Lübnan cumhurbaşkanı
| Lübnan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı | |
|---|---|
| رئيس الجمهورية اللبنانية Président de la République Libanaise | |
 | |
| Ünvan | Ekselansları |
| Resmî ikamet | Baabda Sarayı |
| Atayan | Parlamento |
| Görev süresi | 6 yıl, ardışık olmayacak şekilde yenilenebilir |
| İlk sahibi | Şarl Debbas |
| Oluşum | 1 Eylül 1926 |
| Maaş | Yıllık 225.000.000 LL[1] |
| İnternet sitesi | presidency.gov.lb |
.jpg)
 |
|---|
|
|
Lübnan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı (Arapça: رئيس الجمهورية اللبنانية, romanize: rayiys aljumhuriat allubnania; Fransızca: Président de la République Libanaise) Lübnan'ın devlet başkanıdır. Cumhurbaşkanı, parlamento tarafından altı yıllık bir süre için seçilir. Lübnan Anayasası'nın 49. maddesi uyarınca, cumhurbaşkanı her zaman Temsilciler Meclisi adayıyla aynı şartları yerine getiren bir Maruni Hristiyan'dır.[2]
Tarih
[değiştir | kaynağı değiştir]Cumhurbaşkanı Mişel Süleyman'ın Mayıs 2014'teki görev süresinin sona ermesinden 31 Ekim 2016'ya kadar, parlamento başkanı seçmek için gereken çoğunluğu elde edemedi ve makam, 30'dan fazla oy kullanılmasına rağmen, yaklaşık 2.5 yıl boyunca boş kaldı. 31 Ekim 2016 günü, parlamento 2.5 yılın sonunda varılan mutabakat uyarınca Mişel Avn'ı cumhurbaşkanı seçti.[3]
Makam
[değiştir | kaynağı değiştir]Nitelikler
[değiştir | kaynağı değiştir]Lübnan Anayasası; cumhurbaşkanının, Lübnan vatandaşlığı olan ve yirmi bir yaşını dolduran bir parlamento üyesi (aynı zamanda Temsilciler Meclisi olarak da adlandırılır) ile aynı niteliklere sahip olmasını şart koşuyor.[4]
Anayasada özel olarak belirtilmese de, 1943'te kabul edilen ve Ulusal Pakt olarak bilinen bir anlayış, görevi geleneksel olarak Maruni Hristiyan inancının üyeleriyle sınırlandırır.[4][5] Bu, Lübnan'ın Maruni Hristiyan Cumhurbaşkanı Bişara Huri ile Sünni Müslüman başbakanı Riyad es-Sulh arasındaki, Lübnan'ın Fransa'dan bağımsız hale geldiği 1943'te ulaşılan ve cumhurbaşkanının Maruni Hristiyan, başbakanın Sünni Müslüman ve meclis başkanının Şii Müslüman olacağını belirten centilmenlik anlaşmasına dayanıyor.[5]
Lübnan Anayasası'nın 50. Maddesi, cumhurbaşkanının göreve başladıktan sonra aşağıdaki şekilde yemin etmesini gerektirir:[6]
| “ | Lübnan milletinin anayasasına ve kanunlarına uyacağıma ve Lübnan'ın bağımsızlığını ve toprak bütünlüğünü koruyacağıma dair Yüce Tanrı'ya yemin ederim. | „ |
Rol ve sorumluluklar
[değiştir | kaynağı değiştir]Anayasada belirtildiği gibi, cumhurbaşkanı Lübnan Silahlı Kuvvetleri ve güvenlik güçlerinin başkomutanıdır; başbakanı ve kabineyi atayabilir ve görevden alabilir; parlamento tarafından kabul edilen yasaları onaylar veya veto edebilir ve parlamentoyu feshedebilir. Ayrıca, kararname ile “acil durum” mevzuatı da çıkarabilir.[7] Ancak pratikte, Lübnan bir parlamenter cumhuriyet olduğundan, devlet başkanı esasen yedek güçlerin deposudur ve makam büyük ölçüde sembolik ve törenseldir.[4] Bununla birlikte, cumhurbaşkanı genel olarak yürütmenin en önemli üyesi olmaya devam etmektedir.[8] Özellikle kabinenin yetkilerindeki artışla birlikte, Taif döneminde cumhurbaşkanlığının yetkileri bir şekilde yumuşatılmasına rağmen, bu reformlar cumhurbaşkanının gücünü önemli ölçüde değiştirmedi. Çünkü hala başbakanı ve kabineyi aday gösterebilecek ve görevden alabilecek tek kişi devlet başkanıdır.[7]
Cumhurbaşkanının başlıca sorumlulukları (Taif'ten sonra) şunları içerir:[7]
- Başbakan'ı (Sünni Müslüman) bağımsız olarak atayan kararnameyi yayınlar.
- Hükûmeti (yani kabineyi) oluşturan kararnameyi başbakanın imzasıyla yayınlar. Hükûmetin daha sonra aktif hale gelebilmesi için parlamento tarafından güvenoyu (%51) alması gerekir.
- Başbakanı kovar (istediği zaman onay gerekmez). Bu otomatik olarak tüm hükûmeti, yani tüm bakanları kovar.
- Bireysel bir bakanı görevden alır. Kabinenin 2/3'ünün onayını ve başbakanın imzasını gerektirir. İlk hükûmeti oluşturan bakanların 1/3'ünden fazlası görevden alınır/istifa edilirse, hükûmetin tamamı istifa etmiş sayılır.
- Yasayı onaylar ve ilan eder.
- Belirli bir bakanlık(lar)la ilgili kararnameleri imzalar.
- Uluslararası anlaşmaları müzakere eder ve onaylar. Tüm anlaşmalar, yürürlüğe girmeden önce kabinenin 2/3'ü tarafından onaylanmalı ve başbakan tarafından imzalanmalıdır. Her yeni yılda iptal edilemeyecek harcamaları içeren anlaşmaların da parlamento tarafından onaylanması gerekir (%51).
- Parlamentoyu dağıtır. Karar, başbakan tarafından imzalanmış olmalı ve kabinenin 2/3 onayı gerekir.
- Parlamentonun onayı olmadan "acil durum kararnamelerini" geçirir (madde 58).[9] Bakanların salt çoğunluğunu gerektirir. OHAL kararnamelerini meclis onayı olmadan geçirmek için meclisin, daha önce başkan tarafından acil olarak ilan edilen bir yasa tasarısı üzerinde herhangi bir işlem yapmadan 40 gün geçirmesi gerekir.
Taif'ten önce, cumhurbaşkanının net bir fikir birliği/çoğunluk yerine sadece bakanlarının "olumlu tavsiyesine" ihtiyacı vardı. Bununla birlikte, devlet başkanın "sembolik bir rol" olduğu veya bakanlarının iradesine önemli ölçüde tabi olduğu görünse de anayasal olarak öyle değil. Cumhurbaşkanı, istediği zaman tüm hükûmeti görevden alma hakkını saklı tutar ve hâlâ her bakanı aday gösteren kişidir - böylece, hepsinin kendisi için uygun olmasını etkin bir şekilde sağlar. Uygulamada başkanlık makamı zayıflatılmıştır çünkü: a) Parlamentoda partilerin ve blokların net çoğunluğunun olmaması, b) "uzlaşılmış" cumhurbaşkanının seçilmesi (genel olarak zayıf veya farklı anlamına gelir[kaynak belirtilmeli]) ve c) bölünmüş kabinelerin oluşumu. Başkanın algılanan zayıflığı bu nedenle anayasal meselelerden ziyade siyasi meselelerden kaynaklanmaktadır.
Sembolik roller ve görevler
[değiştir | kaynağı değiştir]Taif Anlaşması'nın onaylanmasının ardından Anayasa, üç "kilit" yürütme makamı için bir önsöz hazırladı: başkan, başbakan ve bakanlar kurulu. Önsöz şunları belirtir:
| “ | Cumhurbaşkanı, devletin başıdır ve vatan birliğinin sembolüdür. Anayasaya saygı gösterilmesini, Lübnan'ın bağımsızlığının, birliğinin ve anayasa hükümlerine uygun olarak toprak bütünlüğünün korunmasını sağlar. Yüksek Savunma Konseyine başkanlık eder. Bakanlar Kurulunun yetkisine tabi olan silahlı kuvvetlerin başkomutanıdır. | „ |
Başkanlık ile birlikte gelen pozisyonlar şu şekildedir:
- Yüksek Savunma Konseyi Başkanı.
- Lübnan Silahlı Kuvvetlerinin Başkomutanı.
Başkanlık konutu, Beyrut'un güneydoğusunda bulunan Baabda Sarayı'dır.[10]
Resmi devlet arabası
[değiştir | kaynağı değiştir]Cumhurbaşkanının arabası, bir W221 Mercedes-Benz S 600 Guard zırhlı limuzindir ve ona Cumhuriyet Muhafızlarının SUV'ları ve önceki resmi devlet arabası olan ama şimdi muhtemelen yedek limuzin olarak kullanılan zırhlı bir W140 S 600 da dahil olmak üzere diğer güvenlik araçları eşlik ediyor.[11][12][13][14]
Seçim ve makamın boş kalması
[değiştir | kaynağı değiştir]Bir cumhurbaşkanının görev süresinin sona ermesinden otuz ila altmış gün önce Temsilciler Meclisi Başkanı, cumhurbaşkanını seçmek için özel bir oturum çağrısında bulunur. Seçimin ilk turunda üçte iki çoğunluk aranır. Gizli oy kullanılır. Hiçbir aday üçte iki çoğunluk sağlayamazsa, seçim için salt çoğunluğun gerekli olduğu ikinci bir oylama yapılır. Bir kişi, görev süresinin bitiminden itibaren altı yıl geçmeden yeniden devlet başkanı seçilemez.[4][15]
Seçim için yeter sayı
[değiştir | kaynağı değiştir]Anayasa, bir parlamento başkanlık seçim toplantısı çağrısı yapmak için gereken yeter sayı konusunda sessizdir. Cumhurbaşkanını seçmek için gerekli yeter sayıyı belirleyen açık bir hükmün yokluğunda, anayasa farklı yorumlara açıktır. Konuyla ilgili bir görüşe göre, bir parlamento başkanlık seçim toplantısı için yüzde elli artı bir (herhangi bir parlamento toplantısı için gerekli olan) çoğunluğu oluşturan bir yetersayı gereklidir. Konuyla ilgili bir başka görüş ise anayasanın 49. maddesinin ilk turda cumhurbaşkanının seçilebilmesi için üçte iki oy çoğunluğu gerektirdiğinden, yeter sayının parlamento üye tam sayısının üçte iki çoğunluğu olduğunu ve eğer yeter sayı yarıdan bir fazla olsaydı, toplantıda hazır bulunan milletvekili sayısı yeter sayıyı geçmediğinde üçte iki çoğunluk aranmasına gerek kalmayacağını savunuyor.[15]
Makamın boş kalması
[değiştir | kaynağı değiştir]Lübnan siyasetinde tekrar eden bir tema, Lübnan Cumhurbaşkanlığı makamının üç kez üst üste boşalmasıdır; 1998'de makamın Elias Hrawi'den Emil Lahud tarafından devralınmasından bu yana hiçbir Lübnan Cumhurbaşkanı, boşalan makamı doğrudan halefine devretmemiştir.[16] Diğer bazı ülkelerin aksine Lübnan anayasasında "geçici/vekil" bir başkan da öngörülmemektedir. Anayasa, cumhurbaşkanlığı makamının boş kaldığını ve cumhurbaşkanlığına ait bazı yetkilerin bakanlar kuruluna devredildiğini özellikle belirtmektedir. Lübnan Anayasası'nın 62. maddesi özellikle bunu belirtmektedir: "Cumhurbaşkanlığı makamının herhangi bir nedenle boşalması halinde Bakanlar Kurulu, başkana ait yetkileri devralmak suretiyle kullanır.".[17] Mişel Avn'ın 2022'de cumhurbaşkanlığını bırakmasının ardından dönemin başbakanı Necip Mikati, cumhurbaşkanlığı yetkilerini herhangi bir cumhurbaşkanının seçilememesi sebebiyle 31 Ekim 2022 gününden 9 Ocak 2025 gününe kadar vekaleten yürütmüştür.[18][19]
Cumhurbaşkanlarının listesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Lebanese Politicians Reward Themselves - Al Akhbar English". 19 Ekim 2017. 19 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "THE LEBANESE CONSTITUTION" (PDF). 19 Ocak 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ "2.5 yıllık kaos son buldu, Mişel Avn Lübnan'ın yeni Cumhurbaşkanı seçildi". euronews. 31 Ekim 2016. 1 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2023.
- ^ a b c d Lebanon: A Country Study. Government Printing Office. 1987. ISBN 0160017319.
- ^ a b "Lebanon's Confessionalism: Problems and Prospects". usip.org. United States Institute of Peace. 7 Aralık 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2016.
- ^ "Lebanon - Constitution". unibe.ch. International Constitutional Law Project. 28 Kasım 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2016.
- ^ a b c "Lebanon - The President". countrystudies.us. 5 Ekim 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Taif Accord - Reut Institute". reut-institute.org. 24 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ https://www.constituteproject.org/constitution/Lebanon_2004.pdf?lang=en 11 Mayıs 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Mordechai Nisan, Minorities in the Middle East: A History of Struggle and Self-Expression (2d ed.: McFarland, 2002), p. 219.
- ^ "بالصورة: هذه هي السيارة التي سينتقل بها الرئيس عون الى بعبدا". 3 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "بالفيديو.. لحظة وصول الموكب الرئاسي الى ساحة النجمة". 1 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Supporters of Lebanon's Free Patriotic Movement cheer as the..." 1 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "بالفيديو .. وصول موكب الحرس الجمهوري إلى ساحة النجمة". www.lebanondebate.com. 31 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b "Lebanon: Presidential Election and the Conflicting Constitutional Interpretations". loc.gov. Library of Congress. 13 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2016.
- ^ Hadchity, Miguel (8 Eylül 2022). "Lebanese Presidential Vacancy, Explained". The961. 6 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2023.
- ^ "The Lebanese Constitution" (PDF). Lebanese Presidency. 19 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 4 Kasım 2022.
- ^ "Mikati: The powers of the presidency will be delegated to the council of ministers". elnashra. 1 Kasım 2022. 1 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Kasım 2022.
- ^ Houssari, Najia (31 Ekim 2022). "Mikati's makeshift Lebanese government to assume presidential powers". Arab News. 5 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2023.
| Fransız Mandası (1918-1943) |  |
|---|---|
| Lübnan Cumhuriyeti (1943-günümüz) | |
* Vekaleten | |
