Kurtuluş Projesi
| Project Hail Mary | |
| Dosya:Project Hail Mary, First Edition Cover (2021).jpg | |
| Yazar | Andy Weir |
|---|---|
| Ülke | ABD |
| Tür | Bilim Kurgu |
| Sayfa | 496 |
.jpg){kind=link}
Kurtuluş Projesi (İngilizce: Project Hail Mary), Amerikalı yazar Andy Weir'in 2021 tarihli bir bilimkurgu romanıdır. Yakın gelecekte geçen hikâye, amnezi nedeniyle komadan uyanan ortaokul öğretmeni ve astronot Dr. Ryland Grace'in hikâyesini konu alıyor. Dr. Grace, yavaş yavaş insanlığın yok olmasına neden olabilecek bir güneş karartma olayını tersine çevirmenin bir yolunu bulmak için Dünya'dan 12 ışık yılı uzaklıktaki Tau Ceti sistemine gönderildiğini hatırlar ve Dünya kurtarma macerası başlar.[1] Kitap genel olarak olumlu eleştiriler aldı ve 2022 Hugo En İyi Roman Ödülü'nün finalisti oldu.[2] İngilizce sesli kitap versiyonu Ray Porter tarafından seslendirilmiştir.[3]
Şu anda Ryan Gosling ve Sandra Hüller'in başrollerini paylaştığı, Phil Lord ve Christopher Miller'ın yönettiği bir film uyarlaması yapım aşamasındadır.[4] Filmin 20 Mart 2026'da yayınlanması planlanmaktadır.[5]
İçerik
[değiştir | kaynağı değiştir]Ana hikaye Meryem Ana (Hail Mary) uzay gemisinde geçiyor ve ara ara geriye dönüşlerle destekleniyor. Bu özet kronolojik sıraya göredir.
Yakın gelecekte bilim insanları, Güneş'ten Venüs'e parlak bir çizginin oluşumuyla aynı zamana denk gelen küresel bir sönükleşme olayı gözlemler. Üstel olarak artan bu sönükleşme, 30 yıl içinde felaket niteliğinde bir buzul çağına yol açacağı düşünülüyor. Bu yüzden dünya hükûmetleri işbirliği yaparak, Avrupa Uzay Ajansı'nın eski yöneticisi Eva Stratt'a sorunu çözmek için tek taraflı yetki ve yasal dokunulmazlık verir. Venüs'e bir uzay aracı gönderilir ve bu hattın uzaylı mikroplar içerdiği keşfedilir.
Stratt, Venüs'ten çıkarılan organizmanın bir örneğini incelemek üzere ortaokul öğretmeni ve eski moleküler biyolog olan Dr. Ryland Grace'i görevlendirir. Tek hücreli bir canlının elektromanyetik radyasyonu tükettiğini ve hareket etmek için radyant enerjiyi kullandığını keşfeder ve buna "Astrofaj" adını verir.” Grace ayrıca Astrofaj'ın Güneş'in ısısı ve Venüs'teki karbondioksitle beslenerek çoğaldığını keşfeder. Diğer bilim insanları Astrofajın roket yakıtı olarak kullanılmak üzere seri üretilebileceğini keşfederler.
Astronomi verileri, Astrofaj'ın yakınlardaki yıldızları da enfekte ettiğini ve zayıflattığını ortaya koyar, ancak Tau Ceti adındaki bir yıldız enfeksiyona direnir. Astrofaj yakıtlı bir yıldız gemisi olan Meryem Ana, Tau Ceti'ye seyahat etmek ve Astrofaj direnci hakkında bilgi edinmek için inşa edilir. Sadece tek yönlü bir yolculuk için yeterli Astrofaj yetiştirmek için zaman vardır, bu yüzden mürettebat bulguları "böcek" adı verilen insansız mini gemilerle Dünya'ya geri götürmekle görevlendirilir. Grace, bilim uzmanlarını görev için eğitir, ancak fırlatmadan kısa bir süre önce bir kazada ölürler. Karşılaştırılabilecek yeteneklere sahip birini eğitmeye vakit bulamayan Stratt, Grace'i de göreve katılmaya zorlar. Grace sabotaj tehdidinde bulunur, bu yüzden fırlatmadan önce kendisine sakinleştirici verilir ve uyanmadan kısa bir süre önce geçici bir hafıza kaybı yaratacak bir ilaç verilir.
Yıllar sonra Ryland Grace, kimliğine ve durumuna dair hiçbir şey hatırlamadan Meryem Ana gemisinde komadan uyanır. Grace mürettebatının öldüğünü öğrenir ve onlara uzayda bir cenaze töreni düzenler. Meryem Ana, Tau Ceti'ye ulaşır ve Grace'in "Blip-A" adını verdiği bir uzaylı yıldız gemisine yaklaşır. Diğer gemi, 40 Eridani'deki ana sisteminin de bir Astrofaj enfeksiyonundan muzdarip olduğunu belirtir. Blip-A , Meryem Ana'ya yanaşır ve iki gemi karşılıklı olarak ilk teması kurar. Grace, "Rocky" adını verdiği örümcek benzeri beş bacaklı uzaylıyla iletişim kurmak için bir sistem geliştirir. Yetenekli bir mühendis olan Rocky, 46 yıldır Tau Ceti sistemindedir ve mürettebatının hayatta kalan son kişisidir.
Görelilik kavramına aşina olmayan eridyanlar, Tau Ceti'ye gidiş-dönüş yolculuğu için gereken yakıt miktarını fazlasıyla abartmışlardır ve Grace, Blip-A'nın her iki geminin de gezegenlerine dönmesi için yeterli Astrophage yakıtına sahip olduğunu öğrenir. Grace ve Rocky, Rocky'nin kendi eşinin adını verdiği ve Grace'in "Adrian" olarak isimlendirdiği Tau Ceti yörüngesindeki Astrofaj'ın ana gezegenini keşfederler. Gezegenin atmosferinde Astrofaj'ın doğal bir avcısının bulunduğu keşfedilir. Bu yırtıcı hayvanın Adrian'ın üst atmosferinde yaşadığı ortaya çıkar ve Grace ile Rocky olağanüstü bir yerçekimine ve ısı direncine sahip eridyan ksenon bileşiği olan ksenonitten yapılmış 10 kilometrelik bir zincir inşa etmeye mecbur kalır. Numune toplarken gövdede bir çatlak oluşur ve Grace ile Rocky birbirlerini kurtarmak için hayatlarını tehlikeye atarlar. Örnekten Astrofaj avcısının Grace'in "Taumip" adını verdiği bir mikrop olduğu anlaşılır.
Grace ve Rocky, her iki yıldız sisteminde de yaşayabilen Taumip üretmek için seçici üreme yöntemini kullanıyorlar. Rocky , Meryem Ana'ya yakıt ikmali yapar ve yollarını ayırırlar. Yolda Grace, Taumip'e yanlışlıkla ksenonit kaplarından kaçma yeteneği kazandırdığını keşfeder. Grace , Meryem Ana'daki sorunu çözmesine rağmen, Blip-A'nın konteynerlerle neredeyse tamamen aynı malzemeden yapıldığını ve Taumip'in Blip-A'nın Astrofaj yakıtını tüketeceğini ve Rocky'nin mahsur kalacağını fark eder.
Sınırlı yiyecek kaynağı nedeniyle Grace, Dünya'ya dönüp eridyanlıları yok etmek ya da eridyanlıları kurtarıp yiyeceklerin insanlar için zehirli olduğu Erid'de açlıktan ölmek arasında bir seçim yapmak zorunda kalır. Grace, Taumip çiftlikleri ve Güneş'i kurtarma talimatlarıyla böcekleri Dünya'ya geri göndermeyi seçerken, Blip-A'yı bulur ve ayrıldıktan üç ay sonra Rocky ile yeniden bir araya gelir. Rocky çok sevinir ve Grace'in Taumip'i yiyebileceği ve bu sayede hayatta kalma şansı yakalayabileceği ihtimalini ortaya atar.
16 yıl sonra Grace, artık Astrofaj enfeksiyonundan kurtulmuş bir şekilde Erid'de yaşar. Eridyanlar, insan bilgisinin dijital arşivini kullanarak Grace'in eridyan gençlerine öğretmenlik yaptığı Erid'de yaşamasını sağlayacak bir sistem kurmuşlardır. Rocky, Grace'e Güneş etrafındaki Astrofaj enfeksiyonunun azaldığını ve bunun da Grace'in görevinin başarılı olduğu anlamına geldiğini söyler. İnsanlığın Dünya'da varlığını sürdürdüğünü öğrenen Grace, kendi gezegenine dönmeyi düşünür.
Yazma Süreci
[değiştir | kaynağı değiştir]Andy Weir, The New York Times'daki bir yazısında, Marslı'yı tamamladıktan sonra, elektromanyetik radyasyonu emebilen ve yıldızlar arası seyahatte yakıt olarak kullanılabilen bir madde hakkına Zhek isimli çok ciltli bir uzay operasına başladığını söylüyor. Projeyi bırakıp Artemis (2017) adlı romanına başlamadan önce 75.000 kelime yazdı. Zhek'ten birkaç unsur, acımasız bir bürokrat karakteri ve yıldız gemisi yakıtı olarak kullanılan enerji emen bir madde de dahil olmak üzere Kurtuluş Projesi'ne eklendi.[6]
Yayın
[değiştir | kaynağı değiştir]Kurtuluş Projesi, 4 Mayıs 2021'de Ballantine Books tarafından yayımlandı. Ana dili İngilizce olarak ciltli, e-kitap ve sesli kitap formatlarında mevcuttur. Ray Porter'ın İngilizce olarak seslendirdiği sesli kitapta, "Rocky" konuştuğunda arka planda melodik ses efektleri kullanılıyor. Türkiye'de ise İthaki Bilim Kurgu Serisinin bir parçası olarak karşımıza çıkmaktadır.
Resepsiyon
[değiştir | kaynağı değiştir]The New York Times için yazan bilimkurgu yazarı Alec Nevala-Lee, "Eksiklerini affedebilen okuyucular için sonuç, ilgi çekici bir uzay destanı." [7] Kirkus Reviews kitaba yıldızlı bir inceleme vererek kitabı "Unutulmaz bir hayatta kalma ve dostluğun gücü hikayesi - bir bilimkurgu şaheserinden aşağı kalır yanı yok." [8] şeklinde tanımladı.
SFWA başkanı ve bilimkurgu yazarı Mary Robinette Kowal, The Washington Post için yazdığı incelemede, bu kitapta sevilecek birçok şey olduğunu, örneğin Grace'in bilime olan bulaşıcı coşkusunu belirtiyor. Aynı zamanda Kowal, Grace'in görmezden geldiği ve onun birçok yargı hatasını yapmasını engelleyebilecek havacılık, astronotluk ve tıp alanlarında insan kaynaklı hataları azaltmada çok önemli olan kontrol listelerinin kullanılmaması gibi romandaki birçok kusurdan bazılarından bahsediyor.[9]
Locus Magazine için bir eleştirmen şöyle yazdı: "Ancak Project Hail Mary, The Martian'ın basit bir tekrarı değil. Bunun yerine, Weir'in sesinin bir kutlaması... Weir'in Project Hail Mary (Kurtuluş Projesi)'deki bilim ve kurguyu neşeli bir şekilde harmanlaması, onu şu an olduğu yere getiren işe bir dönüş." [10] The Boston Globe için bir eleştirmen şöyle yazdı: " Project Hail Mary (Kurtuluş Projesi), bazen kelimenin tam anlamıyla, ustaca yönlerde zikzaklar çizen, hala gerilim dolu bir uzay hikayesi." [11]
Kurtuluş Projesi, Mayıs 2021'de The New York Times En Çok Satanlar listesinde Kombine Baskı ve E-Kitap Kurgu kategorisinde üçüncü sırada yer aldı.[12] Ağustos 2021'e kadar kitap dokuz haftadır NYT listesindeydi.[13] Kurtuluş Projesi ayrıca Şubat 2022'de üç hafta boyunca New York Times Sesli Kurgu En Çok Satanlar Listesi'nde 1 numaraya yerleşti.[14][15]
Roman, aynı ay Los Angeles Times SoCal En Çok Satanlar Listesi'nde Sert Kapaklı Kurgu kategorisinde ikinci sırada ve The Wall Street Journal En Çok Satan Kitaplar Listesi'nde Sert Kapaklı Kurgu kategorisinde altıncı sırada yer aldı. Kitap Ağustos ortasında hala LA Times listesindeydi.
Ağustos 2021'de Kurtuluş Projesi, Locus'un ciltli kitaplar kategorisindeki En Çok Satanlar listesinde bir numaraya yerleşti [16] ve beş ay üst üste zirvede kaldı.[17] Alt sıralara gerilemeden önce Haziran 2022'ye kadar 11 ay üst üste listede kaldı.[18]
Bill Gates ve Barack Obama, kitabı kendi 2021 kitap önerilerine eklemişlerdir.[19][20]
Ödüller ve Adaylıklar
[değiştir | kaynağı değiştir]- 2021 Dragon Ödülü En İyi Bilimkurgu Romanı [21]
- 2021 En İyi Bilimkurgu, Goodreads Choice Ödülleri [22]
- 2022 Audie Bilimkurgu Ödülü [23]
- 2022 Audie Yılın Sesli Kitabı Ödülü [23]
- 2022 Seiun Ödülü En İyi Çeviri Uzun Eser [24]
- 2022 Hugo En İyi Roman Ödülü finalisti [2]
- 2022 Xingyun Ödülü En İyi Çeviri Kurgu finalisti [25]
- 2022 Canopus Ödülü Uzun Metrajlı Kurgu finalisti [26]
- 2024 Premio Italia Ödülü Uluslararası Bilimkurgu Romanı finalisti [27]
Film Uyarlaması
[değiştir | kaynağı değiştir]Andy Weir, kitabın film uyarlama haklarını 2020'nin başlarında 3 milyon dolara Metro-Goldwyn-Mayer'e sattı.[28] Ryan Gosling, Mart 2020'de projede başrol oynamak ve yapımcılığını üstlenmek için anlaşma imzaladı; Phil Lord ve Christopher Miller ise Mayıs ayında filmi yönetmek için anlaşma imzaladı ve daha önce Weir'in ilk romanı The Martian'ı filme uyarlayan Drew Goddard, Temmuz ayında senaryoyu yazmak için anlaşma imzaladı.[4][28][29] Mayıs 2023'te filmin Birleşik Krallık'ta 2024 yılının başlarında yapımına başlanacağı açıklandı.[30] Nisan 2024'te, 2022'de MGM'yi satın alan Amazon MGM Studios [31], filmin 2026'da yayınlanabileceğini duyurdu.[32] Aynı ayın ilerleyen günlerinde 20 Mart 2026'da bir çıkış tarihi olarak belirlendi.[33] Duyuru sırasında, bu filmle yapımcı olarak ilişkilendirilen kişilerin listesi arasında Amy Pascal, Gosling, Lord, Miller, Aditya Sood, Rachel O'Connor ve Weir yer alıyordu. [33] Sandra Hüller, Mayıs 2024'te Eva Stratt rolüyle kadroya eklendi.[34]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ ""Andy Weir – Project Hail Mary"". andyweirauthor.com. 16 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2021.
- ^ a b "2022 Hugo Awards". The Hugo Awards. 7 Nisan 2022. 8 Haziran 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2022.
- ^ Project Hail Mary by Andy Weir - Audiobook - Audible.com. 4 Mayıs 2021. 3 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2021 – Audible.com vasıtasıyla.
- ^ a b McNary, Dave (27 Mart 2020). "Ryan Gosling to Star in Astronaut Movie 'Project Hail Mary'". Variety. 5 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2021.
- ^ D'Alessandro, Anthony (18 Nisan 2024). "Ryan Gosling, Lord & Miller Amazon MGM Studios Space Adventure 'Project Hail Mary' Sets Launch For Spring 2026". Deadline Hollywood. 14 Haziran 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2024.
- ^ Alter, Alexandra (3 Mayıs 2021). "Andy Weir's New Space Odyssey". The New York Times. 2 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2021.
- ^ Nevala-Lee, Alec (4 Mayıs 2021). "Alone on a Spaceship, Trying to Save the World". The New York Times. 25 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2021.
- ^ "PROJECT HAIL MARY". Kirkus Reviews. 10 Şubat 2021. 10 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2021.
- ^ Kowal, Mary Robinette (23 Mayıs 2021). "Andy Weir's 'Project Hail Mary' is a bestseller. It also has some problems". The Washington Post. 26 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2025.
- ^ Martini, Adrienne (5 Mayıs 2021). "Adrienne Martini Reviews The Only Living Girl on Earth by Charles Yu and Project Hail Mary by Andy Weir". Locus Magazine. 13 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2025.
- ^ Harlan, Landry (13 Mayıs 2021). "Science lessons in 'Project Hail Mary'". The Boston Globe. 6 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2025.
- ^ "Combined Print & E-Book Fiction – Best Sellers – Books". The New York Times. 23 Mayıs 2021. 21 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2021.
- ^ "Combined Print & E-Book Fiction – Best Sellers – Books". The New York Times. 1 Ağustos 2021. 26 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2025.
- ^ "Audio Fiction Books - Best Sellers - Books - Feb. 6, 2022 - The New York Times". The New York Times (İngilizce). 6 Şubat 2022. ISSN 0362-4331. 22 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2022.
- ^ "Audio Fiction Books - Best Sellers - Books - Feb. 27, 2022 - The New York Times". The New York Times (İngilizce). 27 Şubat 2022. ISSN 0362-4331. 23 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2022.
- ^ "Locus Bestsellers, August 2021". Locus Magazine. 18 Ağustos 2021. 6 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi24 Haziran 2025.
- ^ "Locus Bestsellers, December 2021". Locus Magazine. 22 Aralık 2021. 24 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi24 Haziran 2025.
- ^ "Locus Bestsellers, June 2022". Locus Magazine. 20 Haziran 2022. 20 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi24 Haziran 2025.
- ^ Gates, Bill (22 Kasım 2021). "5 books I loved reading this year". GatesNotes: The Blog of Bill Gates. 7 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2025.
- ^ Kranc, Lauren (9 Temmuz 2021). "Barack Obama Has Shared His Annual Summer Reading List". Esquire. 27 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2022.
- ^ "2021 Recipients – The Dragon Award". Dragon Con. 1 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2021.
- ^ "Best Science Fiction". Goodreads. December 2021. 9 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b "2022 Audie Awards® - APA (en-US)". Audio Publishers Association. 6 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2022.
- ^ "2022年 第53回星雲賞" [2022 53rd Nebula Award] (Japonca). Science Fiction Fan Groups' Association of Nippon. 22 Nisan 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2022.
- ^ "2022 Xingyun Awards Finalists". Locus. 24 Mayıs 2022. 22 Temmuz 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi24 Haziran 2025.
- ^ "2022 Canopus Awards Finalists". Locus. 15 Aralık 2022. 15 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi24 Haziran 2025.
- ^ "2024 Premio Italia Finalists". Locus. 6 Ağustos 2024. 15 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi24 Haziran 2025.
- ^ a b Kit, Borys (18 Haziran 2020). "Lord & Miller's 'Project Hail Mary' Enlisting 'The Martian' Scribe Drew Goddard (Exclusive)". The Hollywood Reporter. 15 Haziran 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2025.
- ^ Kroll, Justin (15 Mayıs 2020). "Phil Lord and Chris Miller to Direct Ryan Gosling Astronaut Film (EXCLUSIVE)". Variety. 2 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2023.
- ^ Couch, Aaron (25 Mayıs 2023). "The Widening Web of Phil Lord and Chris Miller". The Hollywood Reporter. 25 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2023.
- ^ Maas, Jennifer (17 Mart 2022). "Amazon Closes $8.5 Billion Acquisition of MGM". Variety (İngilizce). 4 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2022.
- ^ Schreur, Brandon (10 Nisan 2024). "Project Hail Mary: Lord and Miller's Sci-Fi Movie With Ryan Gosling Gets Release Window". ComingSoon.net. 20 Şubat 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2025.
- ^ a b D'Alessandro, Anthony (18 Nisan 2024). "Ryan Gosling, Lord & Miller Amazon MGM Studios Space Adventure 'Project Hail Mary' Sets Launch For Spring 2026". Deadline Hollywood. 14 Haziran 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2024.
- ^ Kroll, Justin. "'Anatomy Of A Fall' Star Sandra Hüller To Co-Star Opposite Ryan Gosling In 'Project Hail Mary' Adaptation For Amazon MGM Studios, Amy Pascal And Lord & Miller". Deadline Hollywood. 22 Haziran 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2024.
Dış Bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]Yazarın Notları https://galactanet.com/eridian/eridian.docx