Katarevusa

Katarevusa (Yunanca Kαθαρεύουσα, Katharevousa), Yunanistan'ın kuruluşundan 1976 yılına kadar Yunanistan'ın resmi dili Yunanca lehçesi.^[1]

Tarihçe

Yunanistan'ın kurulması aşamasında devletin resmi dilinin hangi diyalekt (lehçe) olacağına ilişkin çok hararetli tartışmalar yapılmıştır. Bir kısım aydın, halkın konuştuğu ve temellerini Koine'den (κοινή) alan Demotiki (δημοτική) diyalektinin resmi dil olmasını isterken bir kısmı da Attik dilin resmi dil olmasını istemekteydi.

Attik dilin savunucuları, halkın konuştuğu dilin saflığını yitirdiğini, önce Koine sayesinde Ortadoğu kökenli kelimelerin dile girdiğini, daha sonra da Türk yönetimi altında Türkçe kelimelerin Yunancaya girdiğini savunurken, halk dilinin savunucuları halkın artık anlayamadığı antik Attik diyalektinin Yunanistan'ın gündelik dili olamayacağını savunuyorlardı.

Attik diyalekt oldukça zor bir gramere, artık hiç kullanılmayan farklı kelimelere sahip olduğu ve halkın neredeyse tamamınca anlaşılamadığı için Attik dilin daha basitleştirilmiş şekli olan Katarevusa (καθαρεύουσα) resmi dil ilan edildi. Katarevusa (Saf Dil) Bizans'ın resmi dili olan Attik diyalektin zamanla aşınarak ve basitleşerek günümüze kadar ulaşmış sadeleşmiş biçimiydi.^{[kaynak belirtilmeli]} Yunan devleti kurulurken buna ek olarak, Yunancaya yabancı dillerden giren kelimeler atılıp yerine Attik Yunanca kelimelerin konuldu ya da eski köklerden yeni kelimelerin türetildi.

Katarevusanın resmi dil olmasıyla okullarda yalnızca Katarevusa öğretildi. Mahkemelerde zabıtlar bu dil ile tutuldu, hatta birtakım gazeteler bu dil ile basıldı.

Okullarda halk Yunancası konuşulmadığı ve öğretilmediği için Demotikide birtakım bozulmalar olunca 1964'te okullarda Demotikinin de okutulmasına izin verildi.

Bu çift dillilik 1976 yılına kadar devam etti. 1976'da Yunanistan'da çıkan bir kanun ile Katarevusa devletin resmi dili olmaktan çıkartıldı ve Demotiki resmi dil haline getirildi böylece okul, resmi daire ve evlerde konuşulan dilin aynı olması sağlandı.

Özellikleri

Katarevusanın öğrenimi Demotikiye göre oldukça zordu. Katarevusa Attik diyalektinin özelliklerini taşıyordu. Örneğin Modern Yunancada bugün kaybolmuş olan datif (-e hali) Attik diyalektte olduğu gibi Katarevusada da muhafaza edilmiştir.

Katarevusanın kullanımı kişiden kişiye göre değişiklikler gösteriyordu, bazıları onu Attik diyalekte yakın olacak kadar ağdalı (Αρχαΐζουσα Arhaizousa) bazıları ise halk dili olan Demotikiye yakın basitlikte (Απλή καθαρεύουσα Apli Kathareuousa) kullandı. Yunan aydınları halk diline itibar etmedi ve ülkede iki dillilik oluştu.^[2] Bununla beraber Katarevusa ile önerilen bazı kelimeler halk tarafından benimsendi ve halk Yunancasına da yerleşti.

Bugünkü durum

1976'dan beri Yunanistan'ın resmi dili Demotiki olup tüm resmi dairelerde, okullarda ve halk arasında sadece bu dil konuşulur.

Kaynakça

^ Anderson, Stephen R. (2012). Languages : a very short introduction (1. bas.). Oxford, B.K.: Oxford University Press. ISBN 978-0199590599.
^ Kelağaahmet, İbrahim (2017). "Skarlatos Vizantios'un Yunan Sözlük Bilimindeki Yeri ve 1835 Tarihli Sözlüğünde Tespit Edilen Türkçe Alıntılar". Türkiyat Mecmuası. 27 (2). s. 13822 Haziran 2020.

[diller-1] Anderson, Stephen R. (2012). Languages : a very short introduction (1. bas.). Oxford, B.K.: Oxford University Press. ISBN 978-0199590599.

[vizantios-2] Kelağaahmet, İbrahim (2017). "Skarlatos Vizantios'un Yunan Sözlük Bilimindeki Yeri ve 1835 Tarihli Sözlüğünde Tespit Edilen Türkçe Alıntılar". Türkiyat Mecmuası. 27 (2). s. 13822 Haziran 2020.

[1]

[2]