Kourken Tahmazian
| Kourken Tahmazian | |
|---|---|
| Գուրգէն Թահմազեան | |
| Doğum | 28 Ekim 1890 Trabzon, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 08 Mart 1936 (45 yaşında) 10. arrondissement (Paris) |
| Vatandaşlık | Osmanlı Fransız (29 Mart 1922'den sonra) |
| Alma mater | Getronagan Ermeni Lisesi (1912'ye kadar) Paris Üniversitesi |
| Meslek | Aktivist, yayıncı, avukat |
| Siyasi parti | Sosyal Demokrat Hınçak Partisi (1900'ler - 1924) Sosyal Demokrat Hınçak Partisi (1924-1935) |
Kourken Tahmazian (Ermenice: Գուրգէն Թահմազեան; 28 Ekim 1890, Trabzon, Osmanlı İmparatorluğu - 8 Mart 1936, Paris) Ermeni avukat, siyasetçi ve komünist aktivisttir. 1924'ten 1936'daki ölümüne kadar Fransız Komünist Partisi'nin Ermeni kolunun kilit isimlerinden biri olmuştur.
Turcs et Arméniens (Türkler ve Ermeniler) adlı kitabın yazarıdır.[1]
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Kourken Tahmazian 28 Ekim 1890 tarihinde Trabzon'da doğdu.[2] Gençlik yıllarında Sosyal Demokrat Hınçak Partisi'nin Trabzon şubesinde siyaset yaptı.[2] Abisinin de dahil olduğu 32 Hınçak Partisi üyesinin 1904 yılında tutuklanarak hapsedilmesinden sonrasında İstanbul'a taşındı.[2] Burslu olarak Getronagan Ermeni Lisesi'nde okudu.[2] İstanbul'da siyasi faaliyetlerine devam etti ve partinin gençlik gazetesi olan Gaidz'i (1911-1914) kurdu. Gaidz, aynı zamanda Osmanlı'da yayımlanan ilk Marksist dergiydi.[2] 1912 yılında sosyal demokrat bir parti kurmak isteyen Tahmazian, Balkan Savaşlarının patlak vermesiyle fikrini gerçekleştiremedi.[2]
Sonrasında Paris'e taşınan Tahmazian, Sorbonne Üniversitesi'nde eğitim gördü.[2] I. Dünya Savaşı'nda Fransız Yabancı Lejyonu'nda savaştı. Ağustos 1915'te yaralandıysa da taburcu edildi.[3][2] Eylül 1915'te Sofya'ya taşınan Tahmazian, Hınçak Partisi'nin yayın organlarından Balkan Mamoul'u kurdu.[2]
Ertesi yıl Paris'e döndü.[2] Ekim Devrimi'nden (1917) sonra Bolşeviklerin safında yer aldı.[2] 1918'de Hınçak Partisi'nin sol görüşlü üyeleri ve Ermeni Devrimci Federasyonu'nu bir araya getiren Ermeni Sosyalistler Birliği'ni kurdu.[2] O tarihlerde Hınçak Partisi'nin Paris şube üyesi olan Tahmazian, 1919'da Hınçak Partisi'nin Komintern'e katılmasını önerdi. Komintern ise Hınçak Partisi'nin kuruluşa katılmak için fazla milliyetçi olduğunu belirterek adaylığı reddetti.[2] Adaylığın reddiyle beraber Hınçak aktivistlerinin Komintern'e bireysel olarak üye olmasını istedi. 1924'te Hınçak Partisi'nin Paris şubesindeki 35 üyeden 33'ü, partinin dağılması ve parti üyelerinin Fransız Komünist Partisi'ne katılmaları yönünde oy kullandı.[2] Tahmazian, Fransız Komünist Partisi'nin Ermeni kolunun fiili liderliğini üstlendi.[2]
Tahmazian, 29 Mart 1922 tarihli kararnameyle Fransız vatandaşlığına kabul edildi.[4][5]
SSCB, 1925 yılında Kourken Tahmazian'ı Ermenistan Yardım Komitesi'nin Fransa şubesini kurmakla görevlendirdi. Tahmazian, 1931 yılına kadar bu komitenin genel sekreterliğini yaptı.[2] 1925 ve 1930 yılları arasında komitenin yayın organı olan Erivan'ın (1925-1930) [2] yayın yönetmenliğini üstlendi. 1931 yılında dört aylığına Sovyet Ermenistanı'nda kaldı. Bu süreçte Erivan dergisinin yerini alacak Mer Oughine dergisini çıkarmak için gerekli parayı topladı.[2]
1933 yılında Tahmazian'ın yerine Haig Kaldjian Fransa Komünist Partisi'nin Ermeni kolunun başına geçti. Buna karşın Tahmazian ölene kadar gayriresmi liderliğini sürdürdü.[2] Tahmazian, uzun süreli bir hastalık sürecinin ardından 8 Mart 1936 tarihinde[6] Lariboisière hastanesinde öldü.[7]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Kırışman, Mustafa. "Millî Mücadele Dönemi'nde Fransa'da Türkiye İle İlgili Yayınlanan Kitaplar Üzerine Çeşitli Tespitler". academia.edu. s. 719. 24 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2025.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s Astrig Atamian 2018.
- ^ Gauin, Maxime (Şubat 2020). "The Relations Between The French Republic And The Armenian Committees, From 1918 To 1923" (PDF) (İngilizce). open.metu.edu.tr. s. 69. 12 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2025.
- ^ "Décret de naturalisations d'engagés du 29 mars 1922. (BB/34/448 document 80)". siv.archives-nationales.culture.gouv.fr (Fransızca). 17 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2024.
- ^ "Décret n° 37482 du président de la République française qui naturalise Français, par application de la loi du 5 août 1914". Bulletin des lois de la République française (Fransızca) (313): 960. 1 Ocak 1922. 19 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi20 Mayıs 2025.
- ^ "Nécrologie". L'Humanité (Fransızca) (13598): 6. 10 Mart 1936. 19 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi23 Mayıs 2025.
- ^ "Acte de décès (avec date et lieu de naissance) à Paris 10e, n° 1079, vue 2/31". archives.paris.fr (Fransızca). 18 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi.