Johan van Oldenbarnevelt
Johan van Oldenbarnevelt | |
|---|---|
,_by_workshop_of_Michiel_Jansz_van_Mierevelt.jpg) Portresi (yaklaşık 1616) | |
| Doğum | 14 Eylül 1547 Amersfoort, İspanyol Hollanda |
| Ölüm | 13 Mayıs 1619 (71 yaşında) Lahey, Hollanda Cumhuriyeti |
| Eğitim | Leuven Üniversitesi Bourges Üniversitesi Köln Üniversitesi Heidelberg Üniversitesi Padova Üniversitesi |
| Dönem | 1586 – 1619 |
| Evlilik | Maria van Utrecht (e. 1575) |
| İmza | |
 | |
Johan van Oldenbarnevelt (14 Eylül 1547 – 13 Mayıs 1619), Berkel en Rodenrijs, Gunterstein ve Bakkum malikanelerinin lordu olan Hollanda Cumhuriyeti devlet adamı ve siyasal önderidir. İspanya’ya karşı Hollanda İsyanı sırasında önemli bir rol oynamış ve Hollanda Doğu Hindistan Şirketi’nin (VOC) kurucularından biri olmuştur.[1]
Yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]Van Oldenbarnevelt, Amersfoort’ta doğdu. Hukuk öğrenimini Leuven Üniversitesi, Bourges Üniversitesi, Heidelberg Üniversitesi ve Padova Üniversitesi'nde tamamladı. Daha sonra Fransa ve İtalya’da bulundu ve sonunda Lahey’e yerleşti.[1] Gençlik yıllarında II. Felipe’ye karşı yürütülen Hollanda İsyanında Sessiz William’ı destekledi ve onun ordusunda savaştı.[1] Daha sonraki yıllarda dini ve siyasi tartışmalarda Arminianizm yanlısı tutumuyla öne çıktı.
Erken siyasi yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]
Van Oldenbarnevelt 1573’te Haarlem Kuşatması’nda ve 1574’te Leiden Kuşatması’nda gönüllü olarak görev yaptı. 1575’te Maria van Utrecht ile evlendi. 1576’da Rotterdam’ın emekli danışmanı (pensionary) oldu ve bu göreviyle Hollanda Eyaletleri Meclisi’nin üyesi haline geldi.[1] Utrecht Birliği’nin (1579) hazırlanmasında aktif rol oynadı ve 1584’te Sessiz William’a Hollanda ve Zeeland Kontluğu teklif edilmesini savundu (William’ın ölümüyle gerçekleşemedi). Ayrıca Leicester Kontu Robert Dudley’in merkeziyetçi politikalarına karşı çıkarak, Nassau’lu Maurice’in etkisinin artmasını destekledi.[1]
Hollanda Eyaletleri Avukatı
[değiştir | kaynağı değiştir]
16 Mart 1586’da, Paulus Buys’un yerine Hollanda ve Batı Friesland Eyaletleri’nin emekli danışmanı (Land’s Advocate) oldu.[2] Bu görevle birlikte neredeyse 30 yıl boyunca Hollanda siyasetinin en güçlü figürü haline geldi. Hollanda Cumhuriyeti’nin dağınık yönetim yapısı içinde fiilen başbakan konumundaydı.[1]
Van Oldenbarnevelt, Hollanda Doğu Hindistan Şirketi’nin (VOC) 1602’de kurulmasını sağlayan diplomatik ve idari reformların başlıca mimarıydı. Ayrıca 1609’da İspanya Krallığı ile imzalanan On İki Yıllık Ateşkes’in müzakereciliğini yaptı.[1] Bu dönemde askeri lider Nassau’lu Maurice ile aralarındaki fikir ayrılıkları giderek büyüdü.
Dini çatışma
[değiştir | kaynağı değiştir]Ateşkesin ardından ülke içinde dini bölünme belirginleşti. Van Oldenbarnevelt, daha hoşgörülü bir yaklaşımı savunan Arminianizm taraftarlarını (Remonstrantlar) destekledi. Buna karşılık, katı Kalvinist çizgideki Gomaristler (Contra-Remonstrantlar) onun muhalifiydi.[1] 1613’te yalnızca kilise tarafından toplanacak bir sinoda karşı çıkarak, dini meselelerde devletin söz hakkı olması gerektiğini savundu. Bu tutum, Nassau’lu Maurice ile arasındaki politik çatışmayı derinleştirdi.[3]
'Keskin Karar' ve tutuklama
[değiştir | kaynağı değiştir]1617’de Van Oldenbarnevelt’in öncülüğünde Hollanda Eyaletleri “Scherpe Resolutie” (Keskin Karar) adlı kararı kabul ederek kendi yetkisiyle 4000 kişilik bir milis gücü kurdu.[1] Bu karar, diğer eyaletler tarafından isyan olarak değerlendirildi. 1618’de Nassau’lu Maurice emrindeki birliklerle müdahale ederek bu gücü dağıttı. Van Oldenbarnevelt ve yakın çalışma arkadaşları, aralarında Hugo Grotius’un da bulunduğu isimlerle birlikte tutuklandı.[1]
Yargılanması ve ölümü
[değiştir | kaynağı değiştir]
29 Ağustos 1618’de tutuklanan Van Oldenbarnevelt, aylar süren soruşturmanın ardından 20 Şubat 1619’da yargılandı. Mahkeme üyelerinin çoğu onun siyasi rakiplerindendi.[1] 11 Mayıs 1619’da ölüm cezasına çarptırıldı ve 13 Mayıs sabahı, 71 yaşındayken Lahey’deki Binnenhof meydanında idam edildi.[1][4]
İdamından önce halka, 'Ben bir hain değilim; vatanım için dürüstçe davrandım ve öyle öleceğim.' dediği aktarılır.[1] Joost van den Vondel, bu olaya tepki olarak Het stockske van Oldenbarnevelt adlı şiirini yazmıştır.[5]
Mirası
[değiştir | kaynağı değiştir]Van Oldenbarnevelt’in oğullarından Reinier van Oldenbarnevelt ve Willem van Oldenbarnevelt 1623’te Nassau’lu Maurice’e karşı bir suikast planına karıştılar; Reinier idam edildi, Willem ise İspanya’ya kaçtı.[1]
İngiltere’de onun idamından kısa süre sonra John Fletcher ve Philip Massinger tarafından yazılan Sir John van Olden Barnavelt Trajedisi adlı tiyatro oyunu sahnelendi.[6]
Galeri
[değiştir | kaynağı değiştir]-
Amersfoort’ta, Ingrid Mol tarafından yapılan Johan van Oldenbarnevelt heykeli (Zuidsingel Caddesi üzerinde). -
August Falise tarafından yapılan Johan van Oldenbarnevelt büstü (Stedelijk Gymnasium Johan van Oldenbarnevelt). -
-
Rotterdam Belediye Binası önündeki Johan van Oldenbarnevelt heykeli. Charles van Wijk tarafından tasarlanmış, ölümünden sonra Arend Odé tarafından tamamlanmış ve 9 Aralık 1920’de açılmıştır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d e f g h i j k l m n Önceki cümlelerden bir veya daha fazlası artık kamu malı olan bir yayından alınan metni içeriyor: Edmundson, George (1911). "Oldenbarneveldt, Johan van". Chisholm, Hugh (Ed.). Encyclopædia Britannica. 20 (11. bas.). Cambridge University Press. ss. 69-71.
- ^ "Dirk van Duijvenbode – De Nederlandse kabinetten vanaf 1848". 16 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2006.
- ^ Habben Jansen, Eddy (2021). Nederlandse politiek voor Dummies [Hollanda Siyaseti (Yeni Başlayanlar İçin)]. 2nd (Felemenkçe). Amersfoort: BBNC Uitgevers. s. 38. ISBN 978-90-453-5791-1.
- ^ Rink, Oliver (1986). Holland on the Hudson: An Economic and Social History of Dutch New York. Ithaca: Cornell University Press. s. 60.
- ^ Joost van den Vondel, Het stockske van Oldenbarnevelt.
- ^ Auchter, Dorothy (2001). Dictionary of Literary and Dramatic Censorship in Tudor and Stuart England. Greenwood Press. s. 335.
