Kürdan
Kürdan, genellikle bir yemekten sonra, gıda kalıntılarını gidermek için dişlerin arasına sokulan en az bir ve bazen iki sivri uçlu küçük, ince bir tahta, plastik, bambu, metal, kemik veya başka bir maddeden üretilmiş çubuktur. Kürdan aynı zamanda küçük mezeleri (peynir küpleri veya zeytin gibi) tutmak için veya bir kokteyl çubuğu olarak çeşitli etkinliklerde kullanılır ve plastik fırfırlar veya küçük kağıt şemsiyeler veya bayraklarla süslenebilir.[1]
Tarihi
[değiştir | kaynağı değiştir]Tüm kültürlerde bilinen kürdan, sadece diş temizliği için kullanılan en eski alet değil, aynı zamanda erken modern insanların ortaya çıkmasından da eskidir. Çünkü Neandertal ve Homo sapiens kafataslarındaki dişlerde bir aletin izleri görülebiliyor. Bronzdan yapılmış kürdanlar, Kuzey İtalya ve Doğu Alpler'deki tarih öncesi mezarlarda gömü objesi olarak bulundu. 1986'da Florida'daki araştırmacılar, eski Amerikan yerlilerinin 7.500 yıllık kalıntılarını keşfettiler ve birçok azı dişi arasında küçük oluklar tespit ettiler.[2] Araştırmacılardan biri olan Wisconsin Concordia Üniversitesi'nden Justin Martin "Diş minesi oldukça serttir. Bu nedenle olukları oluşturmak için sondaları oldukça titiz bir şekilde kullanmış olmalılar" dedi.
Malzemeler ve üretim
[değiştir | kaynağı değiştir]Antik çağdan kalma gümüşten yapılmış veya Roma döneminden kalma sakız ağacından yapılmış zarif, sanatsal kürdan örnekleri vardır.
17. yüzyılda kürdanlar lüks nesnelerdi. Mücevherler gibi kürdanlar da değerli metaller kullanılarak ustaca stilize edilip pahalı taşlarla süslenirdi.
İlk kürdan üretim makinesi 1869'da Marc Signorello tarafından geliştirildi. Bir diğeri 1872'de Silas Noble ve J.P. Cooley tarafından patentlendi.[3]
Tahta kürdan huş ağacından üretilir. Tomruklar önce spiral şeklinde ince tabakalar halinde kesilir. Daha sonra bu tabakalar kesilir, doğranır, öğütülür ve (hafifletmek için) ağartılarak tek tek kürdanlar haline getirilir.[4] Dental pikler olarak da adlandırılan plastik kürdanlar, Armond's Manufacturing tarafından Amerika'da halen Georgia'da üretilmektedir. Mayo Clinic, daha etkili temizledikleri ve diş etlerine zarar verme riski olmadığı için, dişleri temizlemek için tahta kürdan yerine diş piki kullanılmasını önerir.[kaynak belirtilmeli] Günümüzde diş ipi, diş fırçası ve ağız duşu gibi diğer diş hijyeni yöntemleri tercih edilmektedir.
Etimoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]Fransızca cure-dent "'diş temizler', diş temizleme çıtası" sözcüğünden alıntıdır. Fransızca sözcük Fransızca curer "ihtimam göstermek, temizlemek" (NOT: Bu sözcük Latince aynı anlama gelen curare fiilinden evrilmiştir.) ve Fransızca dent "diş" sözcüklerinin bileşiğidir. (NOT: Fransızca sözcük Latince aynı anlama gelen dens, dent- sözcüğünden evrilmiştir.)[5]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]- Ağız sağlığı
- Diş ipi
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "The Marketing Genius Who Brought Us the Toothpick." Slate Magazine. N.p., n.d. Web. 23 Nov. 2012. <http://www.slate.com/articles/business_and_tech/design/2007/10/stick_figure.single.html 12 Şubat 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.>.
- ^ (AP) (06/22/1986). "Dentistry as practiced 5510 B.C.". Toronto Star.
- ^ "History of the Toothbrush and Toothpaste". About.com Money. 13 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2020.
- ^ How It's Made: "Toothpicks; acrylic bathtubs; helicopters; beer." The Discovery Channel.
- ^ "Kelime Kökeni, Kelimesinin Anlamı - Etimoloji". www.etimolojiturkce.com. 17 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Şubat 2023.
İleri okuma
- The Toothpick: Technology and Culture. Knopf. 16 Ekim 2007. ISBN 978-0-307-26636-1.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
Wikimedia Commons'ta kürdan ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
Vikisözlük'te Kürdan ile ilgili tanım bulabilirsiniz.- Video 26 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - kürdan nasıl üretilir
