Kambriyen Patlaması
Kambriyen Patlaması (aynı zamanda Kambriyen Çeşitlenmesi olarak da bilinir), yaklaşık 538,8 milyon yıl önce erken Paleozoik dönemin Kambriyen döneminde başlayan ve çok hücreli canlıların ani bir şekilde çeşitlendiği bir zaman aralığıdır. Bu dönemde neredeyse tüm ana hayvan şubeleri fosil kayıtlarında ortaya çıkmaya başlamıştır.[1][2][3] Kambriyen Patlaması yaklaşık olarak 13[4][5][6] ila 25[7][8] milyon yıl sürmüş ve modern metazoa (hayvan) şubelerinin büyük çoğunluğunun ayrışmasıyla sonuçlanmıştır.[9] Bu olay, diğer organizma gruplarının da önemli ölçüde çeşitlenmesiyle eş zamanlı olarak gerçekleşmiştir.
İlk canlıların ortaya çıkışı olan 3.6 milyar yıl öncesinden, 542 milyon yıl öncesine kadar geçen yaklaşık 3 milyar yıllık bir süreçte —ki bu süre Dünya tarihinin yaklaşık %67'sini kapsar— Dünya'daki canlı çeşitliliği mikroskobik boyuttaki tek hücreli canlılardan öteye geçememiştir. Fakat 542 milyon yıl öncesinden itibaren canlı çeşitliliğinde hızla bir artış yaşanmaya başlamıştır. Öyle ki 542 milyon yıl önce başlayan bu hızlı süreç sırasında gezegende bitkiler, hayvanlar ve mantarlar gibi gözle görülebilir çok hücreli canlı türleri ortaya çıkmıştır ve 542 milyon yılda —yani Dünya tarihinin yaklaşık %12'lik bir zaman diliminde— bu canlılık günümüz haline kadar evrimleşmiştir. Kambriyen'in başlangıcından sonraki 20 milyon yıl (Dünya tarihinin %0.4'ü) içerisinde günümüzdeki filumların (hayvan şubelerinin) neredeyse hepsi bu kısa zaman diliminde ortaya çıkmıştır.[10][11]
.png)
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- The Cambrian "explosion" of metazoans and molecular biology: would Darwin be satisfied?
- On embryos and ancestors by Stephen Jay Gould
- The Cambrian "explosion": Slow-fuse or megatonnage? 27 Kasım 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- The Cambrian Explosion 29 Nisan 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - In Our Time, BBC Radio 4 broadcast, 17 Şubat 2005
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Stratigraphic Chart 2022" (PDF). International Stratigraphic Commission. February 2022. 21 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 22 Nisan 2022.
- ^ Maloof, A. C.; Porter, S. M.; Moore, J. L.; Dudas, F. O.; Bowring, S. A.; Higgins, J. A.; Fike, D. A.; Eddy, M. P. (2010). "The earliest Cambrian record of animals and ocean geochemical change". Geological Society of America Bulletin. 122 (11–12): 1731-1774. Bibcode:2010GSAB..122.1731M. doi:10.1130/B30346.1.
- ^ "New Timeline for Appearances of Skeletal Animals in Fossil Record Developed by UCSB Researchers". The Regents of the University of California. 10 Kasım 2010. 3 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2014.
- ^ Calibrating rates of early Cambrian evolution 4 Aralık 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Science 1993, 261(5126), s. 1293–1298. SA Bowring, JP Grotzinger, CE Isachsen, AH Knoll, SM Pelechaty, P Kolosov
- ^ Valentine, JW; Jablonski, D; Erwin, DH (1999). "Fossils, molecules and embryos: new perspectives on the Cambrian explosion". Development. 126 (5): 851-9. doi:10.1242/dev.126.5.851. PMID 9927587. 25 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi22 Aralık 2024.
- ^ Budd, Graham (2013). "At the origin of animals: the revolutionary Cambrian fossil record". Current Genomics. 14 (6): 344-354. doi:10.2174/13892029113149990011. PMC 3861885
. PMID 24396267.
- ^ Erwin, D. H.; Laflamme, M.; Tweedt, S. M.; Sperling, E. A.; Pisani, D.; Peterson, K. J. (2011). "The Cambrian conundrum: early divergence and later ecological success in the early history of animals". Science. 334 (6059): 1091-1097. Bibcode:2011Sci...334.1091E. doi:10.1126/science.1206375. PMID 22116879.
- ^ Kouchinsky, A.; Bengtson, S.; Runnegar, B. N.; Skovsted, C. B.; Steiner, M.; Vendrasco, M. J. (2012). "Chronology of early Cambrian biomineralization". Geological Magazine. 149 (2): 221-251. Bibcode:2012GeoM..149..221K. doi:10.1017/s0016756811000720 .
- ^ Conway Morris, S. (2003). "The Cambrian "explosion" of metazoans and molecular biology: would Darwin be satisfied?". The International Journal of Developmental Biology. 47 (7–8): 505-15. PMID 14756326. 16 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi22 Aralık 2024.
- ^ Nature.com
- ^ "Cambrian Explosion, Wikipedia". 28 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2013.
 | Jeoloji ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |