Julio Baghy
Julio Baghy | |
|---|---|
 Julio Baghy, 1925 | |
| Doğum | 13 Ocak 1891 Szeged |
| Ölüm | 18 Mart 1967 (76 yaşında) Budapeşte |
| Milliyet | Macar |
| Meslek | Yazar, aktör |
| İmza | |
 | |
Julio Baghy (13 Ocak 1891, Szeged - 18 Mart 1967, Budapeşte; Macarca Baghy Gyula), Macar bir aktör ve Esperanto hareketinin önde gelen yazarlarından biriydi. Birçok ünlü romanın yazarıdır, ancak özellikle şiir alanında Esperanto'daki ustalığını kanıtlamıştır.
İlk yılları
[değiştir | kaynağı değiştir]Baghy tiyatrocu bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi - babası bir aktör ve annesi bir sahne suflörüydü. 1911'de Esperanto öğrenmeye başladı. Aktör ve tiyatro yöneticisi olarak çalışmaya başladı, ancak I. Dünya Savaşı başladı ve altı yıl boyunca memleketinden uzak kaldı.
Tutuklandı ve bir savaş esiri olarak Sibirya'ya gönderildi. Bu süre zarfında Esperanto hareketi için çalışmaya başladı, şiir yazdı ve arkadaşlarına dil öğretti.
Edebi çalışmaları
[değiştir | kaynağı değiştir]Kitapları
[değiştir | kaynağı değiştir]Baghy, Sibirya'da esaret konusunda iki kitap yazdı: Viktimoj (Kurbanlar, 1925) ve Sur Sanga Tero (Kanlı Toprakta, 1933),bu iki kitap 1971'de tek bir cilt halinde tekrar yayınlandı. Hiciv romanı Hura! (Hooray !, 1930) biraz daha az başarılı oldu. Devam kitabı olan Insulo de Espero (Umut Adası) savaş sırasında kayboldu.
En ünlü romanı Printempo en Aŭtuno (Sonbaharda İlkbahar) 1931'de yazılmıştır.
Şiirleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Baghy en çok yazdığı şiirlerle bilinir. İlk şiirleri Sibirya'da esaret döneminde yazılmıştır. O zamana kadar Esperanto'da yazan Zamenhof gibi şairler henüz genç dilde sınırlı eserler verebilmekteydi ve Antoni Grabowski dışında hiçbir şair dil üzerinde bir iz bırakabilmeyi başaramamıştı.
Baghy'nin en önemli şiir koleksiyonu ilk yayımladığıydı: Preter la Vivo (Yaşamın Ötesinde, 1922'de yayınlandı). Daha dikkat çekici şiir koleksiyonları arasında Pilgrimo (Yolcu, 1926) ve Vagabondo Kantas (Vagabond Söylüyor, 1933) bulunur.
1966'da yayımladığı Ĉielarko (Rainbow) adlı koleksiyonunda on iki farklı milletin halk masallarını anlattı. Son şiir koleksiyonu Aŭtunaj folioj (Sonbahar yaprakları) ölümünden sonra 1970 yılında yayınlandı.
Esperanto hareketi
[değiştir | kaynağı değiştir]Savaştan sonra Macaristan'a dönerek, Esperanto hareketinin baş öğretmenlerinden biri oldu, haber grupları ve edebi programlar düzenledi. Memleketi Macaristan'da çalışmasının yanı sıra Estonya, Letonya, Hollanda ve Fransa gibi ülkelerde eğitimler düzenledi.
1933 yılına kadar Esperanto edebiyat incelemesi olan Literatura Mondo'nun baş yazarlarından biriydi.
Eserleri bir sloganı yansıtıyor: Amo kreas pacon, Paco konservas homecon, Homeco estas plej alta idealismo. (Aşk barışı yaratır, Barış insanlığı korur, İnsanlık en yüksek idealdir.)
Eserlerinin birçoğu Esperanto Akademisi tarafından ödüllendirildi ve bazı romanları birçok dile çevrildi.
Bibliyografya
[değiştir | kaynağı değiştir]- M. Boulton, Poeto fajrakora. La verkaro de Julio Baghy, Saarbrücken: Artur E. Iltis, 1983. p. 144
- Clelia Conterno, Baghy tra la tempo, in Literatura Foiro n. 43-44, jun-aŭg 1977, p 10-11
- G. Silfer, La leginda Baghy, in Literatura Foiro n. 65, feb 1981, p 4-5
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Gyula Baghy - a brief biography, Wayback Machine sitesinde (27 Ekim 2009 tarihinde arşivlendi)
- Julio Baghy çalışmaları (kamu malı sesli kitaplar)
