Kauçuk
Kauçuk, bazı tropikal bitkilerin öz suyundan (lateks) ya da petrol ve doğalgazdan imal edilen esnek bir madde.[1] Ağaçların öz suyundan üretilene doğal kauçuk, petrol ürünlerinden üretilene sentetik kauçuk denir. Her iki tür de çok yönlü maddelerdir. Kauçuktan yapılan eşyalar genellikle lastik olarak adlandırılır.[2]
Ana vatanı Güney Amerika olan kauçuk ağacı (Hevea brasiliensis), günümüzde daha çok Brezilya, Seylan, Meksika, Cava Adası, Orta ve Doğu Afrika'da yetişir. Yüzlerce yıldan beri, doğal kauçuk, kauçuk ağacına çizikler atmak suretiyle süt hâlinde akan içindeki öz suyu toplayarak, bu suyu kurumaya ve sertleşmeye bıraktıktan sonra çeşitli muamelelerle kullanılarak elde edilmektedir. 20. yüzyıl boyunca, kimyadaki ilerlemeler, yağdaki kauçuğun kullanılarak suni versiyonunun yapılmasına imkân tanıdı. Her yıl üretilen 18 milyon ton kauçuğun üçte ikisi sentetiktir.
Etimoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]Türkçeye Fransızcadan geçen sözcüğün kökeni Keçuva dilindeki kauchuk sözcüğüdür.[3] Kauçuk bazı Batılı dillerde "silgi" (rubber) veya "Hindistan silgisi" olarak adlandırılır. Bunun nedeni 1744 yılında Avrupa'ya Hindistan'dan getirilmesi ve ilk etapta sadece yazı silgisi olarak kullanılmasıdır.[4]
Kauçuk Keçuva dilinde, "ağlayan ağaç" anlamına gelir.[kaynak belirtilmeli]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Kauçuk üretimi en geç 15. yüzyılda Aztekler tarafından biliniyordu.[1] 1493'te Yeni Dünya'ya ulaşan Kristof Kolomb, günlüklerinde, ağaç özsuyundan yapılmış lastik bir topla oynayan Azteklerden bahseder.[1] Kauçuğu 1840'lı yıllarda tam anlamıyla günlük yaşamımıza sokan kişi ise kauçuğun babası olarak da bilinen Charles Goodyear'dır.[kaynak belirtilmeli]
Kullanım alanları
[değiştir | kaynağı değiştir]
Doğal kauçuk kütlece %3 protein ve %97 cis-1,4-poliisopren içerir.[5]
Ham kauçuğa lateks denir. Pamuk veya viskonla karıştırılarak, kemer korse, lastik çorap (varis çorabı) yapımında kullanılır. Kauçuk, giysi, hortum ve lastik yapmak için esnek bir maddeye dönüştürülebilir. Kauçuğun emici özellikleri, onu otomobil süspansiyonunda kullanışlı madde yapar. Kauçuk aynı zamanda endüstriyel maddelerin titreşimlerini de azaltır.
Ayrıca kauçuktan su geçirmezlik apresinde de faydalanılır. Kauçuk suya dayanıklı olduğu için, dalgıç giysilerinde, yağmurluklarda ve tıbbi tüplemede kullanılır. Kauçuk iyi bir elektrik yalıtkanıdır ve genellikle elektrik tellerini kaplamada kullanılır. Kauçuk, milyonlarca hava kabarcığından oluşan köpük hâle dönüştürülebilir. Bu köpüğe kalıp verilip, sünger ve yastık gibi çok sayıda hafif ürün elde edilebilir.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d "rubber." 7 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Britannica.com
- ^ "lastik." 29 Kasım 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. TDK sözlük
- ^ "caoutchouc." Oxford Dictionary of English 2e, Oxford University Press, 2003.
- ^ "rubber." 29 Kasım 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Online Etymology Dictionary
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Nisan 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2010.
