Mübin Boysan
Mübin Boysan | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 1914 İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 28 Ekim 1989 İstanbul, Türkiye |
| Meslek | Satranç oyuncusu, gemi yüksek mühendisi, akademisyen |
| Tanınma nedeni | İlk Türk uluslararası satranç hakemi |
Mübin Boysan (1914 - 28 Ekim 1989), Türk satranç oyuncusu ve gemi yüksek mühendisi. Türkiye Satranç Federasyonu'nun kurucularından olan Boysan,[1] uluslararası satranç hakemliği yapmış ilk Türktür.[2]
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Rize'nin Fındıklı ilçesinin Arılı köyünden Laz bir babanın çocuğu olarak 1914 yılında doğdu.[1] Babası Bakü başkonsolosluğu yapmış Ferit Bey, annesi ise Emine Samiye Hanımdı.[3] Galatasaray Lisesi'nden mezun olduktan sonra Yüksek Mühendis Mektebi'ne başladı. 1936 yılında girdiği imtihanı kazanarak Berlin Teknik Üniversitesi'ndeki eğitimine başladı. Üniversite yıllarında satranca ilgi duymaya başladı. 1938 yılında Paul Keres'e karşı oynadığı simultane oyunu kazanması basında yer buldu. 1942 yılında Aleksandr Alehin'i mağlup etti.[4] 1944 yılında Berlin Teknik Üniversitesi'nin gemi inşaatı bölümünden mezun oldu. Türkiye'ye döndükten sonra İstanbul Teknik Üniversitesi'nde profesör oldu.[5] 1945 tarihli İzmir Enternasyonal Fuarı'nda düzenlenen ilk Türkiye satranç birinciliği etkinliğinde şampiyon oldu.[2] Aynı yıl 14 kişiye karşı aynı anda oynadığı gösteri maçlarından 10'unu kazandı ve 2'sinde berabere kaldı. 1949 yılında 53 kişiye karşı aynı anda oynadığı ve 5.5 saat süren simültane satranç gösterisindeki 38 maçı kazandı ve 10 maçta beraberlik aldı.[6] 1954 ve 1957 yılları arasında Japonya'da 5500 tonluk Sakarya şilebi ve Batman tankerinin inşa süreçlerinde çalıştı. 1958-69 yılları arasında düzenlenen Türkiye Yazışmalı Satranç Turnuvası'nda 3. oldu.[7] 1959 ve 1961 yılları arasında Glasgow'da Şehir Hatlarında kullanılacak Teğmen Ali İhsan Kalmaz ve Turan Emeksiz vapuru projelerinde çalıştı. 1962 yılında Varna'da düzenlenen 15. Satranç Olimpiyatlarına katılan Türkiye takımında yer aldı.[8] 1963 ve 1965 yılları arasında Nantes'te inşa edilecek ve Türkiye'nin ilk uzak yol feribotu olacak Truva gemisinin inşa sürecini yönetti. 1968 yılında Lugano'da düzenlenen 18. Satranç Olimpiyatlarına katılan Türkiye takımında yer aldı.1981 yılında Fide Uluslararasi Satranç Federasyonu - Satranç Kuralları Ve Yorumları adlı kitabı yazdı. 1983 tarihli Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi yazarlarındandır.[9] 1986 yılında Dubai'de düzenlenen 27. Satranç Olimpiyatları'nda hakemlik yaptı.[10] 28 Ekim 1989 tarihinde banyoda ayağının kayıp kafasını yere çarpması sonucu geçirdiği beyin kanamasıyla hayatını kaybetti.
Kişisel hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Mübin Boysan, 1 erkek 1 kız çocuğu babasıydı. Oğlu Ferit Boysan da kendisi gibi satranç oyuncusuydu.[3] Aydın Boysan ve Rahşan Ecevit'in kuzeniydi. Keman çalmayı severdi.[1]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c Öngüner, Emir (4 Ağustos 2024). "Bir İstanbul beyefendisi, satrancın elçisi: Mübin Boysan". aposto.com. Erişim tarihi: 19 Nisan 2025.
- ^ a b "İlk Türkiye satranç şampiyonu : Mübin Boysan". TUBITAK Science and Technology Journal Archive. 1967. Erişim tarihi: 19 Nisan 2025.
- ^ a b "Rahşan Ecevit - Aydın Boysan - Ali Sami Yen - Yılancıoğlu ailesi". sabetayciavcisi.blogspot.com. 6 Ocak 2019. 23 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2025.
- ^ McGowan, Alan (15 Nisan 2021). "Mubin Boysan". chessscotland.com. Erişim tarihi: 19 Nisan 2025.
- ^ "İTÜ'de öğrenci, öğretim görevlisi, akademisyen olarak görev yapmış satranççılar arasında kimler vardı?" (PDF). itumd.org.tr. Mart 2015. 9 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Nisan 2025.
- ^ "İSD Tarihçesi". isd1943.org.tr. 7 Kasım 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2025.
- ^ "Türkiye Yazışmalı Satranç Turnuvası". iccf.com. 27 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2025.
- ^ "XV. Varna 1962". TUBITAK Science and Technology Journal Archive. 1967. s. 97. Erişim tarihi: 19 Nisan 2025.
- ^ "Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi (Cilt 2, Bac-Bru)". dokumen.pub. 28 Nisan 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2025.
- ^ "Tarih sırasına göre BAE'nin hakem çağrılısı MUbin Boysan 09/11/1986, takımlarımız da 13/11/1986 günü ATATÜRK Havaalanı'ndan yola çıktı". egazete.cumhuriyet.com.tr. 16 Kasım 1986. 28 Nisan 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2025.
- 1914 doğumlular
- 1989'da ölenler
- Galatasaray Lisesinde öğrenim görenler
- Berlin Teknik Üniversitesinde öğrenim görenler
- Türkiye Lazları
- Türk satranç oyuncuları
- 20. yüzyıl Türk mühendisleri
- İstanbul ilinde ölenler
- İstanbul Teknik Üniversitesi öğretim üyeleri
- İstanbul Teknik Üniversitesi Gemi İnşaatı ve Deniz Bilimleri Fakültesinde öğrenim görenler