Elvan Abeylegesse
 Elvan Abeylegesse 2010'da | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Kişisel bilgileri | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Doğum adı | Hewan Abeye | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Doğumu | 11 Eylül 1982 Addis Ababa, Etiyopya | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Boy | 1,59 m (5 ft 3 in) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Spor | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ülke |  Türkiye | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Koçu | Mykola Koledyeyev | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Madalyalar
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Hewan Abeye, Elvan Abeylegesse veya Elvan Can (d. 11 Eylül 1982, Addis Ababa), Türkiye ve Avrupa rekoru sahibi Etiyopya asıllı Türk orta ve uzun mesafe koşucusu.
İlk yılları
[değiştir | kaynağı değiştir]Elvan, 1982 yılında yedi çocuklu bir ailenin altıncı çocuğu olarak Hewan Abeye adıyla Addis Ababa'da doğdu.[1] Spora ilk kez arkadaşlarıyla futbol oynayarak başladı. Koşuculuk yeteneği keşfedilerek okuldaki beden eğitimi öğretmeni tarafından on dört yaşındayken atletizme yöneltildi.[2]
1999 yılında, Kuzey İrlanda'nın başkenti Belfast'da IAAF Dünya Kros Şampiyonası'nda Etiyopya'nın küçük takımda kariyerine başladı ve yarışmayı 9. bitirdi. Orada, İstanbul'daki bir toplantıya davet edildi. İstanbul'a gelince, yetkililer kendisinden hoşlandıklarını belirttiler. Abeylegesse ise o zamanlar "Etiyopya'da federasyonumdan yeterli destek alamadım. Türkiye'de hedeflerime ulaşmanın daha kolay olacağını düşündüm." dedi. On yedi yaşındayken ENKA için atlet arayan iş adamı Önder Özbilen tarafından keşfedilerek, ailesine iki yıl için ayda 300 $ ödeme yapılmak koşuluyla Türkiye'ye getirildi.[3] Mümin Can ile evlenerek Elvan Can adıyla Türk vatandaşlığına geçti.[3] Daha sonra boşandı. O zamandan beri Elvan Abeylegesse adını kullanmaktadır.
Olimpiyat oyunları
[değiştir | kaynağı değiştir]Olimpiyat oyunlarına ilk kez Atina'da düzenlenen 2004 Yaz Olimpiyatları'nda katıldı. Olimpiyatlara Norveç'te yapılan Golden League 5000 metre atletizm yarışlarında kırdığı dünya rekoru unvanıyla gelen Elvan, bu organizasyonda ilk olarak 5000 metrenin ikinci elemesinde yarıştı ve yarışı 14:54.80'lik derecesiyle 2. sırada bitirerek finale kaldı.[4] Türkiye'nin atletizm dalında en büyük madalya umudu olmasına karşın, 5000 metre finalinde beklentilerin çok altında kalarak 15:12.64'lik derecesiyle 12. olabildi.[5] 5000 metrede hayal kırıklığı yaşayan atlet, 1500 metre yarı final serisinde 4:07.10'luk derecesiyle 4. oldu ve finale yükseldi.[6] Böylece Elvan, olimpiyat oyunlarında 1500 metre finalinde koşacak olan ilk Türk sporcusu oldu.[6] Ancak 1500 metre finalinde, üst üste beş yarış koşması ve bir önceki dalda yaşadığı moral bozukluğuyla yarışı 4:00.67'lik derecesiyle 8. sırada bitirebildi.[7]
Pekin'de düzenlenen bir sonraki olimpiyatta ise 5000 ve 10000 metrede mücadele etti.[8] İlk olarak 10000 metrede yarışan Elvan, otuziki atletin katıldığı ve 25 tur üzerinden gerçekleştirilen yarışta 16. turdan itibaren liderliği ele geçirdi.[9] Son tura kadar liderliğini devam ettirmesine karşın, Etiyopyalı Tirunesh Dibaba'nın atağına karşılık veremeyince, yarışı 29:56.34'lük derecesiyle 2. sırada tamamlayarak, gümüş madalyanın sahibi oldu.[9] Böylece Abeylegesse, bu derecesiyle yeni bir Avrupa ve Türkiye rekoru kırdı.[9] Ayrıca Türk atletizmine de olimpiyat oyunlarındaki ilk gümüş madalyasını kazandırdı.[9] 5000 metre finalinde ise son tura üçüncü girmesine rağmen, yarışın son anlarında yaptığı atakla Meseret Defar'ı geçerek 10000 metrede olduğu gibi bu dalda da gümüş madalya kazandı.[10] Bu sonuçla Elvan, oyunlar tarihinde Türkiye'ye bir olimpiyatta iki madalya kazandıran ilk sporcu unvanına da erişirken,[10] kazandığı bu başarılardan dolayı devlet tarafından 3 bin cumhuriyet altınına denk gelen 640 bin 162 TL ile ödüllendirildi.[11] Ancak daha sonrasında yapılan geriye dönük incelemede, Abeylegesse'nin Japonya'nın Osaka kentinde yapılan 2007 Dünya Şampiyonası'ndaki numunelerinde yasaklı madde bulunması üzerine Türkiye Atletizm Federasyonu sporcuya 2 yıl men cezası verdi,[12] Uluslararası Atletizm Federasyonları Birliği (IAAF) ise 2007 Dünya Şampiyonası ile 2008 Pekin'de olimpiyat madalyalarını elinden aldı.[13]
Akdeniz oyunları
[değiştir | kaynağı değiştir]Elvan, 2001'de düzenlenen Akdeniz Oyunları 10000 metrede 32:29.20 koşarak bronz madalya kazandı.[14] Bir sonraki oyunlara sağlık sorunları nedeniyle katılamazken,[15] 2009 yılında İtalya'nın Pescara şehrinde düzenlenen oyunlarda yine 10000 metrede 31:51.98'lik derecesiyle birinci olarak altın madalya kazandı.[16]
2001'de üç ayrı dalda Avrupa gençler şampiyonu oldu. 2003 yılında Dünya Atletizm Şampiyonası'nda 5.000 metre beşincisi oldu. 2004 yılında Norveç'in Bergen kentinde, "Bislett Oyunları" adı altında Fana Stadı'nda düzenlenen ve atletizm dünyasının en önemli organizasyonlarından biri olan ve 6 ayaktan oluşan Golden League'in ilk ayak yarışmalarında, bayanlar 5.000 metrede 14.24.68'lik derecesiyle dünya rekoru kırarak birinci oldu.Daha sonra rekoru Etiyopyalı Meseret Defar tarafından önce New York'ta kırılmış ve sonra Oslo da daha da geliştirilmiştir (14.16.63)
11. Dünya Atletizm Şampiyonası'nda millî atlet Elvan Abeylegesse, bayanlar 10.000 metrede ikinci olarak gümüş madalyanın sahibi oldu.[17]
Berlin'de gerçekleşen 13. Dünya Atletizm Şampiyonası'nda 10.000 metre yarışını sakatlığından ötürü tamamlayamayan sporcu, rakibi Etiyopyalı Meselech Melkamu'nun koşu ayakkabılarını unuttuğunu fark edince kendi ayakkabılarını vermesi nedeniyle Dünya Fair Play Komitesi tarafından Dünya Fair Play Ödülü'ne layık görüldü. Ödülünü 27 Mart 2010'da, Macaristan'ın Pecs kentinde düzenlenen törende aldı.[18]
Avrupa Şampiyonası
[değiştir | kaynağı değiştir]2010 Avrupa Atletizm Şampiyonası 5000 metreyi Alemitu Bekele'nin ardından ikinci tamamlayarak gümüş madalyanın sahibi olmuştur. 2015 yılının Mart ayında Alemitu Bekele'nin biyolojik pasaport verilerindeki anormal değerler nedeniyle aldığı ceza kesinleşince diskalifiye edilmiş ve Elvan yarıştan 5 yıl sonra altın madalyanın sahibi olmuştur.[19]
Pistlerden Maratona geçiş
[değiştir | kaynağı değiştir]Yaşadığı aşil tendonu sakatlığından sonra pist için giydiği ayakkabıların sakatlığını artırması nedeniyle yol yarışlarına geçti. Katıldığı ilk maraton olan 2013 İstanbul Maratonu'nda 2:29:30'luk derecesiyle ikinciliği elde etti.[20] İsviçre'nin Zürih kentinde düzenlenen 2014 Avrupa Atletizm Şampiyonası maraton müsabakasında 2:29:46'lık derecesi ile 53 sporcu arasında beşinci olmuştur.[21]
Madalya İptalleri ve Doping Cezası
[değiştir | kaynağı değiştir]Elvan Abeylegesse, 2008 Pekin Olimpiyatları'nda 5000 m ve 10.000 m yarışlarında gümüş madalya kazanmıştır. Ancak, 2017 yılında 2007 Dünya Atletizm Şampiyonası'nda alınan numunesinin yeniden analizi sonucunda doping tespit edilmiş ve 2007-2009 yılları arasındaki tüm sonuçları iptal edilmiştir.[22]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Tekelioğlu, Tuluhan (4 Eylül 2008). "Şimdi sırada çocuk var". Sabah.com.tr. 16 Haziran 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2009.
- ^ ""Futbol oynarken keşfedildim"". Sporx.com. 24 Kasım 2008. 12 Mayıs 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2009.
- ^ a b Aydın, Mert (13 Haziran 2004). "Babası bize emanet etti". Sabah.com.tr. 23 Nisan 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2009.
- ^ "Elvan 5000 metrede finale yükseldi". Ntvmsnbc.com. 29 Mayıs 2005. 16 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2009.
- ^ "Elvan şoku". Ntvmsnbc.com. 28 Mayıs 2005. 16 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2009.
- ^ a b "Elvan 1500'de finale kaldı". Ntvmsnbc.com. 29 Mayıs 2005. 26 Nisan 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2009.
- ^ "Elvan 1500 metreyi 8. tamamladı". Ntvmsnbc.com. 29 Mayıs 2005. 26 Nisan 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2009.
- ^ "Elvan iki branşta yarışacak". Sporx.com. 24 Temmuz 2008. 9 Eylül 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2009.
- ^ a b c d "Elvan'dan tarihi başarı". NTVSpor.net. 15 Ağustos 2008. 20 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2009.
- ^ a b "Elvan'dan ikinci gümüş". NTVSpor.net. 22 Ağustos 2008. 20 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2009.
- ^ "Olimpiyatta madalya alan sporculara ödülleri verildi". Gazeteport.com.tr. 16 Ekim 2008. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2009.[ölü/kırık bağlantı]
- ^ "Elvan Abeylegesse'ye 2 yıl men cezası". BBC Türkçe. 31 Mart 2016. 23 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2024.
- ^ "Türk atletlere doping cezası (Madalyaları ellerinden alındı)". NTV. 29 Mart 2017. 23 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2024.
- ^ "Elvan Abeylegesse istatistikleri". Uluslararası Atletizm Federasyonları Birliği. 1 Mayıs 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2009.
- ^ "Elvan'a kötü haber". Sporx.com. 21 Haziran 2005. 12 Mayıs 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2009.
- ^ "Elvan bir Altın madalya daha getirdi". Haber7.com. 30 Haziran 2009. 4 Temmuz 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2009.
- ^ "Elvan dünya ikincisi". NTVSpor.net. 26 Ağustos 2007. 21 Ağustos 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2007.
- ^ "Elvan "Dünya Fair Play" Ödülü'nü Aldı". Radikal.com.tr. 28 Mart 2010. 3 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2010.
- ^ "Elvan Abeylegesse, altın madalyasına kavuştu". Eurosport.com. 1 Mart 2015. 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mart 2015.
- ^ "Elvan maratonla yeniden doğdu". Hurriyet.com.tr. 18 Kasım 2013. 19 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2013.
- ^ "Elvan Abeylegesse maratonda 5. oldu". Hürriyet. 16 Ağustos 2014. 19 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2014.
- ^ "Elvan Abeylegesse'ye 2 yıl men cezası". BBC News Türkçe. 31 Mart 2016. 3 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2025.
- 1982 doğumlular
- Yaşayan insanlar
- Türk kadın uzun mesafe koşucuları
- Etiyopyalı kadın uzun mesafe koşucuları
- Etiyopya asıllı Türkler
- Sedat Simavi Ödülü sahipleri
- Türkiye vatandaşlığına kabul edilenler
- Türkiye'deki Etiyopyalı göçmenler
- Türk Olimpiyat atletleri
- 2004 Yaz Olimpiyatları atletleri
- 2008 Yaz Olimpiyatları atletleri
- 2001 Akdeniz Oyunları atletleri
- 2009 Akdeniz Oyunları atletleri
- 2018 Akdeniz Oyunları atletleri
- Türk Akdeniz Oyunları atletleri
- Altın Akdeniz Oyunları madalyalı Türk sporcular
- Bronz Akdeniz Oyunları madalyalı Türk sporcular
- Akdeniz Oyunları madalyalı atletler
- Türk kadın orta mesafe koşucuları
- Etiyopyalı kadın orta mesafe koşucuları
- Avrupa Atletizm Şampiyonası madalyalı atletler
- ENKA SK atletleri
- Gümüş Akdeniz Oyunları madalyalı Türk sporcular
- 2013 Akdeniz Oyunları atletleri
- Doping vakalarında Türk sporcular
- Etiyopyalı kadın maraton koşucuları
- Türk kadın maraton koşucuları
- Türk Dünya Atletizm Şampiyonası atletleri
- Atletizmde eski dünya rekoru sahipleri
- Doping vakalarında Etiyopyalı sporcular