Koş-Ağaç ilçesi
| Koş-Ağaç ilçesi Кош-Агаш аймак (Altay Türkçesi) | |
|---|---|
Кош-Агачский район (Rusça) | |
 | |
 Bayrak .png) Arma | |
| Ülke |  Rusya |
| Federal Birim | Altay Cumhuriyeti Altay Cumhuriyeti |
| rayon | Koş-Ağaç ilçesi |
| Nüfus (2015) | |
| • Toplam | 18.765 |
Koş Ağaç ilçesi (Altay Türkçesi: Кош-Агаш аймак / Koş-Ağaş aymak, Rusça: Кош-Агачский муниципальный район / Koş-Ağaçskiy minitsipalnıy rayon), Rusya'da Altay Cumhuriyeti güney kesiminde Koşağaç rayonu adıyla oluşturulmuş ilçe.
Yönetim merkezi — Koş-Ağaç köyü.
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]Coğrafi konum olarak Altay Cumhuriyetinin güney kesimidir. Uluslararası sınırdadır. Rusya'nın Kazakistan, Çin, Moğolistan sınırı kavşağındadır. Bu sınır aynı kökten gelen Türklerin (en yaygın olarak Kazak Türkleri) dört bölüme bölünmesinin tipik örneğidir.
Yüzölçümü 19.845 km².
Rusya içinde sınırlarında ise doğuda Tıva Cumhuriyeti, kuzeydoğuda Altay Cumhuriyeti'nin Ulagan ilçesi, kuzeybatıda Altay Cumhuriyeti'nin Kök-Suu ilçesi, kuzeyde Altay Cumhuriyeti'nin Ondoy ilçesi yer alır.
Tarih
[değiştir | kaynağı değiştir]1922 yılında Altay Cumhuriyeti topraklarında Sovyetler Birliği'ne bağlı olarak Oyrot Özerk Cumhuriyeti kurulur. Başkenti: Ulala (şimdiki Gorno-Altaysk, Altay Türkçesi: Tuulu Altay). Başlangıçta 24 ilçeden oluşan bir yönetim birimi bulunmaktaydı. Sonra ilçe sayısı azaltıldı. 1962 -1963 yıllarında ilçe (aymak) sayısı yeniden düzenlendi ve sayısı 6'ya azaltıldı.
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]Son nüfus durumuna göre 18.765 kişi[1] (2015 yılı)
Geçmiş yıllara göre nüfus dinamiği:
| Nüfus durumu | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1959 | 2002 | 2005 | 2009![2] 2013![3] 2015 | ||
| 11 944 | 17 353 | 17 700 | 18 924 | 18 318 | 18 765 |
Etnik yapı
[değiştir | kaynağı değiştir]Kazak Türkleri ve Altay Türkleri (Şorca: Алтай-кижи / Altay-kiji / Altay kişi).
2010 nüfus sayımına göre Kazak Türklerinin nüfusa oranı % 53,4'dır. Geri kalanı ise Altay Türkleri ve çok az sayıda Rus vardır.
İdari bölünüş
[değiştir | kaynağı değiştir]Koş-Ağaç ilçesinde köy olarak 16 yerleşim yeri ve bunların bağlı olduğu 12 kır yerleşimi bulunur:
- Beltir kır yerleşimi: Yönetim merkezi: Yeni Beldir köyü. 2 yerleşim alanı vardır.
- Yazatır kır yerleşimi: Yazatır.[4] Yönetim merkezi: Beleşköyü Beleş.[5] 2 tane yerleşim alanı vardır.
- Kazag kır yerleşimi: Yönetim merkezi: Yeniköy (Jana avıl). 2 yerleşim alanı vardır.
- Kökörü kır yerleşimi: Yönetim merkezi: Kökörü köyü. 1 yerleşim yeri vardır.
- Koş-Ağaç kır yerleşimi: Yönetim merkezi: Koş-Ağaç (Altayca: Koş-Agaş, Kazakça: Kosağaş)köyü. 1 yerleşim alanı vardır.
- Kuray kır yerleşimi: Yönetim merkezi: Kuray köyü.2 yerleşim alanı vardır.
- Muhor-Tarhat kır yerleşimi: Yönetim merkezi: Muhor-Tarhat köyü. 1 yerleşim alanı vardır.
- Ortolık kır yerleşimi: Yönetim merkezi: Ortolık köyü. 1 yerleşim alanı vardır.
- Taşanta kır yönetimi: Yönetim merkezi: Taşanta köyü. 1 yerleşim alanı vardır.
- Telengit-Sortogoy kır yerleşimi: Yönetim merkezi: Telengit-Sortogoy köyü. 1 yerleşim alanı vardır.
- Tebeler kır yerleşimi: Yönetim merkezi: Tebeler (Tobeler)[6] köyü. 1 yerleşim alanı vardır.
- Çagan-Uzun kır yerleşimi: Yönetim merkezi: Çagan-Uzun köyü. 1 yerleşim alanı vardır.
Ekonomi
[değiştir | kaynağı değiştir]Sığır, keçi, koyun, geyik türü hayvancılık ve madencilik ekonomik faaliyetlerdir. Ayrıca güneş enerjisi güç santrali yapılmıştır.
Sınır bölgesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Koş Ağaç ilçesi, Rusya Federasyonu'nun Çin, Moğolistan ve Kazakistan sınır bölgesi üzerinde Altay Cumhuriyeti'nin bir ilçesidir. Altay Cumhuriyeti, 16 Haziran 2006 yılı № 282 kanunun hükmünce Koş-Ağaç ilçesi durumunu korumuştur.[7]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]- Altaylar: Kırgız, Hakas, Şor, Tıva Türklerine yakınlığı olan Teleut, Telengit (Telesler), Kumandılar, Tubalar olarak grupları bulunan Altay dolayında yaşayan Türk boyu.
- Altay Cumhuriyeti: Altay dolayında Türk kökenli kişilerin öz yurtları.
- Kazaklar: Kazakistan başta olmak üzere Altay Cumhuriyeti, Doğu Türkistan, Özbekistan'da önemli bir nüfusa sahip Türk boyu.
- Pazırık kültürü
- Altay Cumhuriyeti idari bölünüşü
- Ukok
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Nüfus http://www.gks.ru/free_doc/doc_2015/bul_dr/mun_obr2015.rar 23 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 13 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2015.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 16 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2015.
- ^ Jасатар (Jазатыр, Jасатыр, Джазатар, Джазатор, Джазатыр, Ясатыр, Ясатер, Джазатър) — река, правый приток Аргута. Кирг. джазы — широкий, просторный, кирг. тöр — верхняя часть горной долины, цирк. О. Т. Молчанова. Топонимический словарь Горного Алтая. — Горно-Алтайское отделение Алтайского книжного издательства, 1979. — С. 153, 173. — 397 с.
- ^ Белеш (Белееш, Белеши, Беляши) — перевал, населённый пункт Кош-Агачского района; система р. Аргут. Бел см. С., с.26; алт. -еш — аффикс уменьшительный. Белеш — буквально маленькая седловина в горах. О. Т. Молчанова. Топонимический словарь Горного Алтая. — Горно-Алтайское отделение Алтайского книжного издательства, 1979. — С. 153, 173. — 397 с.
- ^ Kanunen köyün ad değişikliği (2007 yılı) http://docs.cntd.ru/document/819005009 18 Mayıs 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 31 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2015.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Koş Ağaç ilçesi resmi sayfası
- Altay Cumhuriyeti sayfasında
- Комплексная научная экспедиция Национального научно-исследовательского Томского государственного университета на Юго-Восточный Алтай, лето 1996 года.8 Ağustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Рудой А. Н. «Обратная сторона Луны?» // Алтайский вестник, 2002. — № 2.- С. 52 — 64.20 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.