Lokapala

Lokapāla (Sanskrit: लोकपाल, lokapāla; "dünyanın koruyucusu"), Hinduizm ve Budizmde yönlerin koruyucusu olan tanrılara verilen addır.

Etimoloji

Lokapāla terimi, Sanskritçe "loka" (dünya) ve "pāla" (koruyucu) kelimelerinin birleşiminden oluşur ve "dünyanın koruyucusu" anlamına gelir.

Hinduizm'de Lokapāla

Hinduizmde Lokapāla'lar, genellikle sekiz yönün (Aṣṭa-Dikpāla) koruyucuları olarak kabul edilir. Her bir tanrı belirli bir yönü temsil eder ve kendi sembolleriyle tanınır:

• **İndra** – Doğu yönünün koruyucusu, gök gürültüsü ve savaş tanrısıdır. Sembolü vajra (şimşek) ve fil Airavatadır.
• **Agni** – Güneydoğu yönünün koruyucusu, ateş tanrısıdır. Sembolü mızraktır.
• **Yama** – Güney yönünün koruyucusu, ölüm ve adalet tanrısıdır. Sembolü danda (asa) ve bufalodur.
• **Nirrti** – Güneybatı yönünün koruyucusu, yıkım ve hastalık tanrıçasıdır. Sembolü kılıçtır.
• **Varuna** – Batı yönünün koruyucusu, su ve okyanus tanrısıdır. Sembolü pasha (ilmek) ve su yaratıklarıdır.
• **Vayu** – Kuzeybatı yönünün koruyucusu, rüzgar tanrısıdır. Sembolü bayraktır.
• **Kubera** – Kuzey yönünün koruyucusu, servet ve zenginlik tanrısıdır. Sembolü gada (topuz) ve mücevherlerle süslü bir adam olarak tasvir edilir.
• **Ishana** – Kuzeydoğu yönünün koruyucusu, bilgelik ve bilgi tanrısıdır. Sembolü üç dişli mızraktır.

Bu tanrılar, Hindu tapınaklarının mimarisinde, özellikle girişlerde ve köşe noktalarında tasvir edilirler.

Budizm'de Lokapāla

Budizmde Lokapāla terimi, genellikle Dört Gök Kralı (Çaturmahārāja) için kullanılır. Bu krallar, dört ana yönü koruyan tanrılardır:

• **Dhṛtarāṣṭra** – Doğu yönünün koruyucusu, müzik tanrısıdır.
• **Virūḍhaka** – Güney yönünün koruyucusu, büyüme ve genişleme tanrısıdır.
• **Virūpākṣa** – Batı yönünün koruyucusu, içgörü tanrısıdır.
• **Vaiśravaṇa** – Kuzey yönünün koruyucusu, servet ve zenginlik tanrısıdır.

Bu tanrılar, Budist sanatında genellikle zırhlı figürler olarak tasvir edilir ve tapınakların girişlerinde koruyucu olarak yer alırlar.