robby Müller tarafından siyah beyaz olarak çekildi ve müzikleri Neil Young tarafından bestelendi ve icra edildi.
Jarmusch'un en önemli projelerinden biri, seri kısa filmlerden oluşan Coffee and Cigarettes'tir. Filmin temelini oluşturan ve Roberto Benigni ile komedyen Steven Wright'ın oynadığı altı dakikalık kısa film 1986'da Saturday Night Live'de yayınlandı. Yönetmen üç yıl sonra oyuncu Steve Buscemi ile sekiz dakika uzunluğundaki Coffee and Cigarettes: Memphis Version'u çekti. Müzisyenler Tom Waits ile Iggy Pop'un rol aldığı 12 dakikalık Coffee and Cigarettes: Somewhere in California ise 1993'te çekildi.
1993'te Jarmusch filmle ilgili planlarını, "Kurgulanmayı bekleyen iki bölüm daha çektim ve iki ya da üç bölüm daha yazdım. Her ne kadar niyetim bunların ayrı ayrı kısa filmler olmasıysa da, on iki ila on dört civarında bölüm çekip bunları video gösterimi için bir araya getirmeyi planlıyorum." sözleriyle açıkladı.[4] Filmler 2004'te Coffee and Cigarettes adıyla gösterildi. Film (birincisi 1986 yapımı Coffee and Cigarettes, ikincisi Memphis Version ve üçüncüsü Somewhere in California olmak üzere) on bir bölümden oluşur. Oyuncular arasında The White Stripes'tan Jack ve Meg, Cate Blanchett, RZA, GZA, Bill Murray, Steve Coogan ve Alfred Molina da vardır.
Yönetmenin gösterime giren şimdilik son filmi, Bill Murray, Jeffrey Wright, Sharon Stone, Tilda Swinton, Frances Conroy ve Julie Delpy'nin oynadığı 2005 yapımı Broken Flowers'tır.
Lee Marvin'in Oğulları
[değiştir | kaynağı değiştir]Jarmusch, yarı-gizli, mizahi bir topluluk olan Lee Marvin'in Oğulları isimli topluluğun, pek çok farklı işte beraber çalıştığı müzisyen Tom Waits ve oyuncu/müzisyen John Lurie ile birlikte kurucuları arasındadır. Kulübün diğer üyelerinin Richard Bose, Nick Cave, Thurston Moore, Josh Brolin, Neil Young ve gene Jarmusch'la çalışmış bir isim olan Iggy Pop olduğu söylenmektedir. Kulübe tek giriş kriteri, üye olmak isteyen kişinin, fiziksel olarak, oyuncu Lee Marvin'e oğlu kadar benzemesidir. Ayrıca bu topluluğa kadınlar alınmamaktadır. Üyelerin büyük bir kısmı beat olmanın ve görünmenin ne demek olduğunu bilen ve bunu yaşam biçimleri ile gösteren insanlardır.
Kulübün Lee Marvin filmleri izlemek üzere ara sıra toplanması öngörülmüştür. Üyeler, bu şakayı medya dünyası vasıtası ile ölümsüzleştirmeyi hedeflemektedir.
- "Size böyle bir organizasyonun olmadığını söyleyemem ama ayrıntılı bilgi vermek özgürlüğüne sahip değilim. Topluluğun üç üyesini daha söyleyebilirim: Tom Waits, John Lurie ve Richard Bose. Lee Marvin'le ilişkili olduğunu ya da onun oğlu olduğunu kanıtlayacak bir yüz yapısına sahip olman gerekiyor. Ayrıca, toplulukta hiç kadın yok. Bildiriler yayınlıyoruz ve gizli toplantılar yapıyoruz. Bu söylediklerimin dışında tek kelime bile edemem."
- —Jim Jarmusch: Röportaj: Vol. XIX - No. 11, 1989: sayfa 146-150.
Lee Marvin'in gerçek oğlunun, bir barda Tom Waits ile karşılaştıktan sonra topluluğun varlığına itiraz ettiği söyleniyor.[5]
Müzik
[değiştir | kaynağı değiştir]Jarmusch, tek LP'leri Lies to Live By ile 1982'de ABD ve Britanya'da sükse kazanmış bir No-Wave grubu olan Del-Byzanteens'in klavyecisi idi. Yönetmen ayrıca, 2005 yılına yayınlanan Wu-Tang Meets The Indie Culture albümüne de destek verip Bach and Yehudi Menuin'den alıntılar yaptı.
Kişisel hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Jim Jarmusch'un hayatı New York ile Upstate New York'taki Catskill Mountains arasında geçiyor. Genellikle toplum içine çıkmayan yönetmen, 2003'ün başında Noam Chomsky ve Susan Sarandon'un da içinde bulunduğu kişilerle birlikte ABD'nin Irak'ın işgaline tepki olarak "Benim adıma değil" bildirisine imza attı.
Filmografi
[değiştir | kaynağı değiştir]Yönetmen
[değiştir | kaynağı değiştir]- Permanent Vacation (1980)
- Cennetten de Garip (1984) - Yönetmen, senarist, kurgu
- Coffee and Cigarettes (1986) - Yönetmen, senarist
- Down by Law (1986) - Yönetmen, senarist
- Coffee and Cigarettes: Memphis Version (1989) - Yönetmen, senarist
- Mystery Train (1989) - Yönetmen, senarist
- Night on Earth (1991) - Yönetmen, senarist, yapımcı
- Coffee and Cigarettes: Somewhere in California (1993) - Yönetmen, senarist, kurgu
- Ölü Adam (1995) - Yönetmen, senarist
- Year of the Horse (1997) - Yönetmen, görüntü yönetmeni
- Ghost Dog: The Way of the Samurai (1999) - Yönetmen, senarist, yapımcı
- Ten Minutes Older: The Trumpet ("Int. Trailer Night" bölümü) (kısa film, 2002) - Yönetmen, senarist
- Coffee and Cigarettes (2003) - Yönetmen, senarist, kurgu
- Broken Flowers (2005) - Yönetmen, senarist
- The Limits of Control (2009) - Yönetmen, senarist
- Only Lovers Left Alive (2013) - Yönetmen, senarist
- Paterson (2016) - Yönetmen, senarist
- Gimme Danger (2016) - Yönetmen, senarist
- The Dead Don't Die (2019) - Yönetmen, senarist
Jeneriğinde adı geçen diğer filmler
[değiştir | kaynağı değiştir]- Lightning Over Water (1980) - Observer
- You Are Not I (1981) - Yapımcı, sinematografi
- Der Stand Der Dinge (The State of Things) Portugal (1982) - Besteci
- Burroughs (1984) - Ses kaydı
- Sleepwalk (1986) - Kamera operatörü, görüntü yönetmeni
- When Pigs Fly (1993) - Yürütücü yapımcı
- Tezgahtarlar (1994) (özel teşekkür)
- Enron: The Smartest Guys in the Room (2005) (özel teşekkür)
oyuncu
[değiştir | kaynağı değiştir]- Underground U.S.A. (1980) - Ses kayıtçısı
- American Autobahn (1984) - Film yapımcısı
- Straight to Hell (1987) - Amos Dade
- Helsinki Napoli All Night Long (1987) - Bar koruması #2
- Candy Mountain (1988)
- Leningrad Cowboys Go America (1989) - New York araba satıcısı
- The Golden Boat (1990) - Yabancı
- In the Soup (1992) - Monty
- Iron Horseman (1995) - Silver Rider
- Blue in the Face (1995) - Bob
- Cannes Man (1996) - Cameo
- Sling Blade (1996) - Frostee Cream guy
- Fear and Loathing in Las Vegas (Book on Tape) (1996) - Raoul Duke (ses)
Kendisi olarak göründüğü filmler
[değiştir | kaynağı değiştir]- Fräulein Berlin (1983)
- Fishing with John (1991) TV
- Tigrero: A Film That Was Never Made (1994)
- American Cinema (1995) TV
- The Typewriter, the Rifle & the Movie Camera (1996)
- R.I.P., Rest in Pieces (1997)
- We're Outta Here! aka The Ramones (1997) Video
- Year of the Horse (1997)
- Pop Odyssee 2 - House of the Rising Punk (1998) TV
- Divine Trash (1998)
- Space Ghost Coast to Coast (1998) TV
- Lee Marvin: A Personal Portrait by John Boorman (1998) TV
- SpongeBob SquarePants (2000) TV
- Screamin' Jay Hawkins: I Put a Spell on Me (2001)
- V.I.P. (2001) TV
- ¿Quién es Alejandro Chomski? (2002)
- Focus on Jim Jarmusch (2002) TV
- Chaplin Today: A King in New York (2003) TV
- Hollywood High (2003) TV
- Rockets Redglare! (2003)
- Z Channel: A Magnificent Obsession (2004) TV
- Cinema Mil (2005) TV
- Excavating Taylor Mead (2005)
- Punk: Attitude' (2005) TV
- Magacine 2005 (2005) TV
- Joe Strummer: The Future Is Unwritten (2008)
- The Simpsons - "Any Given Sundance" (2008)
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "The Criterion Collection: Stranger Than Paradise by Jim Jarmusch". 17 Mart 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2008.
- ^ Mazierska, Ewa (2006). Crossing New Europe. Wallflower Press, 3. ISBN 1-904764-67-3.
- ^ Hall, Mary Katherine (Kış 2000). "Now You Are a Killer of White Men: Jim Jarmusch's "Dead Man" and Traditions of Revisionism in the Western". Journal of Film and Video (İngilizce). 4 (52): 3-14.
- ^ "members.tripod.com". 26 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2008.
- ^ Film Comment 28:3, Haziran 1992 [1] 7 Haziran 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- IMDb'de Jim Jarmusch
- 1953 doğumlular
- Summit County, Ohio doğumlular
- Amerikalı erkek senaristler
- Amerikalı film yönetmenleri
- Amerikalı erkek sinema oyuncuları
- Yaşayan insanlar
- Çek asıllı Amerikalılar
- Alman asıllı Amerikalılar
- İrlanda asıllı Amerikalılar
- Avrupa Film Ödülü sahipleri
- Akron, Ohio doğumlu müzisyenler
- No wave müzisyenleri
- Ordre des Arts et des Lettres subayları
- Tisch School of the Arts'ta öğrenim görenler