Leyla Pamir
Leyla Pamir | |
|---|---|
| Doğum | Rabia Leyla 28 Mayıs 1930 İstanbul, Türkiye |
| Ölüm | 14 Ekim 2023 (93 yaşında) İstanbul, Türkiye |
| Defin yeri | Zincirlikuyu Mezarlığı, İstanbul |
| Meslek | Müzikolog, piyanist, öğretmen, yazar. |
| Tanınma nedeni | Klasik batı müziği üzerine tarihsel, armonik, kontrpuntal ve biyografik çözümlemeleri |
| Önemli eser(ler) | Müzikte Geniş Soluklar |
| Ebeveyn(ler) | Hamit Nafiz Pamir (babası) Asiye Meliha Tagay Pamir (annesi)[1] |
Rabia Leyla Pamir (28 Mayıs 1930, İstanbul - 14 Ekim 2023, İstanbul), Türk müzikolog, piyanist, yazar.
"Müzik ve Edebiyat", "Müzikte Geniş Soluklar", "Ayşe’nin Müzik Kitabı" eserleri ve gazete yazıları ile Türkiye'de derin müzik analizi ve nitelikli müzik eğitiminin yaygınlaşması konusunda önemli katkılar sağlamıştır.
Yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]1930 yılında İstanbul'da doğdu. Babası, jeoloji profesörü Hamit Nafiz Pamir'dir. Çocukluğu Cağaloğlu'nda, İstanbul Erkek Lisesi’nin karşısındaki bahçeli bir evde geçti.[2][3] Küçük yaştan itibaren kendisini büyüten Alman bir dadısından Almanca öğrendi.[4] Babasının teşviki ile piyano dersleri aldı. Ferdi Ştatzer ve Madame Vosko'yla piyano çalıştı. Ortaöğrenimini Alman Lisesi’nde, lise öğrenimini Arnavutköy Amerikan Kız Koleji’nde tamamladı.[5]
Lise öğreniminin tamamladıktan sonra Faruk Erdener ile evlendi.[4] Erdener, İstanbul Ticaret ve Sanayi Odası başkanlığı da yapan, DP milletvekili Muhlis Erdener'dir. Bu evlilik kısa bir süre sonra boşanma ile sonlandı. Almanya'ya gidip özel dersler alarak konservatuvara hazırlanmaya başladı.[6] Paul Badura-Skoda'nın Hamburg'daki piyano kursundan sertifika aldı. 1952 yılında Eminönü Halkevi'nde verdiği bir konserle müzik kariyeri başladı.[2]
Bir edebiyat matinesinde tanıştığı yazar Haldun Taner ile 1954 yılında evlendi. Çift, iki yıl Viyana'da yaşadıktan sonra Türkiye'ye döndü. Leyla Hanım, Belediye Konservatuvarı'nın mezuniyet sınavına hazırlık yaptı; yılda üç defa TRT konserlerinde çalma hakkı etti ve bu konserler gelişmesinde faydalı oldu.[7] Bu dönemde geçirdiği önemli bir ameliyat nedeniyle sınavı geçemedi. Piyano konusunda okuyarak kendisini yetiştirdi. 1968'de Haldun Taner'den ayrıldı ve öğrenimini tamamlamak üzere yeniden Almanya'ya gitti.
Heidelberg Devlet Konservatuvarı’nın yüksek bölümü piyano ve piyano pedagojisi sınıflarından 1969’da mezun oldu. 1969- 1972 arasında Heidelberg Konservatuvarı’nda piyano öğretmenliği yaptı.[4] 1979'da yurda döndü ve parmakları ile ilgili sağlık sorunu nedeniyle konser piyanistliğini bıraktı; kuramsal çalışmalara odaklandı.[6]
Dergilerde inceleme yazıları yazdı; Schönberg, Liszt ve Skryabin üstüne konferanslar verdi. Müzik eğitimi ve müzik analizi üzerine kitaplar yazdı. 1984 yılında yayımlanan “Çağdaş Piyano Eğitimi adlı kitabı ile piyano ve piyano dersi ile ilgili olan herkese seslendi.[8] 1989'da yazdığı '"Müzikte Geniş Soluklar'' ile okura ileri düzeyde müzikolojik incelemeler sundu. ''Ayşe'nin Müzik Kitabı''nda müzikle ilgili temel gereç ihtiyacı içinde olan genç ve başlangıç seviyesinde okurlara yöneldi. Amerikan Koleji'nde müzik öğretmenliği yaptı.[9]
18 yıl alzheimer hastalığı tedavisi gören[4] Pamir, 2023 yılında İstanbul'da öldü.
Etkisi
[değiştir | kaynağı değiştir]1989'da yayımlanan ''Müzikte Geniş Soluklar'' adlı kitabı, Türkiye müzikoloji hayatında bir dönüm noktası kabul edilir. Yazar bu eserde, klasik batı müziğinin klasik ve romantik dönemlerinden Mozart, Beethoven, Schubert, Chopin, Mendelssohn, Schumann, Berlioz, Liszt ve Wagner'e dek yaratıcıları çok ayrıntılı ve yer yer ileri derecede teknik ve düşünsel analizlerle incelemiş, Richard Strauss'tan Mahler, Webern, Schönberg ve Stravinsky'e uzanan bir kapsamda modernizmi mercek altına almıştır.
Pamir, klasik müziğe bir başlangıç yapmak isteyenlerden ziyade, bu sanat dalının derinliklerini merak edenlere, kendine özgü yoğun düşünsel üslubu içinde, tarihsel, armonik, kontrpuntal ve biyografik çözümlemeler yapmıştır.
Eserleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- İnci'nin Müzik Kitabı, 1977
- Müzikte Yaratıcının Gücü, 1981
- Çağdaş Piyano Eğitimi, 1984
- Müzikte Geniş Soluklar, Mayıs 1989 (1. Basım Ada Yayıncılık)
- Ayşe'nin Müzik Kitabı, 1991
- Skryabin (Piyano Yapıtlarındaki Evrim ve Düşünce Dünyası), 1993
- Müzik ve Edebiyat, 1996
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Hürriyet Vefat İlan Servisi, Bugünkü Vefat (Ölüm), Başsağlığı, Anma, Teşekkür İlan Sayfası & Arşiv Sayfalar 21 Ekim 2023". 28 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ekim 2023.
- ^ a b Korucu, Cengiz (15 Ağustos 2018). "Yücel Dergisi, "Günün Adamı" ve Matinede Haldun Taner". SANATATAK. 26 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2023.
- ^ "Önü Sonu Müzik". 26 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2023.
- ^ a b c d İlyasoğlu, Evin. "Leylâ Pamir: Çok değerli bir müzikolog". Cumhuriyet. 26 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2023.
- ^ "Leylâ Pamir sonsuzluğa uğurlanıyor". Lela Pamir Sonsuzluğa Uğurlanıyor. 24 Ekim 2023. 26 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2023.
- ^ a b "Sesten söze geçti". Milliyet Pembe Nar. 26 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2023.
- ^ Güngör, Necati (Nisan 2002). Son Kadınlar (Birinci basım bas.). Literatür Yayıncılık. ISBN 975-8431692.
- ^ Barutcu, Mustafa Emir (2018). "19. Yüzyıl Post-Romantik Bestecilerinden Aleksandr Nikolayeviç Skriyabin: Sanatı, Piyano Tekniği, Felsefesi". Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. 20.
- ^ "Çağdaş Piyano Eğitimi". Milliyet gazetesi. 23 Mayıs 1984. 26 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2023.