Mağrip

Mağrip (Arapça: المغرب العربي, el-Mağribü'l-ʿArabî), Arap dünyasının batı kısmıdır. Bölge, Cezayir, Libya, Moritanya, Fas ve Tunus dahil olmak üzere Batı ve Orta Kuzey Afrika'yı kapsar. Mağrip ayrıca Batı Sahra'nın tartışmalı bölgesini de içerir. 2018 itibarıyla bölgenin nüfusu 100 milyondan fazlaydı.

Tarihte, Müslüman yönetimi sırasında İber Yarımadası, Malta ve Sicilya'yı da dahil edilmiştir.

Günümüzde Mağrip, dar manada Tunus, Cezayir, Fas ve Batı Sahra'yı içerir. Libya ve Moritanya'nın da bunlara eklenmesiyle "Geniş Mağrip" adı verilen bir bölge ortaya çıkar.

Afrika'nın geri kalanından Atlas Dağları ve Sahra Çölü ile ayrılan Mağrip ülkeleri, Akdeniz coğrafi ve kültürel olarak Akdeniz havzasının bir parçası sayılabilir.

Tarih

Bölge, Araplar tarafından fethedilmesinin ardından 8. yüzyılda merkezi bir siyasi idareye kavuştu. Muvahhidler döneminde (1159-1229) tekrar birleşen bölge, ardından tekrar birleşmemek üzere parçalandı. Osmanlı idaresi, doğu Mağrip ülkeleri olan Cezayir, Tunus ve Libya üzerinde hüküm sürdü. Bu dönemde, Türk kültürü ve etnik Türkler de bölgeye yerleştiler.

19. yüzyıldan itibaren Mağrip ülkelerinin büyük bölümü Fransız idaresine girdi. Batı Sahra ve Fas'ın bazı şehirleri ise İspanya tarafından ilhak edildi. Buna karşılık Libya, İtalya'nın kontrolüne girdi.

20. yüzyılda Fas'taki İspanyol şehirleri Ceuta ve Melilla hariç, bu bölgeler bağımsızlıklarına kavuştular. Fas, Cezayir, Tunus, Libya ve Moritanya, 1989'da Arap Mağrip Birliği'ni kurdular. Muammer Kaddafi tarafından bir Arap üst-devleti fikri olarak ortaya çıkan bu birlik, zamanla bir ortak bir pazara dönüşmeyi hedeflemektedir. Ancak üye ülkelerdeki siyasi istikrarsızlıklar, toplumsal ve iktisadi karışıklıklar bu hedefe ulaşmayı engellemektedir.^[1]

Toplum ve kültür

Mağrip, Berberîlerin en yoğun olarak yaşadığı ve Berberi kültürünün en belirgin şekilde görüldüğü bir bölgedir. Bölge aynı zamanda, Arap kültürünün bir alt bölgesi özelliği taşır. Örneğin, Mağrip ülkelerinin kuskusa dayanan ortak bir mutfak kültürü vardır. Buna karşın, Mısır ve doğu Arap mutfakları pirince dayanır. Habib Burgiba da Mağrip ülkelerini tanımlarken kuskusun ortak bir özellik olmasına değinir.

Ortak kültürün özellikleri, Malta gibi çevre ülkelerde de hissedilir. Mesela, modern Malta dili, Arapçanın Mağrip ülkelerinde konuşulan aksanından bir dildir.

Bölgedeki önemli etnik azınlıklar Yahudiler, Kuloğlu Türkleri ve sömürgecilik döneminde yerleşen, Pied-noir olarak anılan Fransızlardır.