Lefter Küçükandonyadis

Lefter Küçükandonyadis
Kişisel bilgileri
Doğum tarihi	22 Aralık 1924
Doğum yeri	Büyükada, İstanbul, Türkiye
Ölüm tarihi	13 Ocak 2012 (87 yaşında)
Ölüm yeri	İstanbul, Türkiye
Boyu	1,69 m (5 ft 6+1⁄2 in)
Mevkii	Forvet
Altyapı kariyeri
1941-1943	Taksim
Profesyonel kariyeri*
Millî takım kariyeri
Teknik direktörlük kariyeri
1964	Egaleo
1965-1966	Çukurova Mersin İdman Yurdu (antrenör - futbolcu)
1966-1967	Feriköy (ilk devre)
1966-1967	Mersin İdman Yurdu (ikinci devre)
1967-1968	Boluspor (oyuncu-teknik direktör)
1968-1969	Antalyaspor
1969-1970	Samsunspor
1970-1971	Sivasspor
1971	Galata
1971-1972	Samsunspor
1972-1973	Orduspor
1973-1974	Konyaspor
1975-1978	Maltepespor
1982	Türkiye genç millî takımı
	* Yalnızca lig maçları ve gollerini içerir.;

Lefter Küçükandonyadis (Yunanca: Λευτέρης Αντωνιάδης, romanize: Lefteris Antoniadis;^[2] 22 Aralık 1924, İstanbul - 13 Ocak 2012, İstanbul), forvet mevkiinde forma giymiş Rum asıllı Türk eski millî futbolcu ve teknik direktör. Doğum adı Rumcada özgür anlamına gelen Elefterios olan futbolcu, kısaca Lefter olarak anılmaktadır.^[3] Aynı zamanda ordinaryüs lakabıyla da tanınmaktadır. Bu lakabı kendisine Manol Taylan vermiştir. İngilizler'in ünlü ''World Soccer'' dergisi kendisini 20. yüzyılın en büyük 200 futbolcusundan biri olarak anmıştır.

Türk futbolunun ve Fenerbahçe'nin en popüler futbolcularından biri olarak yıllarca alkışlanan Lefter, Fenerbahçe Marşı'nda da adı geçen sembol oyunculardandır. Fenerbahçe ile İstanbul Futbol Ligleri'nde toplam 3, Millî Küme'de 1 ve Süper Lig'de 3 kez olmak üzere Türkiye Şampiyonaları'nda toplam 4 kez şampiyonluk yaşadı. 13 Ocak 2012 tarihinde, tedavi gördüğü Amerikan Hastanesi'nde 87 yaşında ağır zatürreye bağlı kalp yetmezliğinden ölmüştür.^[4]

İlk yılları

22 Aralık 1924 tarihinde, Büyükada'daki Hamam Sokak'ta dünyaya geldi.^[3] Babası balıkçılık yapan Hristo, annesi ise Argiro idi.^[3] Doğum adı Eleftherios olan ve Panani'nin ardından ailenin ikinci erkek çocuğu olan Küçükandonyadis'in ailesi, 20. yüzyıl başında Arnavutluk'tan Büyükada'ya göçen Rum kökenli bir aileydi.^[3]

Kariyeri

Futbola Büyükada'da başladı. Taksim Spor Kulübü'nde yetişti. Taksim Kulübü yöneticileri kendisine lisans çıkartabilmek için 1941'de mahkeme kararıyla yaşını büyüttüler. Ancak bu sayede takımda oynayabildi. 2 yıl Taksim takımında yer aldı.^[5] 1943'te askere gitti, Diyarbakır'da 4 yıl süren askerlikten sonra 1947'de İstanbul'a döndü ve Fenerbahçe kulübüne girdi. Buradaki futboluyla dikkat çeken Lefter, 3 Ekim 1951'de 17.500 liralık transfer ücretiyle İtalya'nın Fiorentina takımına transfer oldu.^[6] 1 yıl da Fransa'nın OGC Nice takımında oynayan Lefter, 1953-1954 sezonundan itibaren yeniden Fenerbahçe'de top koşturmaya başladı. Aynı sezon, İstanbul Ligi'nde gol kralı olan Lefter, 1964'e kadar toplamda 17 yıl giydiği Fenerbahçe forması altında 400'ün üzerinde gol kaydederek erişilmesi güç bir rekora imza attı.^{[kaynak belirtilmeli]} Bu süre zarfında, Türk futbolunun efsaneleşen isimlerinden biri olarak tanındı. Golcülüğünden ötürü Ver Lefter'e, yaz deftere! sloganı onun için yaygın olarak kullanıldı. Futboldaki ustalığından, çalımlarından ve gollerinden ötürü Ordinaryüs sıfatıyla anıldı.

Futbol yaşamında toplam 50 kez millî formayı giydi (46 kez A, 1 kez B, 3 kez 21 yaş altı). 1954 FIFA Dünya Kupası'nda forma giyen Lefter turnuvada 2 de gol attı. Güney Kore maçında attığı golle Dünya Kupası tarihinin 400. golünü atmıştır. Türk futbolunda 50. Millî Maç altın madalyasını alan ilk futbolcu oldu.^[7] millî takım formasıyla attığı 21 golle en çok gol atan millî oyuncu unvanını 33 yıl boyunca elinde tuttu, 9 kez de millî takım kaptanlığını yaptı.^[6]^[8]

Teknik direktörlük kariyeri

1964'te futbolu bıraktıktan sonra Yunanistan'ın Egaleo, Güney Afrika'nın SuperSport United, Türkiye'nin Samsunspor, Orduspor, Mersin İdman Yurdu ve Boluspor takımlarında teknik direktörlük yaptı.^[9]

1966-67 sezonunda 2. Lig'de mücadele eden Mersin İdman Yurdu takımının başındaydı. Mersin İdman Yurdu o sezon Osman Arpacıoğlu'nun attığı 23 golle şampiyon olarak ilk kez 1. Lig'e yükselmiştir. O sezon 17 takımlı ligde oynadığı 32 maçta 63 gol atan kırmızı-lacivertliler rekor puanla ilk kez 1. Lig'e yükseldiler.^{[kaynak belirtilmeli]}

Kasım 1970'te, Naci Özkaya'nın görevinden ayrılması sonrasında Sivasspor teknik direktörlüğüne geldi.^[10] 1971 Haziran'ında ise görevinden ayrıldı.^[11] 1971-72 sezonu başında Galata'nın teknik direktörlüğünü yapmaya başladı.^[12]

Futbol sonrası

Antrenörlük kariyerinden sonra da bir süre spor yazarlığı yaptı. 3 çocuğu vardır. 3 Mayıs 2009'da Kadıköy'de Kuşdili Parkı'na heykeli dikilmiştir.^[13]^[14]

13 Ocak 2012 tarihinde, kalp yetmezliğinden öldü.^[15] Fenerbahçe Şükrü Saracoğlu Stadyumu'nda binlerce kişi ve üst düzey yetkilinin katıldığı bir törenle ebediyete uğurlandı.^[16] KKTC başkanı Rauf Denktaş ile aynı gün ölmüştür.

Kişisel yaşamı

Lefter 17 yaşındayken Varlık Vergisi yasası çıkarıldı. Vergiyi ödeyemeyenler çalışma kamplarına gönderildi. Lefter'in babası yoksul olduğu için sürgüne gitmekten kurtuldu, ama bütün akrabaları Türkiye'yi terk etmek zorunda kaldı.^[17]

6-7 Eylül Olayları’nda ise Büyükada’daki evini basan çapulcular taşlayıp “Vurun şu gâvura” diye bağırdılar, Lefter sabaha dek elde silah kapıda bekledi. Lefter'in evinin basıldığını duyan Fenerbahçeliler Kartal'dan motorlara binip Ada'ya koştular, Lefter'in evinin önüne barikat kurdular. "Sana bunu kim yaptıysa söyle, haddini bildirelim" diyerek saldırganların isimlerini öğrenmek istediler. Lefter saldıranların hepsini tanıdığı halde kimseyi ihbar etmedi, şikâyetçi de olmadı.^[17]

1947 yılında Stavrini ile evlenmiş ve 65 yıl evli kalmıştır. Eşi 2020 yılında vefat etmiştir.^[18]

Başarıları

Futbolcu olarak

Fenerbahçe

Millî Lig (3): 1959, 1960-61, 1963-64
İstanbul Futbol Ligi (3): 1947-48, 1956-57, 1958-59
Millî Küme (1): 1950

Türkiye millî futbol takımı

Akdeniz Kupası ikinciliği (1): 1949^[19]

Türkiye millî futbol takımı golleri

Maç	Tarih	Karşılaşma	Skor	Seviye	Dakika	Golleri
Özel maç	16.05.1962	Türkiye - İsrail	1-0	A Millî	55.dk.	1
Özel maç	08.06.1960	Türkiye - İskoçya	4-2	A Millî	32.dk., 35.dk.	2
Avrupa Şampiyonası 1960 Grup Eleme	26.04.1959	Türkiye - Romanya	2-0	A Millî	13.dk., 54.dk.	2
Akdeniz Kupası	05.04.1957	Mısır - Türkiye	0-4	A Millî	2.dk, 21.dk (P), 36.dk	3
Özel maç	19.02.1956	Türkiye - Macaristan	3-1	A Millî	6.dk, 38.dk (P)	2
Özel maç	18.12.1955	Türkiye - Portekiz	3-1	A Millî	51.dk.	1
Akdeniz Kupası	26.06.1955	İtalya - Türkiye	1-1	A Millî	78.dk.	1
Dünya Şampiyonası 1954 Finalleri	20.06.1954	Güney Kore - Türkiye	0-7	A Millî	24.dk.	1
Dünya Şampiyonası 1954 Finalleri	23.06.1954	Almanya - Türkiye	7-2	A Millî	82.dk.	1
Özel maç	10.06.1951	İsveç - Türkiye	3-1	A Millî	50.dk.(P)	1
Özel maç	03.12.1950	Türkiye - İsrail	3-2	A Millî	87.dk.	1
Akdeniz Kupası	28.10.1950	Türkiye - Mısır	3-1	U-21 Millî	19.dk.	1
Özel maç	28.05.1950	Türkiye - İran	6-1	A Millî	48.dk.,87.dk.	2
Dünya Şampiyonası 1950 Grup Eleme	20.11.1949	Türkiye - Suriye	7-0	A Millî	66.dk.	1
Özel maç	23.04.1948	Yunanistan - Türkiye	1-3	A Millî	20.dk.	1
Olimpiyat Maçları	02.08.1948	Çin - Türkiye	0-4	A Millî	87.dk.	1
Toplam						22

Rekorlar

Türkiye Futbol Federasyonu'nun "50. Maç Altın Şeref Madalyası"nı alan ilk futbolcudur.^[7]
Türk millî takım formasıyla en çok gol atan 5. futbolcudur. (21 Gol)^[8]
Süper Lig'de penaltı atan ilk futbolcudur.
Kulübü tarafından bonservis ücreti alınmak suretiyle yurt dışına transferi yapılan ilk Türk futbolcudur.^[9]
Adına Jübile düzenlenen ilk futbolcudur.^[9]

Konuyla ilgili yayınlar

Haluk Her gün, Lefter: Futbolun Ordinaryüsü, İstanbul, NTV Yayınları, 2012.
Lefter: Bir Ordinaryüs Hikayesi, Netflix, 2025

Kaynakça

^ "Lefter'li Boluspor Trabzon'a 1-0 galip". Milliyet. 13 Kasım 1967. s. 9.
^ Ferentinou, Ariana (16 Ocak 2012). "Farewell to Lefter". Hürriyet. 25 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2015.
^ ^a ^b ^c ^d Kayserilioğlu, R. Sertaç (Şubat 2012). "Lefter Efsanesi: Büyük Türk Küçükandonyadis". NTV Tarih. Cilt sayı 37. ss. sf. 52-55.
^ "Lefter'i kaybettik". Gazetevatan.com. 13 Ocak 2012. 15 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2012.
^ "Lefter Küçükandonyadis". Mackolik.com. 13 Ocak 2012. 14 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2012.
^ ^a ^b "Ordinaryüs Lefter Fiorentina'da". Cumhuriyet Ansiklopedisi 1923-2000. 2. Cilt (3. bas.). İstanbul: YKY. Mayıs 2002. s. 194.
^ ^a ^b "Merhaba Dünya Kupası". Türkiye Futbol Federasyonu. 2 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2012.
^ ^a ^b "En fazla gol atan millî oyuncularımız". Türkiye Futbol Federasyonu. 4 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2012.
^ ^a ^b ^c Mehmet Eren (17 Temmuz 2007). "Yaşayan Efsane". Milliyet Blog. 5 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2012.
^ "Lefter Sivasspor antrenörlüğüne getirildi". Milliyet. 17 Kasım 1970. s. 10.
^ "Kısa... Kısa...". Milliyet. 8 Haziran 1971. s. 8.
^ "3. Ligdeki İstanbul Kulüpleri teknik adamlarının yeni mevsim için görüşü". Milliyet. 15 Ağustos 1971. s. 8.
^ "Lefter'in heykeli 3 Mayıs'ta açılıyor". Hürriyet. 1 Mayıs 2009. 5 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2012.
^ "Fenerbahçe Lefter'in heykelini dikecek". Radikal. 26 Mart 2009. Erişim tarihi: 16 Ocak 2012.
^ "Camiamızın acı kaybı". Fenerbahce.org. 13 Ocak 2012. 16 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2012.
^ "Gözyaşları 'Ordinaryüs' için..." ntvmsnbc. 15 Ocak 2012. 26 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2012.
^ ^a ^b Can Dündar (15 Ocak 2012). "Lefter teybi kapattırdı ve "Bunları yazma" dedi". Milliyet. 9 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2015.
^ https://www.antalyakorfez.com/lefter-esi-ve-cocuklari
^ "Akdeniz Oyunları Kupası". mackolik.com. 21 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2011.

Dış bağlantılar

TFF.org'da Lefter Küçükandonyadis
Transfermarkt'ta Lefter Küçükandonyadis
National-Football-Teams.com'da Lefter Küçükandonyadis
Lefter Küçükandonyadis FIFA İstatistik Sayfası 16 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Mackolik'te Lefter Küçükandonyadis

Vikisöz'de Lefter Küçükandonyadis ile ilgili sözleri bulabilirsiniz.

[1] "Lefter'li Boluspor Trabzon'a 1-0 galip". Milliyet. 13 Kasım 1967. s. 9.

[ariana-2] Ferentinou, Ariana (16 Ocak 2012). "Farewell to Lefter". Hürriyet. 25 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2015.

[NTVT-3] Kayserilioğlu, R. Sertaç (Şubat 2012). "Lefter Efsanesi: Büyük Türk Küçükandonyadis". NTV Tarih. Cilt sayı 37. ss. sf. 52-55.

[4] "Lefter'i kaybettik". Gazetevatan.com. 13 Ocak 2012. 15 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2012.

[5] "Lefter Küçükandonyadis". Mackolik.com. 13 Ocak 2012. 14 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2012.

[CumAns-6] "Ordinaryüs Lefter Fiorentina'da". Cumhuriyet Ansiklopedisi 1923-2000. 2. Cilt (3. bas.). İstanbul: YKY. Mayıs 2002. s. 194.

[TFF-7] "Merhaba Dünya Kupası". Türkiye Futbol Federasyonu. 2 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2012.

[TFF2-8] "En fazla gol atan millî oyuncularımız". Türkiye Futbol Federasyonu. 4 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2012.

[Milliyet-9] Mehmet Eren (17 Temmuz 2007). "Yaşayan Efsane". Milliyet Blog. 5 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2012.

[10] "Lefter Sivasspor antrenörlüğüne getirildi". Milliyet. 17 Kasım 1970. s. 10.

[11] "Kısa... Kısa...". Milliyet. 8 Haziran 1971. s. 8.

[12] "3. Ligdeki İstanbul Kulüpleri teknik adamlarının yeni mevsim için görüşü". Milliyet. 15 Ağustos 1971. s. 8.

[13] "Lefter'in heykeli 3 Mayıs'ta açılıyor". Hürriyet. 1 Mayıs 2009. 5 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2012.

[14] "Fenerbahçe Lefter'in heykelini dikecek". Radikal. 26 Mart 2009. Erişim tarihi: 16 Ocak 2012.

[fenerbahce.org-15] "Camiamızın acı kaybı". Fenerbahce.org. 13 Ocak 2012. 16 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2012.

[16] "Gözyaşları 'Ordinaryüs' için..." ntvmsnbc. 15 Ocak 2012. 26 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2012.

[candündar-17] Can Dündar (15 Ocak 2012). "Lefter teybi kapattırdı ve "Bunları yazma" dedi". Milliyet. 9 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2015.

[18] ttps://www.antalyakorfez.com/lefter-esi-ve-cocuklari

[19] "Akdeniz Oyunları Kupası". mackolik.com. 21 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2011.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]