Kitre
Kitre (Taragakant, E413[1]), Anadolu'da yetişen muhtelif geven (Astragalus) çeşitlerinin gövdelerinden sızıp havada katılaşan, beyaz yahut krem renkli plaka veya şeritler halinde bulunan yapışma kabiliyeti az bir zamk cinsidir.
Kullanım alanları
[değiştir | kaynağı değiştir]Tıp
Osmanlı' da kitre 10 grama 200 gram bal ile karıştırılıp böbrek rahatsızlıkları tedavisinde kullanılmıştır.
Bununla birlikte kitrenin sıcak suda eritilip nişasta, bal, badem ile beraber tüketildiğinde akciğer rahatsızlıklarına iyi geldiği düşünülmektedir.[2]
Yapım ve kullanımı
[değiştir | kaynağı değiştir]Ebru yapımında[3] üstüne boya serpilecek suya yapışkan bir koyuluk vermek için kullanılır. Köylüler kırlarda geven dikeninin gövdesine bıçakla çizik atar, birkaç gün beklerler. Bitkinin özsuyu çizik bölgeden akar ve kurur. Bir ağaç kabuğuna benzer görünüm alır. Bu kabuklar tek tek toplanır. Kabuk şeklinde olan kitre aktarlarda satılmaktadır. Ebrunun suyu hazırlanırken musluk suyunun içine belli ölçülerde kitre konulur. Su ağzı kapalı bir kapta bu şekilde bir süre bekletilir. Belli zaman aralıklarıyla çalkalanarak eriyen kitre özünün dağıtılması gerekir. Suyun yeterli yoğunluğa ulaşmasından sonra, içinde kalan erimemiş kitre kalıntılarını ayırmak için, ebru suyu iyice süzülmelidir.
Kitre, aynı zamanda geleneksel folklorik bebek yapımında da kullanılmaktadır.
Kitre, E413 gıda katkı maddesi olarak kıvam arttırıcı, stabilizör ve emülgatör özelliklere sahiptir.[1][4][5] Kitre, tütsü yapımında da kullanılır.[6]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 27 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2016.
- ^ "Kitre nedir". Ensonhaber. 27 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mart 2021.
- ^ http://www.megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller_pdf/Ebru%20Boyamaya%20Haz%C4%B1rl%C4%B1k.pdf 19 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (pdf)
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2016.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2016.
- ^ Cunningham, Scott (1989). The Complete Book of Incense, Oils, and Brews. Llewellyn Publications. ss. 49-50. ISBN 978-0-87542-128-5. (İngilizce)
 | Yerleşim yerleri ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |