Louis Zamperini
 | |
| Kişisel bilgileri | |
|---|---|
| Doğumu | 26 Ocak 1917 Cattaraugus County, New York |
| Ölümü | 2 Temmuz 2014 Los Angeles |
| Boy | 1,75 m (5 ft 9 in) |
| Spor | |
| Ülke | Amerika Birleşik Devletleri |
| Spor | Atletizm |
| Olimpiyat finalleri | Berlin Olimpiyatları: 5000 m – 8. |
Louis Silvie Zamperini (d. 26 Ocak 1917, Cattaraugus County, New York - ö. 2 Temmuz 2014, Los Angeles), Amerikalı İkinci Dünya Savaşı gazisi, Olimpiyat mesafe koşucusu ve Hristiyan Evangelistti.
Zamperini, lisedeyken koşmaya başladı ve 5.000 metrede Amerika Birleşik Devletleri'nde yarışmaya katılmaya hak kazandı. 1936 Berlin Olimpiyatları yarışını 8. sırada bitirdi.
.jpg)
Zamperini , Amerika Birleşik Devletleri Ordusu Hava Kuvvetleri'nde teğmen rütbesiyle ɡörev yaptı. Pasifik'teki Consolidated B-24 Liberator model uçakta bombardıman görevlisiydi. Arama kurtarma görevi sırasında uçağında mekanik sorunlar yaşandı ve okyanusa düştü. 47 gün boyunca cankurtaran salıyla denizde sürüklendikten sonra, diğer iki mürettebat arkadaşıyla birlikte Japon işgali altındaki Marshall Adaları'na çıktı ve yakalandı.
Zamperini'nin bir Olimpiyat koşucusu olması nedeniyle Japonya'daki dört farklı savaş esiri kampına götürüldü ve burada Japon askerî personelinden (özellikle Mutsuhiro Watanabe tarafından) işkence gördü ve dövüldü. Daha sonra bir kömür fabrikasından yeni bir esir kampına götürüldü ve büyük zorluklardan sonra nihayet serbest bırakıldı. Savaşın ardından başlangıçta travma sonrası stres bozukluğuyla mücadele etti. Daha sonra bağışlamaya güçlü inancı olan bir Hristiyan havarisi oldu. 1952'den itibaren kendisini aynı durumdaki gençlere adadı. Zamperini'nin hayatı Unbroken (2014), devamı Unbroken: Path to Redemption (2018) ve Captured by Grace (2015) adlı üç biyografik filme konu olmuştur.
İlk yılları
[değiştir | kaynağı değiştir]Louis Zamperini, 26 Ocak 1917'de Olean, New York'ta, her ikisi de İtalya'nın kuzeyindeki Verona'nın yerlisi olan Anthony Zamperini ve Louise Dossi'nin çocuğu olarak dünyaya geldi. Pete adında bir ağabeyi, Virginia ve Sylvia adında iki küçük kız kardeşi vardı. Katı ve dindar Katolik bir ailede büyüdü. Çok genç yaşta sigara ve içkiye başladı. Okuldaki zorbalarla mücadele etti, biri evde çıkan yangın nedeniyle, diğeri ise bir petrol platformuna düşüp neredeyse boğulmak üzere iki kez ölümden kurtuldu. Çocukluğunun daha sonraki evrelerinde kardeşi Pete onu oldukça destekledi ve koşu kariyerine başlaması için onu cesaretlendirdi.
Çocukluğu
[değiştir | kaynağı değiştir]Zamperini ailesi, Louis Zamperini iki yaşındayken Olean, New York'tan Long Beach, California'ya taşındı.[1][2] O ve ailesi Kaliforniya'ya taşındıklarında İngilizce konuşmuyorlardı ve bu da onu İtalyan kökenli olması nedeniyle zorbaların hedefi haline getiriyordu. Babası ona kendisini saldırılardan koruyabilmesi için boks yapmayı öğretti.[3]
İkinci Dünya Savaşı
[değiştir | kaynağı değiştir]
Zamperini, Eylül 1941'de Amerika Birleşik Devletleri Ordusu Hava Kuvvetleri'ne teğmen rütbesiyle katıldı.[4] Consolidated B-24 Liberator bombardıman uçağında bombardıman görevlisi olarak Pasifik'teki Funafuti adasına gönderildi.
Nisan 1943 tarihinde B-24D Liberator'da ɡörevli olan Zamperini, Japonya'nın elindeki Nauru adasına yönelik bir bombalama görevine katıldı. Başarılı baskının ardından uçağı üç Japon Mitsubishi A6M tarafından saldırıya uğradı ve bombardıman uçağı ciddi şekilde hasar gördü. Mürettebattan beşi yaralandı, biri öldü. 4 Mayıs'ta New York Times ɡazetesi, Zamperini'nin Liberator bombardıman uçağı mürettebatının beş yaralı üyesine ilk yardım uyguladığını ve 21 Nisan'daki Nauru baskınından dönerken iki kişinin hayatını kurtardığını yazdı.
Arama görevi sırasında kaybolması
[değiştir | kaynağı değiştir]B-24D Liberator artık uçuşa elverişli olmadığından, sağlığı yerinde olan mürettebat üyeleri yeniden görevlendirilmek üzere Hawaii'ye transfer edildi. Zamperini, B-24D Liberator mürettebatından arkadaşlarıyla birlikte kayıp bir uçağı ve mürettebatı aramakla görevlendirildi.
27 Mayıs 1943'te arama sırasında mekanik aksaklıklar nedeniyle bombardıman uçağı Oahu'nun 850 mil (1.370 km) güneyinde okyanusa çarptı ve uçaktaki 11 kişiden sekizi öldü.[5]
Hayatta kalan üç kişi Zamperini, pilot Russell Allen Phillips ve Francis McNamara idi; Çok az yiyecekleri vardı ve su olmadığı için yağmur suyuyla, çiğ yedikleri küçük balıklarla ve sallarına konan kuşları yiyorlardı. McNamara, hayatta kalan arkadaşlarını köpekbalığı saldırısından korumak için kürekleri kullanıyordu. Bir arama uçağının dikkatini çekmeye çalıştılar ama başarısız oldular. İki albatros yakaladılar, bunlardan birini yediler ve parçalarını balık yakalamak için yem olarak kullandılar, bu arada sürekli köpekbalığı saldırılarını savuşturdular ve bir fırtına yüzünden alabora oldular.[6][7] Cankurtaran sallarını patlatan bir Japon bombardıman uçağı tarafından birkaç kez saldırıya uğradılar, ancak kimse vurulmadı. McNamara denizde geçirdiği 33 günün ardından öldü; Zamperini ve Phillips cesedi sardılar ve denize attılar.[5][8]
Savaş esiri
[değiştir | kaynağı değiştir]Zamperini ve Phillips, okyanusta sürüklenmelerinin 47. gününde çok az yiyecek ve suyla birlikte Marshall Adaları'na ulaştılar ve hemen Japon Donanması tarafından esir alındılar.[9] 1945 Ağustos ayında savaşın sonuna kadar esaret altında tutuldular, ciddi şekilde dövüldüler ve kötü muameleye maruz kaldılar. Kwajalein Atolü'nde tutuldular. Ertesi gün Ōfuna'daki Japon savaş esiri kampına nakledildiler. Ofuna'da ɡeçirdikleri bir yıldan biraz fazla bir süre sonra Zamperini, Tokyo'daki Ōmori savaş esiri kampına transfer edildi. En sonunda kuzey Japonya'daki Naoetsu savaş esiri kampına transfer edildi ve savaş bitene kadar orada kaldı. Bu esir kampında General Douglas MacArthur'un Japonya'da en çok aranan kırk savaş suçlusu listesine dahil edilen hapishane gardiyanı "Kuş" lakaplı Mutsuhiro Watanabe tarafından işkence gördü.
Savaş sonrası yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]Zamperini'nin ilk başta denizde kaybolduğu ilan edilmişti ve ortadan kaybolmasından bir yıl sonra, çatışma sırasında öldürüldüğü bildirildi. Savaşın bitiminde nihayet eve döndüğünde bir kahraman gibi karşılandı.[5]
Zamperini ve Cynthia Applewhite, 1946'da evlendiler; eşinin 2001 senesinde ölümüne kadar evli kaldılar. Cissy ve Luke adında iki çocukları vardı.
Evanjelizm
[değiştir | kaynağı değiştir]2003 yılında Christian Broadcasting Network'te yayınlanan bir televizyon röportajında Zamperini, savaştan sonra kendisine işkence edenleri boğmakla ilgili kabuslar gördüğünü ve bir savaş esiri olarak yaşadığı acı deneyimlerini unutmaya çalışmak için içki içmeye başladığını anlattı.[10] Eşi Cynthia, Los Angeles'ta Billy Graham'ın önderlik ettiği evanjelist cemaatlerinden birine katıldı.[11] 1949'da eşi ve Hristiyan arkadaşlarının teşviki üzerine Zamperini hapisteyken yaptığı duaları hatırladı ve hayatını İsa'ya adadı. Bunun ardından kendisine kötü muamele yapanları affetti ve ɡördüğü kabuslar sona erdi.[10]
1950 yılında birçok savaş suçlusunun hapsedildiği Tokyo'daki Sugamo Hapishanesi'ni ziyaret etti ve onlara af diledi. Zamperini, CBN'e bazılarının buna tepki olarak Hristiyan olduklarını söyledi.[10]
Son yılları
[değiştir | kaynağı değiştir]Zamperini Ocak 1998'de, 81 yaşına ɡirmesine dört gün kala, Japonya'nın Nagano kentinde düzenlenen Kış Olimpiyatlarında Olimpiyat Meşalesini taşıyarak koştu. Nagano, tutulduğu savaş esiri kampından çok da uzakta olmayan bir yerdi. Oradayken, savaş suçlusu olarak yargılanmaktan kaçan ve "Kuş" lakabıyla da bilinen, savaş sırasında ona acımasız işkenceler yapan Mutsuhiro Watanabe ile görüşmeye çalıştı ancak Watanabe onunla görüşmeyi istemedi.[12] Zamperini ona bir mektup göndererek, kendisinden büyük işkence görmesine rağmen onu affettiğini bildirdi. Watanabe'nin mektubu okuyup okumadığı bilinmiyor; Zamperini mektubuna hiçbir yanıt alamadı ve Watanabe 2003'te öldü. Zamperini Martta 2005'te Almanya'ya seyahat etti ve 1936'da olimpiyatlarında yarıştığı günden bu yana ilk kez Berlin Olimpiyat Stadı'nı ziyaret etti.[13]
Zamperini 90'lı yaşlarında, USC futbol maçlarına katılmaya devam etti ve 2009'da yıldız oyun kurucu Matt Barkley ile arkadaş oldu.[14]
Zamperini, 7 Haziran 2012'de Jay Leno ile The Tonight Show'da göründü ve genel olarak 1936 Olimpiyatları ve II. Dünya Savaşı'nda ɡördüğü işkenceler ve hayatı hakkında konuştu.[15]
Ölümü
[değiştir | kaynağı değiştir]İkinci Dünya Savaşı sırasında ABD hükümetinin onu çatışma sırasında öldürülmüş olarak sınıflandırmıştı. Hatta Başkan Franklin D. Roosevelt, 1944'te Zamperini'nin ailesine resmî bir taziye notu bile göndermişti ancak[11] Zamperini'nin hâlâ hayatta olduğu ve kendisini kaçıranlardan kurtulduğu 1945 sonlarında İkinci Dünya Savaşı'nın bitiminde anlaşıldı.
Zamperini esir hayatından kurtulmasından 70 yıl sonra hayatını kaybetti. 2 Temmuz 2014'te Los Angeles'taki evinde zatürreden öldüğünde 97 yaşındaydı.[11][16][17]
Medya
[değiştir | kaynağı değiştir]Film
[değiştir | kaynağı değiştir]Unbroken: A World War II Story of Survival, Resilience, and Redemption kitabı iki kez filme uyarlandı. İlk olarak, Coen kardeşler tarafından hazırlanan Unbroken, Angelina Jolie tarafından yönetildi ve Jack O'Connell Zamperini rolünü oynadı.[18] Film, Zamperini'nin savaştan eve dönüşüne kadar geçen süreyi konu ediyordu. Daha sonra, Zamperini'nin savaş esiri olarak maruz kaldığı istismardan kurtulmasını konu alan Unbroken: Path to Redemption adlı devam filmi Harold Cronk tarafından yönetildi ve Eylül ayında gösterime girdi 2018 yapımı filmde Zamperini'yi Samuel Hunt canlandırmıştır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Devil at My Heels A Heroic Olympians Astonishing Story of Survival as a Japanese POW in World War II: Louis Zamperini: Trade Paperback: 9780060934217: Powell's Books". www.powells.com. 9 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2023.
- ^ "Olympian oral history: Louis Zamperini, 1936, track & field". LA84 Foundation. 15 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2023.
- ^ Segal, Elizabeth (Yaz 2003). "The great Zamperini". USC News. 5 Kasım 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2012.
- ^ "Zamperini". City of Torrance, California. 23 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2012.
- ^ a b c Simon, Bob (1998). "Louis Zamperini – Adrift in the Pacific". 60 Minutes. 27 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2014.
- ^ Gustkey, Earl (19 Şubat 1998). "Former track star, POW, doesn't get closure at 81 in his return to Japan". Los Angeles Times. 8 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2011.
- ^ Rosen, James (24 Aralık 2010). "Olympian runner, hero of WW II is honored anew". Fox News. 7 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2023.
- ^ Hillenbrand, Laura (16 Kasım 2010). Unbroken. New York, NY: Random House. ISBN 9781400064168.
- ^ Hillenbrand (2010) p. 171
- ^ a b c "Unbroken's Louis Zamperini: The rest of the story". CBN. 21 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2015.
- ^ a b c Chawkins, Steve; Thursby, Keith (3 Temmuz 2014). "Louis Zamperini dies at 97; Olympic track star and WWII hero". Los Angeles Times. 4 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2023.
- ^ Hillenbrand (2010) p. 397
- ^ "Louis Zamperini returns to Berlin after 69 years". Press release. U.S. Department of State. 10 Mart 2005. 13 Mart 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Fellenzer, Jeff (29 Ekim 2009). "There is no goal that USC's Matt Barkley won't pursue". Los Angeles Times. 1 Kasım 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Tonight Show with Jay Leno". IMDb. 28 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2014.
- ^ Bloom, Tracy (3 Temmuz 2016). "Louis Zamperini, war hero chosen as 2015 Rose Parade Grand Marshal, dies at 97". KTLA.com. 22 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2014.
- ^ Emery, Debbie (3 Temmuz 2014). "WW II hero, Unbroken subject Louis Zamperini dies at 97". Hollywood Reporter. 12 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2023.
- ^ Rottenberg, Josh (31 Ekim 2014). "Japanese rock singer Miyavi makes debut in Unbroken". Los Angeles Times. 23 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2014.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Resmî site
- "Zamperini" (PDF). Interview. 8 Ocak 2009 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- 1917 doğumlular
- Cattaraugus County doğumlular
- New York (eyalet) doğumlu yazarlar
- 2014'te ölenler
- Los Angeles'ta ölenler
- Güney Kaliforniya Üniversitesinde öğrenim görenler
- Amerikalı savaş pilotları
- Üstün Uçan Haç (Amerika Birleşik Devletleri) sahipleri
- Amerikalı Olimpiyat atletleri
- Eskiden kayıplar
- 1936 Yaz Olimpiyatları atletleri
- İtalyan asıllı Amerikalılar
- II. Dünya Savaşı'nda Amerikalı savaş tutsakları
- Amerikalı anı yazarları
- Amerikalı evanjelikler