Mûtedil Hürriyetperverân Fırkası
Mûtedil Hürriyetperverân Fırkası | |
|---|---|
| Genel başkan | İsmail Kemal Bey |
| Kuruluş tarihi | 1909 |
| Kapanış tarihi | 1911 |
| Ardılı | Hürriyet ve İtilaf Fırkası |
| Merkez | İstanbul |
| İdeoloji | Liberalizm |
Mûtedil Hürriyetperverân Fırkası (Çağdaş Türkçesiyle Ilımlı Özgürlükçü Parti), İttihat ve Terakki Partisi'ne karşıt olan mebusların Meclis-i Mebûsan içinde başlattıkları yeni bir siyasal oluşumdur. Bu yeni oluşum, Kasım 1909'da Arap, Rum ve Arnavut mebuslar tarafından kurulmuştur.[1]
Fırkanın kurucuları Bingazi Mebusu Yusuf Şetvan, Halep Mebusu Cabirîzade Abdülnafi Paşa, Şam Mebusu Rüştü Bey, Beyrut Mebusu Süleyman el-Büstani, Hama Mebusu Abdülhamid Zöhravî Efendi, Serfiçe Mebusu Yorgo Boşo Efendi ve Kerkük Mebusu Salih Paşa'dır.[2] Fırka'nın mebus sayısı 30 ile 70 arasındaydı.[3][4]
Fırkanın programı 15 Şubat 1910'da kamuoyuna duyurulmuştur.[5] Mart 1910'da yapılan yönetim kurulu seçiminde Fırka'nın yönetimi şu kişilerden oluşturulmuştu: Başkan Berat Mebusu İsmail Kemal Bey; ikinci başkanlar Halep Mebusu Cabirizâde Nafi Paşa, Amasya Mebusu İsmail Hakkı Paşa; kâtipler Kerbelâ Mebusu Abdülmehdî Efendi ve Zor Mebusu Hıdır Lütfi Efendi; üyeler Bingazi Mebusu Yusuf Şetvan Bey, Kudüs Mebusu Said El Hüseynî Efendi, Priştine Mebusu Hasan Bey; veznedar Musul Mebusu Davud Yusufanî Bey.[6]
Fırkayı oluşturan mebuslar 1908 seçimiyle Meclis-i Mebûsan'a gelmişlerdi. Aynı mebuslar 1911 sonunda Hürriyet ve İtilaf Fırkası'na katılmışlardır.[7][8]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Özel
- ^ Asvaroğlu 2001, s. 27.
- ^ Asvaroğlu 2001, s. 30.
- ^ Asvaroğlu 2001, s. 29.
- ^ Güneş 1997, s. 628.
- ^ Asvaroğlu 2001, ss. 45-46.
- ^ Asvaroğlu 2001, s. 60.
- ^ Tunaya 1988, s. 209.
- ^ Kurşun 1992, s. 52.
- Genel
- Asvaroğlu, Derman Altınay (2001). Mutedil Hürriyetperveran Fırkası (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yakınçağ Tarihi Bilim Dalı.
- Güneş, İhsan (1997). Türk Parlamento Tarihi. I. Ankara: TBMM Vakfı Yayınları.
- Tunaya, Tarık Zafer (1988). Türkiye'de Siyasal Partiler (2 bas.). Hürriyet Vakfı Yayınları.
- Kurşun, Zekeriya (1992). Yol Ayrımında Türk-Arap İlişkileri. İstanbul: İrfan Yayınları.
Konuyla ilgili yayınlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Balcı, Doç.Dr.Sezai (2016). "Panislamist Bir Mebusun Biyografisi: Bingazili Yusuf Şetvan (1868-1949)". Malkoç, Eminalp; Odabaşı, İ. Arda (Ed.). Osmanlı'dan Cumhuriyet'e Demokratik Kesitler. Derlem Yayınları. ISBN 978-605-66942-1-9.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]| Meclis-i Mebûsan partileri |
| .svg) |
|---|---|---|
| Diğer partiler | ||