Kilonova
Bir kilonova (aynı zamanda bir makronova olarak da adlandırılır), iki nötron yıldızı veya bir nötron yıldızı ve bir kara delik birleştiğinde kompakt bir ikili sistemde meydana gelen geçici bir astronomik olaydır.[1] Bu birleşmelerin, birleşme işlemi sırasında oldukça izotropik olarak üretilen ve fırlatılan ağır r-işlem çekirdeklerinin radyoaktif bozunması nedeniyle gama ışını patlamaları ürettiği ve "kilonova" adı verilen parlak elektromanyetik radyasyon yaydığı düşünülüyor.[2] Kilonova AT2017gfo'nun erken dönemlerde ölçülen yüksek küreselliği, spektrumunun kara cisim doğasından çıkarılmıştır.[3]
Tarihi
[değiştir | kaynağı değiştir]Nötron yıldızı birleşmelerinden kaynaklanan termal geçici olayların varlığı ilk olarak 1998 yılında Li & Paczyński tarafından ortaya atılmıştır[4]. Birleşme püskürmesinden kaynaklanan radyoaktif ışıma, büyük kütleli bir yıldızın kendi kendini patlatması olan tipik bir süpernovanın parlaklığının 1⁄10 ila 1⁄100'ü kadar olduğu için başlangıçta mini süpernova olarak adlandırılmıştır[5]. Kilonova terimi daha sonra Metzger ve arkadaşları tarafından 2010 yılında[6] klasik bir novanın 1000 katına ulaştığını gösterdikleri tepe parlaklığını karakterize etmek için kullanılmıştır.
Bulunan ilk aday kilonova, Swift Gamma-Ray Burst Explorer ve KONUS/WIND uzay araçlarındaki aletler tarafından kısa bir gama ışını patlaması olan GRB 130603B olarak tespit edildi ve ardından patlamadan 9 ve 30 gün sonra Hubble Uzay Teleskobu kullanılarak gözlemlendi[7].
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Li (1998). "Transient Events from Neutron Star Mergers". The Astrophysical Journal. 507 (1): L59–L62. arXiv:astro-ph/9807272
. doi:10.1086/311680.
- ^ Stephan Rosswog (1 Nisan 2015). "The multi-messenger picture of compact binary mergers". International Journal of Modern Physics D. 24 (5): 1530012-1530052. arXiv:1501.02081 . doi:10.1142/S0218271815300128. ISSN 0218-2718. 14 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi11 Mart 2023.
- ^ Albert Sneppen (February 2023). "Spherical symmetry in the kilonova AT2017gfo/GW170817". Nature (İngilizce). 614 (7948): 436-439. arXiv:2302.06621 . doi:10.1038/s41586-022-05616-x. ISSN 1476-4687. PMID 36792736. 8 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi11 Mart 2023.
- ^ Li, L.-X.; Paczyński, B.; Fruchter, A. S.; Hjorth, J.; Hounsell, R. A.; Wiersema, K.; Tunnicliffe, R. (1998). "Transient Events from Neutron Star Mergers". The Astrophysical Journal. 507 (1). s. L59–L62. arXiv:astro-ph/9807272 . Bibcode:1998ApJ...507L..59L. doi:10.1086/311680.
- ^ "Hubble captures infrared glow of a kilonova blast". spacetelescope.org. 5 Ağustos 2013. 24 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2018.
- ^ Metzger, B. D.; Martínez-Pinedo, G.; Darbha, S.; Quataert, E.; Arcones, A.; Kasen, D.; Thomas, R.; Nugent, P.; Panov, I. V.; Zinner, N. T. (August 2010). "Electromagnetic counterparts of compact object mergers powered by the radioactive decay of r-process nuclei". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 406 (4). s. 2650. arXiv:1001.5029 . Bibcode:2010MNRAS.406.2650M. doi:10.1111/j.1365-2966.2010.16864.x .
- ^ Tanvir, N. R.; Levan, A. J.; Fruchter, A. S.; Hjorth, J.; Hounsell, R. A.; Wiersema, K.; Tunnicliffe, R. L. (2013). "A 'kilonova' associated with the short-duration γ-ray burst GRB 130603B". Nature. 500 (7464). ss. 547-549. arXiv:1306.4971 . Bibcode:2013Natur.500..547T. doi:10.1038/nature12505. PMID 23912055.
| Sınıflar |  | |
|---|---|---|
| Fiziği | ||
| İlgili konular | ||
| Ataları | ||
| Kalıntılar | ||
| Keşif | ||
| Listeler | ||
| Dikkat çekenler | ||
