Sion Hazinesi
Sion Hazinesi (Kumluca veya Korydalla Hazinesi de denir[1]), 1963 yılında Antalya'nın Kumluca ilçesindeki Korydalla antik kentinde yapılan kaçak kazıda bulunmuş ve yağmalanarak çoğu yurtdışına kaçırılmış gümüş objelerdir.
M.S. 6. yüzyıla ait 57 tanımlanabilmiş eser ile tanımlanamayan ve diğer objelerle birleşmeyen bazı parçalardan oluşur. Bazılarının üzerinde ‘Sion’ ibaresi geçen bu objelerin o dönemde Mira kentinde yeni inşa edilmiş olan Sion Manastırı’na hediye edildiği düşünülür; bu nedenle "Sion Hazinesi" olarak adlandırılmıştır. Defincilerin yağmasından kurtarılıp Türkiye'de kalan eserler Antalya Müzesi'nde sergilenir. Hazine, Antalya Müzesi dışında ve yurtdışında bulunan dört farklı koleksiyona dağılmıştır.
İçeriği
[değiştir | kaynağı değiştir]6. yüzyılda Myra kentinin dağlık bölgesinde yeni inşa edilmiş olan Sion Manastırı'na kimisi liturjik amaçla kullanılmak için, kimisi aydınlatma gereci olarak, kimisi ise kaplama amaçlı kullanılmak üzere bağışlanmış değerli objelerden oluşan bir hazinedir.[1] Hazinede tanımlanmış 57 eser bulunmaktadır. Bunlardan ikisi altın asa, biri bronz kerpeten, geri kalanlar ise gümüşten yapılmış, kimisi altın yaldızla süslenmiş objelerdir.[2] Hazinede bu 57 eser dışında Roma İmparatoru I. Leon dönemine ait bir adet bakır sikke, bir yüzük ve 29 adet gümüş çivi ile ne olduğu kesin tanımlanamayan ve hangi esere ait olduğu bulunamayan bazı parçalar da yer almaktadır.[2]
Eserlerin üzerindeki damgalar 6. yüzyılın ikinci yarısında üretildiklerini gösterir. Eserler tek bir atölyede, farklı teknik ve stiller bir arada kullanılarak yapılmıştır. En görkemli olan eserde, I. Justinyanus döneminde, Konstantinapolis şehrinde yapıldıklarını gösteren damgalar bulunur.
Objelerin kimisinde bağışlayan kişinin adı ya da monogramı yer alır. Büyük bölümü Piskopos Eutychianos tarafından bağışlanmıştır. Sion manastıra bağışlanan objelerin, Myra kentinin Araplar tarafından istila edilmesi üzerine daha güvenli görülen Korydalla Antik kentine gömüldüğü düşünülür.[2]
Yurtdışına kaçırılması
[değiştir | kaynağı değiştir]Antalya'nın Kumluca ilçesine bağlı Hacıveliler köyünün kuzeyindeki Büyük Asar tepesinde bir Bizans kilisesi kalıntısında bir kadın çoban tarafından tesadüfen bulunmuştur.[3] Defineyi haber alan İstanbullu eski eser kaçakçıları derhal Kumluca'ya gelmiş ve defineyi kaçırmış; Hazinenin 20 kadar parçadan oluşan küçük bir bölümü ise Kumluca'ya daha geç gelebilen Antalya Müzesi yetkililerine teslim edilmiştir.[4]
Hazinenin dağıldığı koleksiyonlar
[değiştir | kaynağı değiştir]
Hazinenin yurtdışına kaçırılan bölümü çeşitli özel koleksiyonlara satılmıştır. Bu nedenle hazine 5 ayrı koleksiyonda dağılmış durumdadır:[5]
- Antalya Müzesi
- Dumbarton Oaks Koleksiyonu (Washington D.C)
- İsviçre'nin Cenevre kentinde de bulunan özel koleksiyon
- Digby-Jones Koleksiyonu (Londra)
- Hewett koleksiyonu (Londra)
Türkiye'ye iadesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Hazinedeki eserlerin bir bölümünün Washington’daki Dumbarton Oaks Müzesi’nde olduğu 1967'de ortaya çıktı. Harvard Üniversitesi'ne bağlı bu müze, ABD'li diplomat Robert W. Bliss ile eşi Mildred Barnes Bliss tarafından kurulmuştu. Müzedeki kayıtlara göre müzede "Kilise Hazinesi" başlığıyla sergilenen 15 eserden 13'ünü çifte, uluslararası eski eser kaçakçılığı yapan İstanbullu antikacı George Zacos satmış; iki eser ise başka koleksiyoncular tarafından müzeye satılmış veya hediye edilmiştir.[3]
Sion Hazinesi’nin bir kısmının ABD’de olduğunun ortaya çıkması üzerine eserlerin iadesi konusunda görüşmeler 1967'de başladı. Müze, eserleri iade etmeyi kabul etmedi. 1973'te üniversite "yasa dışı yollarla ülkelerinden çıkarılmış kültürel varlıkları ülkelerine iade etme" kararı aldı ancak müze müdürü hazinenin Antalya Müzesi’ndeki parçalarının da ABD’ye götürülüp onarılmasını ve 100 yıl boyunca ABD'de kalmasını teklif etmiş; bu teklif kabul edilmemiştir.[3] İade görüşmeleri 1984'e kadar sürdükten sonra kesildi. 2000 yılında görüşmeler yeniden başladı.[4]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Arı, Ahmet (31 Mart 2022). "Sion Hazinesine Ait Gümüş Eserlerin Üzerindeki Bizans Dönemine Ait Kontrol Damgaları". Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi (İngilizce). 12 (1): 34-55. ISSN 2149-3871.
- ^ a b c Arı, Ahmet (2025). "Sion/Korydalla Hazinesi". Türkiye Turizm Ansiklopedisi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2025.
- ^ a b c Ömer Erbil (22 Eylül 2020). "Türkiye 53 yıldır peşini bırakmadı; Sion Hazinesi buraya gelecek". Hürriyet. Erişim tarihi: 20 Eylül 2025.
- ^ a b "Çalınan tarihimiz: Kumluca Hazinesi".
- ^ Arı, Ahmet (1 Ocak 2022). "Bir Hazine, Beş Koleksiyon: Sion (Kumluca) Hazinesi'nin Toplu Olarak Yeniden Değerlendirilmesi". Antalya Müzesi 100 Yaşında. Antalya'nın Arkeolojik Mirası.