Kavun
| Kavun | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||||
Biyolojik sınıflandırma  | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| İkili adlandırma | |||||||||||||||
| Cucumis melo L., Sp. Pl.: 1011 (1753).
| |||||||||||||||
Kavun (Cucumis melo), kabakgillerden sürüngen gövdeli bitki türü ve bu bitkinin iri meyvesidir. Olgunlaşmamış hali de meyve olarak tüketilir ve bu haldeki meyvesine kelek denir. Bir yıllık otsu bir bitkidir. Sürüngen gövdesi metrelerce uzayabilir. Yaprakları yürek biçiminde iridir. Bir eşeyli ve bir evcikli çiçekleri yaprakların koltuk altından çıkar.
Türüne ve çeşidine göre kalın kabuklu iri meyvesinin içi etli, sulu ve bol çekirdeklidir. Anayurdu Orta Asya, İran ve Anadolu'dur. Türkiye'de yetişen başlıca türleri Topatan, Hasanbey, Van kavunu, Altınbaş Kızılırmak, Ankara kavunu, Kırkağaç (Manisa) kavunu ve Çorlu Seymen kavunu olmakla birlikte pek çok yerli ve yabancı hibrit çeşitleri de bulunmaktadır.
Kavun,[1][2] birçok ekili çeşit haline getirilmiş bir Cucumis türüdür. Meyve bir pepo'dur. Eti, ya misk aromalı veya aromasız, tatlı veya yumuşaktır ve kabuğu (şeker kavunu gibi) pürüzsüz, nervürlü (kavun gibi), buruşuk (örneğin casaba kavun gibi) veya ağlı (kokulu kavun gibi) olabilir.
Kavunların kökeni bilinmemektedir. Araştırmalar, Antik Dünya'nın kervan yollarında ticareti yapılan mallar arasında tohumların ve anaçların olduğunu ortaya çıkardı. Bazı botanikçiler, kavunların Levant ve Mısır'a özgü olduğunu düşünürken diğerleri kökenlerini İran,[3] Hindistan veya Orta Asya'ya yerleştirir.[4] Yine de diğerleri Afrika kökenlidir ve modern zamanlarda bazı Afrika ülkelerinde yabani kavunlar bulunabilir.[kaynak belirtilmeli]
İklim isteği
[değiştir | kaynağı değiştir]Kavun bir yıllık bitkidir.[4] Subtropikal veya sıcak, ılıman iklimlerde iyi yetişir. Kavunlar, besin açısından zengin,[4] ancak tüylü küf ve antraknoz'a karşı hassas olan, iyi drenajlı, ılık, iyi döllenmiş toprağı tercih eder. kabakgiller olmayan ürünlerle ürün rotasyonu ile hastalık riski azalır ve kavun gibi benzer hastalıklara duyarlı ekinlerden kaçınılır. Çapraz tozlaşma, bazı çeşitlerin toz küf'e karşı direnç geliştirmesine neden oldu.[5] Kavunları çeken böcekler arasında salatalık böceği, kavun yaprak biti, kavun kurdu güvesi ve turşu kurdu bulunur.[5]
Genetik
[değiştir | kaynağı değiştir]Şablon:Genome bilgikutu Kavunlar monoecious bitkilerdir. Karpuz, hıyar, kabak veya kabak ile melezlenmez ancak tür içindeki çeşitler sıklıkla melezlenir.[6]
Beslenme
[değiştir | kaynağı değiştir]100 gramlık porsiyon başına, kavun 34 kalori sağlar ve (Günlük Değer, DV %20 veya daha fazlasını içerir) diğer besinler ihmal edilebilir düzeyde olmak üzere A vitamini (%68 DV) ve C vitamini (%61 DV) bakımından zengin bir kaynaktır.[7] Kavunların %90'ı su ve %9'ı karbonhidrat olup, protein ve yağ'ın her biri %1'den azdır.[7]
Kullanımlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Tazeyken tüketilmelerine ek olarak, kavunlar bazen kurutulmuş olur. Diğer çeşitler kavun yağı üretmek için işlenen tohumları için pişirilir veya yetiştirilir. Yine de diğer çeşitler sadece hoş kokuları için yetiştirilmektedir.[8] Japon likörü, Midori, kavunla tatlandırılmıştır.
Üretim
[değiştir | kaynağı değiştir]| Dünya Kavun üretimi-2023 (ton) | |
|---|---|
 Çin |
14.454.741 |
 Hindistan |
1.498.000 |
 Türkiye |
1.403.214 |
 Kazakistan |
1.371.382 |
 Brezilya |
862.387 |
| Dünya toplamı | 29.541.294 |
| Kaynak: Birleşmiş Milletler gıda & tarım organizasyonu (FAO)[1]19 Haziran 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 2023 yılında 29,5 milyon ton kavun elde edilmiştir. Dünyada sırasıyla; Çin 14,4 milyon ton, Hindistan 1,49 milyon ton, Türkiye 1,4 milyon ton, Kazakistan 1,3 milyon ton, Brezilya 862 bin ton ile önemli üretici ülkelerdir. | |
Galeri
[değiştir | kaynağı değiştir]-
Kavun -
Kavun fideleri -
Kavun tohumları -
Pahalı hediye olarak satışa sunulan Yubari kavunu -
Kabuk yüzeyi yakından -
Kuzey Amerika'da yaygın bir kavun ırkı "Cantaloupe" -
Honeydew kavunu -
-
.jpg)
.jpg)
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Cucumis melo". Germplazm Kaynakları Bilgi Ağı (GRIN). Tarım Araştırma Merkezi (ARS), Amerika Birleşik Devletleri Tarım Bakanlığı (USDA).
- ^ "Definition of Melon by Oxford Dictionary". Lexico Dictionaries | English. 28 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2021.
- ^ Raghami, Mahmoud; López-Sesé, Ana Isabel; Hasandokht, Mohamad Reza; Zamani, Zabihollah; Moghadam, Mahmoud Reza Fattahi; Kashi, Abdolkarim (1 Ocak 2014). "Genetic diversity among melon accessions from Iran and their relationships with melon germplasm of diverse origins using microsatellite markers". Plant Systematics and Evolution (İngilizce). 300 (1): 139-151. doi:10.1007/s00606-013-0866-y
. ISSN 1615-6110. Melons or muskmelon are native to Iran and adjacent countries toward the west and east. In fact, ‘Musk’ is a Persian word for a kind of perfume and ‘melon’ is derived from Greek words (Robinson and Decker-Walters 1997). The origin of diversity for melon was traditionally believed to be in Africa (Robinson and Decker-Walters 1997), although recent molecular systematic studies, suggested that it may be originated from Asia and then reached to Africa (Renner et al. 2007). Central Asia, Iran, Afghanistan, India, Transcaucasia, Turkmenistan, Tajikistan, and Uzbekistan, as well as Afghanistan and China (Robinson and Decker-Walters 1997) are considered primary diversity centre for melon (Tzitzikas et al. 2009).
- ^ a b c Swenson, Allan A. (1995). Plants of the Bible: And How to Grow Them. Citadel Press. s. 77. ISBN 9780806516158. 30 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2019.
- ^ a b Beattie, James Herbert (1951). Muskmelons. Agricultural Research Service. 12 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2019.
- ^ Martin Anderson, Texas AgriLife Extension Service. "Muskmelons Originated in Persia - Archives - Aggie Horticulture". tamu.edu. 29 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b "Nutrition Facts for 100 g of melons, cantaloupe, raw [includes USDA commodity food A415]". Conde Nast for the USDA National Nutrient Database, version SR-21. 2014. 12 Temmuz 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ National Research Council (25 Ocak 2008). "Melon". Lost Crops of Africa: Volume III: Fruits. Lost Crops of Africa. 3. National Academies Press. doi:10.17226/11879. ISBN 978-0-309-10596-5. 31 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2008.
