Küçük panda
 | Bu maddedeki bilgilerin doğrulanabilmesi için ek kaynaklar gerekli. (Ekim 2024) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
| Küçük panda | ||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||||||
| Korunma durumu | ||||||||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | ||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||
Ailurus fulgens
(F. G. Cuvier 1825) | ||||||||||||||||||||
 Dağılımı | ||||||||||||||||||||
|
Küçük panda veya diğer bir adıyla kızıl panda (Ailurus fulgens)[1], etçiller (Carnivora) takımından çok ürkek ve tehlike altında olan bir tür. Zoolojik sınıflandırılmasının ayrıntıları hâlâ tartışılmaktadır.
Görünüm Özellikleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Boy ve ağırlık
[değiştir | kaynağı değiştir]Küçük pandanın boyu 50–65 cm civarındadır. Kuyruk uzunluğu 45–50 cm'ya kadar çıkabilir; Ağırlığı genelde 3–6 kg arasındadır.
Kürk rengi
[değiştir | kaynağı değiştir]Üstü kızıl kahverengi veya bakırımsı kahverengi, altı ise parlak siyah renktedir. Kuyruğu siyah-beyaz halkalıdır.
Yüz özellikleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Yüzü genelde beyaz renktir. Göz çevresinde koyu halkalar vardır ve yüzünde kızıl kahverengi gözyaşı damlalarını andıran işaretler vardır. Beyaz yüz, ağaçların üst dallarında ışığı yansıtarak genellikle ışığı az ve gölgeli yerlerde bulunan kızıl pandalara kolaylık sağlar. Ayrıca göz çevresindeki.koyu halkalarla birlikte yüzün şeklini belirsizleştirerek yırtıcılardan korunmasını sağlar.
Burnu kısa ve siyah renk, kafası yuvarlağımsı ve kulakları orta büyüklükte ve sivri olur.
Sahte başparmak
[değiştir | kaynağı değiştir]El bileğindeki kalın kemik, bambu kavramak ve ağaçta tırmanmak için kullanılır. Bu özellik, dev pandayla ortaklaşa evrimleşmiştir (konvergent evrim) ama farklı evrimsel kökenlidir.[2]
Ses özellikleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Küçük panda pek ses çıkarmaz. Kendi aralarında iletişim kurmak için ötermiş ya da gıcırdarmış gibi sesler çıkarır. 7 farklı vokalizasyon türü bilir: öfkeli kahkahalar, keçeleşmeler, ıslık, kuş sesi benzeri çıkışlar, hırıltı, tıslama ve hatta “huff-quack” denilen ördek benzeri sesler.[2]
Başka hayvanlarla görünüm benzerlikleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Dış görünüşü ile ilk bakışta bir rakuna benzer ama rakundan daha hafiftir.
Yayılımı
[değiştir | kaynağı değiştir]Küçük panda, Himalaya'nın doğusunda Nepal'den Çin'in Yunnan iline kadar uzanan bir coğrafyada yaygındır. Bu bölge içerisinde ılıman alanlarda, 10-25 °C sıcaklıkta ve 2000–4600m yüksekliklerde yaşamayı tercih eder. Habitatının yarısını nemli orman alanları oluşturur.[3] Dev ormangülü rhododendron, büyük bambu ya da meşe ormanlarında yaşar.
Davranış
[değiştir | kaynağı değiştir]Küçük panda çok yetenekli bir tırmanıcıdır. Gece ya da alacakaranlık saatlerinde yiyecek arayışına çıkar, gündüzleri ise ağaçların dallarında uyuyarak geçirir. Günde ortalama 15–17 saat uyuyabilir.[2]
Ağaçlardan kafalarıyla aşağı doğru inebilirler; ayak bileklerini 180° döndürebilirler, bu da ters inişi kolaylaştırır.[4]
25 dereceden daha sıcak havalarda yaşamakta zorlanır. Bu yüzden gündüz vaktini yüksek ağaç dallarında ya da mağaralarda uyuyarak geçirir. Soğukta ise kalın kuyruğunu vücuduna sararak ısınabilie; enerji tasarrufu sağlamak için metabolik hızlarını düşürebilir.[2]
Tehlike sezdiğinde ulaşılamayan ağaç dallarına ya da kayalık aralıklarına kaçar. Kaçmaya imkânı olmadığı takdirde iki ayak üstünde durarak olduğundan daha büyük görünmeye çalışır ve sivri tırnaklı ön ayakları ile kendini savunur, düşmanlarının üzerinde derin yaralar bırakabilir. Küçük panda tehlikeli bir hayvan değildir, ama köşeye sıkıştırıldığında kendini savunmasını iyi bilir.
Beslenme
[değiştir | kaynağı değiştir]En fazla yediği madde bambu filizleridir. Günde 20.000 bambu yaprağı tüketebilirler.[5] Bu, vücut ağırlıklarının %20–30'una eşdeğerdir.
Ayrıca kökler, otlar, meyveler, tohumlar, fındıklar, kozalaklar yer ve ara sıra böcek, küçük kemiriciler, kuş yavruları avlar ve yumurta yer. Özellikle üreme dönemindeyken, tükettiği besinler daha çeşitlidir.[6] Çoğunlukla kalori değeri düşük yapraklarla beslendiğinden, bol bol dinlenerek enerjisini korumya çalışır.
Üreme
[değiştir | kaynağı değiştir]Küçük panda genelde yalnız yaşar ve ancak aralık ile şubat aylarındaki üreme zamanında bir eş arayışına çıkar. 120-140 gün süren bir gebeliğin sonunda 1-4 arasında yavru dünyaya getirirler. Yavrular 12 hafta yuvaya bağlı kalır ve en erken 18 ay sonra kendileri üreyebilir olgunluğa ulaşırlar. Erkek, yavruların bakımında çok nadir yardımcı olur.
Yavrular doğduğunda gözleri kapalıdır, tam bağımlı ve zayıftır (110–130 g ağırlığında).[7]
Sınıflandırma
[değiştir | kaynağı değiştir]Küçük pandanın zoolojik sınıflandırılması kolay değildir ve bu yüzden sınıflandırılması çok kez değiştirilmiştir. Frédéric Georges Cuvier adlı bilimcinin 1825 yılında bu türü bilim dünyasına ilk kez tanıştırdığından bu yana, sınıflandırılmasının her noktası çok kez tartışılmıştır. Hatta küçük pandanın etçiller takımına ait olduğundan şüphelenenler bile vardır. İlk başta sırf dış görünüşleri dikkate alınarak rakungiller familyasına yerleştirilmiştir. Daha yeni zamanlarda DNA analizleri yapılmış ve ayıgiller familyasına uygun görülmüştür. En yeni moleküler biyolojik araştırmalar yapıldıktan sonra tek başına Ailiridae adında bir familyaya konulmuştur. Ama tartışmalar hala devam etmektedir.
Tehditler ve Koruma
[değiştir | kaynağı değiştir]Tarım, altyapı projeleri ve orman kesimi nedeniyle yaşam alanları tahrip edilmektedir. Bu, hayatta kalma oranını düşürmektedir. Ayrıca, yanlışlıkla konan tuzaklara takılmak, yasadışı kürk ticareti ve evcil hayvan kaçakçılığı gibi tehditlerle karşı karşıyadırlar.
Çin'in güneybatısında çok fazla avlanılmıştır. Küçük pandanın postu ile halk tarafından çok tutulan şapkalar, kuyruğu ile de toz almak için küçük süpürgeler üretilmiştir. Küçük pandanın yaşadığı bölgenin insanları onun postunun kullanımını hatta geleneklerinin kaçınılmaz bir parçası haline getirmişlerdir; evlenen bir damat düğün eğlencesinde küçük panda postu taşımaktadır. Ayrıca yasa dışı avlanıp yurt dışındaki hayvanat bahçelerine cüz'i bir fiyat karşılığı satılmakta ve yaşadığı ormanlar hızla daraltılmaktadır.
Küçük panda UICN tarafından 1996 yılında tehlike altında türler listesine eklenmiş ve bugün bulunduğu tüm ülkelerde koruma altına alınmıştır.[4]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Red Panda (Ailurus fulgens)". 14 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2024.
- ^ a b c d "15 Fantastic Facts About Red Pandas | Red Panda Network". redpandanetwork.org (İngilizce). 3 Haziran 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2025.
- ^ "Red Panda | Species | WWF". World Wildlife Fund (İngilizce). 1 Temmuz 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2025.
- ^ a b "Red Panda". Animals (İngilizce). 2 Ağustos 2025. 11 Temmuz 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2025.
- ^ "Kızıl panda – Faruk Yalçın ZOO". 18 Temmuz 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2025.
- ^ Environment, Loraine Balita-Centeno in (2 Şubat 2021). "What Do Red Pandas Eat?". WorldAtlas (İngilizce). 21 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2025.
- ^ "Red panda". Smithsonian's National Zoo and Conservation Biology Institute (İngilizce). 5 Temmuz 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2025.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- natur-lexikon.com27 Ocak 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - Artikel und Fotos von Dr. Stephan Roscher
- das-tierlexikon: Kleiner Panda[ölü/kırık bağlantı]
