Kriyojeniyen - Vikipedi
İçeriğe atla
Ana menü
Gezinti
  • Anasayfa
  • Hakkımızda
  • İçindekiler
  • Rastgele madde
  • Seçkin içerik
  • Yakınımdakiler
Katılım
  • Deneme tahtası
  • Köy çeşmesi
  • Son değişiklikler
  • Dosya yükle
  • Topluluk portalı
  • Wikimedia dükkânı
  • Yardım
  • Özel sayfalar
Vikipedi Özgür Ansiklopedi
Ara
  • Bağış yapın
  • Hesap oluştur
  • Oturum aç
  • Bağış yapın
  • Hesap oluştur
  • Oturum aç

İçindekiler

  • Giriş
  • 1 Kaynakça

Kriyojeniyen

  • Afrikaans
  • العربية
  • Azərbaycanca
  • Беларуская
  • Български
  • Brezhoneg
  • Bosanski
  • Català
  • Čeština
  • Cymraeg
  • Deutsch
  • English
  • Esperanto
  • Español
  • Eesti
  • Euskara
  • فارسی
  • Suomi
  • Français
  • Galego
  • हिन्दी
  • Hrvatski
  • Magyar
  • Bahasa Indonesia
  • İtaliano
  • 日本語
  • Qaraqalpaqsha
  • 한국어
  • Lietuvių
  • Монгол
  • Bahasa Melayu
  • Nederlands
  • Norsk nynorsk
  • Norsk bokmål
  • Polski
  • Português
  • Русский
  • Саха тыла
  • Srpskohrvatski / српскохрватски
  • Simple English
  • Svenska
  • ไทย
  • Українська
  • Tiếng Việt
  • 中文
  • 粵語
Bağlantıları değiştir
  • Madde
  • Tartışma
  • Oku
  • Değiştir
  • Kaynağı değiştir
  • Geçmişi gör
Araçlar
Eylemler
  • Oku
  • Değiştir
  • Kaynağı değiştir
  • Geçmişi gör
Genel
  • Sayfaya bağlantılar
  • İlgili değişiklikler
  • Kalıcı bağlantı
  • Sayfa bilgisi
  • Bu sayfayı kaynak göster
  • Kısaltılmış URL'yi al
  • Karekodu indir
Yazdır/dışa aktar
  • Bir kitap oluştur
  • PDF olarak indir
  • Basılmaya uygun görünüm
Diğer projelerde
  • Wikimedia Commons
  • Vikiveri ögesi
Görünüm
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Kriyojeniyen
y. 720 - y. 635 myö 
Had'n
Arkeen
Proterozoyik
Fa.
Kriyojeniyen Dönemi'nde Dünya (690 myö)
Kronoloji
−720 —
–
−710 —
–
−700 —
–
−690 —
–
−680 —
–
−670 —
–
−660 —
–
−650 —
–
−640 —
–
−630 —
N
e
o
p
r
o
t
e
r
o
z
o
y
i
k
Toniyen
Kriyojeniyen
Ediyakaran
 
 
 
 
 
←
İlk bayağı süngerler.[1]
←
Marinoan buzullaşması[2]
←
Sturtian[2][3]
 
Ana Buzul dönemi
2023 itibarıyla Kriyojeniyen'in Uluslararası Stratigrafi Komisyonu'na göre çizelgesi.[4]
Dikey eksen ölçeği: milyon yıl önce.
Etimoloji
Onaylanmış isim1990
Kullanım bilgisi
Gök cismiDünya
Bölgesel kullanımKüresel (ICS)
Kullanılan zaman çizelgesiICS Zaman Çizelgesi
Tanım
Kronolojik birimDönem
Stratigrafik birimSistem
Zaman aralığının resmîyetiResmî
Alt sınırını belirleyenGeçici olarak kalibre edilmiş yaşı kronometrik olarak y. 720 milyon yıl olarak tanımlanır. KSKN çalışması devam etmektedir.
Alt sınır belirleyici adaylarıİlk geniş çaplı buzullaşmanın jeolojik kayıtlarda ortaya çıkışı.[5]
Alt sınır KSKN aday bölümleriBelirlenecek
Üst sınırını belirleyen
  • Dünya çapında belirgin örtü karbonatlarının ortaya çıkışı.
  • Karbon izotoplarında uzun vadede belirgin değişikliklerin görülmeye başlanması.
Üst sınır KSKNEnorama Creek kesiti, Flinders Ranges, Güney Avustralya
31°19′53″S 138°38′00″E / 31.3314°G 138.6334°D / -31.3314; 138.6334
KSKN onayıMart 2004[6]
Atmosfer ve iklim verileri
Atmosferdeki ortalama O2 miktarıy. Hacimce %12
(Günümüzün %60 kadarı)
Atmosferdeki ortalama CO2 miktarıy. 1300 ppm
(Sanayi Devrimi başlangıcındakinin 5 katı)
Ortalama yüzey sıcaklığıy. 5 °C
(Günümüzün 9 °C altı)

Kriyojeniyen (Grekçe: κρύος, Latin harfleriyle: krýos, "soğuk" anlamına gelir ve γένεσις, Latin harfleriyle: génesis, "doğum" anlamına gelir) 720 milyon yıl öncesinden 635 milyon yıl öncesine[7] kadar sürmüş jeolojik bir dönemdir.[8] Neoproterozoyik Zaman'ın ikinci jeolojik dönemini oluşturur, öncesinde Toniyen Dönemi ve sonrasında Ediyakaran Dönemi vardır.

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "Press release: Discovery of Possible Earliest Animal Life Pushes Back Fossil Record" (İngilizce). National Science Foundation. August 17, 2010. Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler (link)
  2. ^ a b Arnaud, Emmanuelle; Halverson, Galen P.; Shields-Zhou, Graham Anthony (30 November 2011). "Chapter 1 The geological record of Neoproterozoic ice ages". Memoirs. Geological Society of London. 36 (1): 1–16. doi:10.1144/M36.1. 
  3. ^ Pu, Judy P.; Bowring, Samuel A.; Ramezani, Jahandar; Myrow, Paul; Raub, Timothy D.; Landing, Ed; Mills, Andrea; Hodgin, Eben; MacDonald, Francis A. (2016). "Dodging snowballs: Geochronology of the Gaskiers glaciation and the first appearance of the Ediacaran biota". Geology. 44 (11): 955. doi:10.1130/G38284.1. 
  4. ^ "Uluslararası Kronostratigrafik Çizelge" (PDF). www.stratigraphy.org. Uluslararası Stratigrafi Komisyonu. Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler (link)
  5. ^ Shields-Zhou, Graham A.; Porter, Susannah; Halverson, Galen P. (2016). "A new rock-based definition for the Cryogenian Period (circa 720 – 635 Ma)" (PDF). Episodes. 39 (1): 3-8. doi:10.18814/epiiugs/2016/v39i1/89231. ISSN 0705-3797. 4 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF)4 Aralık 2022. 
  6. ^ Knoll, Andrew H.; Walter, Malcolm R.; Narbonne, Guy M.; Christie-Black, Nicholas (3 Mart 2006). "The Ediacaran Period: a new addition to the geologic time scale" (PDF). Lethaia. 39: 13-30. doi:10.1080/00241160500409223. 12 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF)6 Aralık 2020. 
  7. ^ "The geological time scale". geoltime.github.io. 24 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2023. 
  8. ^ "Chart". International Commission on Stratigraphy. 13 January 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2017. 
  • g
  • t
  • d
Yerkürenin jeolojik tarihi
Senozoyik Zaman
(66,0 myö-günümüz)
Kuvaterner (2,58 myö-günümüz)
  • Pleyistosen (2,58 myö-11,8 byö)
  • Holosen (11,8 byö-günümüz)
Neojen (23,0-2,58 myö)
  • Miyosen (23,0-5,33 myö)
  • Pliyosen (5,33-2,59 myö)
Paleojen (66,0-23,0 myö)
  • Paleosen (66,0-56,0 myö)
  • Eosen (56,0-33,9 myö)
  • Oligosen (33,9-23,0 myö)
Mezozoyik Zaman
(252-66,0 myö)
Kretase (145-66,0 myö)
  • Erken (145-100 myö)
  • Geç (100-66,0 myö)
Jura (201-145 myö)
  • Erken (201-174 myö)
  • Orta (174-164 myö)
  • Geç (164-145 myö)
Triyas (252-201 myö)
  • Erken (252-247 myö)
  • Orta (247-237 myö)
  • Geç (237-201 myö)
Paleozoyik Zaman
(539-252 myö)
Permiyen (299-252 myö)
  • Sisuraliyen (299-272 myö)
  • Guadalupiyen (272-260 myö)
  • Lopingiyen (260-252 myö)
Karbonifer (359-299 myö)
  • Misisipiyen (359-323 myö)
  • Pensilvaniyen (323-299 myö)
Devoniyen (419-359 myö)
  • Geç (359-383 myö)
  • Orta (383-393 myö)
  • Erken (393-419 myö)
Silüriyen (444-419 myö)
  • Landoveri (444-433 myö)
  • Venlok (433-427 myö)
  • Ludlov (427-423 myö)
  • Pridoli (423-419 myö)
Ordovisiyen (485-444 myö)
  • Geç (444-458 myö)
  • Orta (458-470 myö)
  • Erken (470-485 myö)
Kambriyen (539-485 myö)
  • Terrenöviyen (539-521 myö)
  • Seri 2 (521-509 myö)
  • Miaolingiyen (509-497 myö)
  • Frongiyen (497-485 myö)
Proterozoyik Üst Zaman
(2,5 milyar yıl önce-539 myö)
Neoproterozoyik (1 milyar yıl önce-539 myö)
  • Toniyen (1 milyar yıl önce-720 myö)
  • Kriyojeniyen (720-635 myö)
  • Ediyakaran (635-539 myö)
Mezoproterozoyik (1,6-1 milyar yıl önce)
  • Kalimiyen (1,6-1,4 milyar yıl önce)
  • Ektasiyen (1,4-1,2 milyar yıl önce)
  • Steniyen (1,2-1 milyar yıl önce)
Paleoproterozoyik (2,5-1,6 milyar yıl önce)
  • Sideriyen (2,5-2,3 milyar yıl önce)
  • Riyasiyen (2,3-2,05 milyar yıl önce)
  • Orosiriyen (2,05-1,8 milyar yıl önce)
  • Stateriyen (1,8-1,6 milyar yıl önce)
Arkeen Üst Zaman (4-2,5 milyar yıl önce)
  • Eoarkeen (4-3,6 milyar yıl önce)
  • Paleoarkeen (3,6-3,2 milyar yıl önce)
  • Mesoarkeen (3,2-2,8 milyar yıl önce)
  • Neoarkeen (2,8-2,5 milyar yıl önce)
Hadeen Üst Zaman (4,6-4 milyar yıl önce)
 
byö = bin yıl önce; myö = milyon yıl önce.
Ayrıca bakınız: Jeolojik zaman cetveli  • Jeoloji  • Dünya  • Yerküre tarihi
Kaynak: Uluslararası Kronostratigrafik Çizelge (arşivlenmiş belge). Uluslararası Stratigrafi Komisyonu. 9 Ağustos 2024 tarihinde alınmıştır.
  • g
  • t
  • d
Buzul çağı
Kuvaterner /
Geç Senozoyik
Kuvaterner
  • Antarktika
  • Grönland
  • Sondan Bir Önceki Buzul Dönemi
  • Son Buzul Dönemi (Son Buzul Maksimum)
  • 1'inci: Würm, Wisconsin, Weichselian, Devensian/Midlandian, Pinedale/Fraser, Merida, Llanquihue
  • 2'inci: Riss, Illinoian, Saale, Wolstonian, Santa María
  • 3'üncü-6'ıncı: Mindel, Pre-Illinoian, Elster, Anglian, Rio Llico
  • 7'inci-8'inci: Günz, Pre-Illinoian, Elbe or Menapian, Beestonian, Caracol (2,5-0 myö aralığında)
Pliyosen
Miyosen
Oligosen
  • Antarktik (34-2,5 myö aralığında)
Maksimum Kuvaterner kuzey yarımküre buzullaşması
Karbonifer-Permiyen
  • Geç Paleozoyik buz dünyası (360-260 myö aralığında)
Geç Ordovisiyen buzullaşması
  • And-Sahra (460-430 myö aralığında)
Ediyakaran
  • Gaskiers (579,88-579,63 myö aralığında)
  • Baykonur (547-541,5 myö aralığında)
Kriyojeniyen-Kartopu Dünya
  • Sturtiyen (717-660 myö arası); Marinoan (650-635 myö aralığında)
Paleoproterozoyik
  • Huroniyen (2,4-2,1 milyar yıl önce aralığında)
Mezoarkeen
  • Pongola (2,9-2,78 milyar yıl önce aralığında)
İlgili konular
  • Sera ve buzul dünyası
  • Büyük Oksidasyon Olayı
  • Kartopu Dünya
  • Buzullar arası dönem
  • Milankoviç döngüsü
  • Stadial
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Kriyojeniyen&oldid=35322984" sayfasından alınmıştır
Kategoriler:
  • Jeoloji şablonları
  • Buzul bilimi
  • Buzul çağları
  • Kriyojeniyen
  • Neoproterozoyik
Gizli kategori:
  • Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler
  • Sayfa en son 07.25, 6 Mayıs 2025 tarihinde değiştirildi.
  • Metin Creative Commons Atıf-AynıLisanslaPaylaş Lisansı altındadır ve ek koşullar uygulanabilir. Bu siteyi kullanarak Kullanım Şartlarını ve Gizlilik Politikasını kabul etmiş olursunuz.
    Vikipedi® (ve Wikipedia®) kâr amacı gütmeyen kuruluş olan Wikimedia Foundation, Inc. tescilli markasıdır.
  • Gizlilik politikası
  • Vikipedi hakkında
  • Sorumluluk reddi
  • Davranış Kuralları
  • Geliştiriciler
  • İstatistikler
  • Çerez politikası
  • Mobil görünüm
  • Wikimedia Foundation
  • Powered by MediaWiki
Kriyojeniyen
Konu ekle