Kuloğlu Türkleri
| Önemli nüfusa sahip bölgeler | |
|---|---|
 Libya | 1.000.000 ila 1.400.000 |
 Cezayir | 500,000- 2,000,000 |
 Tunus | 500,000- 2,000,000 |
 Mısır | 100.000 -1.500.000 |
| Diller | |
| Din | |
Kuloğlu Türkleri, Osmanlı'nın Berberi sahilindeki batı ve orta kıyı bölgelerinde (Cezayir, Libya[1] ve Tunus[2][3]) yaşayan, Türk erkek ve Berberi kadınlardan doğan insanları tanımlamak için kullanılmış bir terimdir. Bu terim Osmanlı Cezayiri, Osmanlı Libyası ve Osmanlı Tunus'unda yaygın olarak kullanılırken, Mısır'daki Mısır Türkleri için kullanılmamıştır. Bugün, Kuloğullarının torunları bağımsızlıktan sonra büyük ölçüde yerel toplumların arasında entegre oldular, ancak yine de bazı kültürel geleneklerini koruyorlar; ayrıca Hanefi mezhebini (Maliki mezhebini benimseyen diğer Kuzey Afrikalıların aksine) yaşamaya devam ederler ve Türk kökenli soyadlarını hala kullanmaya devam ederler.
Kuzey Afrika'ya göç
[değiştir | kaynağı değiştir]Libya Türklerinin tarihini araştıran Orhan Koloğlu'na göre, Mağrip ve genel olarak Kuzey Afrika'daki 300 yıllık Osmanlı hakimiyeti boyunca, Osmanlı yönetiminin bölgeye yerleştirdiği Türk askerleri, bölge nüfusunun en az %5'ini oluşturmaktaydı.[4] Anadolu Türkleri, bölgenin Türkleştirilmesini sağlamak için ideal göçmenler olarak kabul edildi. Ayrıca, yetkililer Türkçe konuşan halkın Arapça konuşmasını yasaklamıştır; bu durum Türkçenin 19. yüzyıla kadar bölgede kullanılan saygın dillerden biri olarak kalmasını sağlamıştır. Koloğlu, Anadolu'dan yaklaşık 1 milyon Osmanlı askerinin Cezayir Eyaleti'ne (Osmanlı Cezayiri), Tunus Eyaleti (Osmanlı Tunusu) yerleştiğini tahmin etmektedir. Eyālet-i Trâblus Gârp'a giden gemiler çoğunlukla İzmir Limanı'ndan hareketlenmiştir
Kuzey Afrika'daki Türk kadınları
[değiştir | kaynağı değiştir]Kuloğlu Türkleri sadece erkeklerden oluşmuyordu. Türkçe konuşan Anadolu kadınları da bölgeye göç etmiştir. Ayrıca, Türk erkeklerinin ve Kuzey Afrikalı kadınların kız çocukları da Kuloğlu Türklerini oluşturmaktaydı. Osmanlı İmparatorluğu'nun dağılmasına kadar, Cezayir, Mısır, Libya ve Tunus'ta üst sınıf kadınlar çoğunlukla Türk kökenliydi. Bu Elit Türklerin Osmanlı devleti ile kurduğu iyi ilişki İtalyan-Türk Savaşı sırasında Osmanlı'nın işine gelmiştir.[5]
Miras
[değiştir | kaynağı değiştir]Din
[değiştir | kaynağı değiştir]Türkçe konuşan Osmanlı Müslümanlarının çoğu, Maliki Mezhebini benimsemiş Kuzey Afrika halklarının aksine, Hanefi Mezhebine bağlı kaldılar.[6] Bugün Hanefi mezhebini hala bölgede kalan Türk ailelerin torunları da benimsemiş durumdadır.[7] Geleneksel olarak camileri Osmanlı mimari tarzındadır ve özellikle Türk tarzı sekizgen minareleri mevcuttur.
Dil
[değiştir | kaynağı değiştir]Kuzey Afrika ve Orta Doğu'da, Türkçeden bölgede konuşulan dillere geçmiş birçok kelime kullanılmaktadır. Örneğin; Arapça konuşulan Mağrip ülkelerinden Cezayir'de yaklaşık 634 Türkçe kelime kullanılmaktadır.[8] Mısır Arapçası'nda 200 ile 500 arasında, Libya ve Tunus Arapçasında ise yaklaşık 800 ila 1.500 Türkçe kelimesi kullanılmaktadır.[9] Buna karşın Fas Arapçası, Türkçeden hiçbir kelime almamıştır. Osmanlılar hiçbir zaman bu ülkede etkili olamamıştır. Fakat oradaki Türkler, Osmanlı Türkçesi ve Farsçaya bölgede öğrendikleri sözcükleri katmıştır.[10]
Türkçedeki Arapça kelimelerin çoğu özel hayatta ve resmî devlet terimlerinde kullanılmaktadır.
Yemek kültürü
[değiştir | kaynağı değiştir]Osmanlı yönetimi, Kuzey Afrika, Orta Doğu ve Balkan mutfağı üzerinde derin bir etki bırakmıştır. Bu nedenle, bugün bile, bu bölgeler boyunca farklı ülkelerde üretilen birçok yemek aynı addan türemiştir.[11]
| Türkçe kökenli kelime | Maghrebi veya Mısır Arapçası | Sözünü kullanan ülkeler (Kuzey Afrika'da) |
|---|---|---|
| baklava | Baklawa | Cezayir, Mısır, Tunus, Libya[12] |
| boza | büza, buza | Cezayir, Mısır, Tunus |
| börek | brik (Tunus varyantı) | Cezayir, Mısır, Libya, Tunus |
| bulgur | Burğul | Cezayir, Mısır, Libya, Tunus |
| çevirme (döner) | shawarma | Mısır, Libya, Tunus |
| dondurma | Dandurma, Dundurma | Mısır |
| kavurma | Qawurma, Qawirma | Cezayir, Mısır |
| köfte | kufta / köfta | Mısır, Tunus |
| pastırmalar | bastırma | Cezayir, Mısır, Libya |
| sucuk | sujuq, sugu ' | Mısır [13] |
| turşu | torshi | Cezayir, Mısır, Tunus |
Araçlar
[değiştir | kaynağı değiştir]| Türkçe kökenli kelime | Maghrebi veya Mısır Arapçası | Kelimeyi kullanan ülkeler | İngilizce çeviri |
|---|---|---|---|
| balta | balta | Mısır, Libya [13] | Axe |
| cezve | cezve | Tunus | pot |
| çengel | sankal / shengal | Mısır, Tunus | hook |
| kazan | Qazan | Cezayir, Mısır, Tunus | boiler |
| Kılavuz | qalawuz | Mısır | guide, leader |
| tava | tawwaya
Tawa |
Mısır, Tunus | pan |
| tel | tayyala
tal(Tunus) |
Cezayir, Mısır, Tunus | wire, fiber |
| tokmak | duqmaq | Mısır | knob, knocker, wooden pestle |
| Yaşasın | Yaşasın | Mısır | Long live |
Askerî
[değiştir | kaynağı değiştir]| Türkçe kökenli kelime | Maghrebi veya Mısır Arapçası | Kelimeyi kullanan ülkeler | İngilizce çeviri |
|---|---|---|---|
| miralay | Miralay | Libya / Tunus | Colonel[14] |
| vapur | Babur | Libya, Cezayir, Tunus | Boat |
Diğer Kelimeler
[değiştir | kaynağı değiştir]| Türkçe kökenli kelime | Maghrebi veya Mısır Arapçası | Sözünü kullanan ülkeler (Kuzey Afrika'da) | İngilizce çeviri |
|---|---|---|---|
| cüzdan | dizdān | Libya | wallet[14] |
| çanta | šǝnṭa | Libya, Mısır | bag |
| çekiç | šākūš | Libya, Cezayir | hammer |
| çeşme | SISMA | Libya, Tunus | tap, fountain |
| kâǧıt | kāġǝṭ | Libya, Cezayir | paper |
| kaşık | Kaşık | Libya | spoon |
| kundura | kindara | Libya | shoes |
| şişe | Sisa | Libya | bottle |
Sanat ve edebiyat
[değiştir | kaynağı değiştir]İstanbul'da sanat ve edebiyat uzmanları ile bilim adamlarının çalışmalarını sunmak için toplandığı merkezi bir yerdi. Bu nedenle, burada birçok kişi bu sanat akımından etkilenmiş ve gördükleri başyapıtlardan ilham almıştır. Sonuç olarak, sanatsal etkilerin yanı sıra Türkçe kökenli çeşitli teknik terimler de Arapçaya geçmiştir.[15]
Müzik
[değiştir | kaynağı değiştir]Araplar ve Türkler arasındaki kültürel etkileşim Arap Müzik Sanatını önemli ölçüde etkilemiştir. Arap müziğinde yeni makamlar ortaya çıkmıştır. (ör. Makam) bir Türk melodi türü olan El-Hicazkar, Shahnaz ve Naw'athar gibi teknik müzik terminolojileri gibi).[15]
Tiyatro
[değiştir | kaynağı değiştir]Oradaki Türkler, Berberîlere Karagöz kukla gösterisini tanıtmıştır: Karagöz ve Hacivat ("İvaz the Pilgrim"). Bu gösteriler özellikle Kuzey Afrika'da Ramazan ayında hala popülerdir.[16]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]- Osmanlı İmparatorluğu'ndaki Türk azınlıklar
- Cezayir Türkleri
- Mısır'daki Türkler
- Libya'daki Türkler
- Tunus'taki Türkler
- Tunus halkı
- Pied-Noir
- Arap-Berberi
Bibliyografya
[değiştir | kaynağı değiştir]- Abu-Haidar, Farida (1996), "Turkish as a Marker of Ethnic Identity and Religious Affiliation", Language and Identity in the Middle East and North Africa, Routledge, ISBN 1136787771.
- Benkato, Adam (2014), "The Arabic Dialect of Benghazi, Libya: Historical and Comparative Notes", Zeitschrift für Arabische Linguistik, Harrassowitz Verlag, cilt 59, ss. 57-102
- Benrabah, Mohamed (2007), "The Language Planning Situation in Algeria", Language Planning and Policy in Africa, Vol 2, Multilingual Matters, ISBN 1847690114.
- Box, Laura Chakravarty (2005), Strategies of Resistance in the Dramatic Texts of North African Women: A Body of Words, Routledge, ISBN 1135932077.
- Boyer, Pierre (1970), "Le problème Kouloughli dans la régence d'Alger", Revue de l'Occident musulman et de la Méditerranée, cilt 8, ss. 77-94, 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi14 Haziran 2020
- Daumas, Eugène (1943), Women of North Africa: or "The Arab Woman", Indiana University Press, ASIN B0007ETDSY.
- Hizmetli, Sabri (1953), "Osmanlı Yönetimi Döneminde Tunus ve Cezayir'in Eğitim ve Kültür Tarihine Genel Bir Bakış" (PDF), Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 32 (0), ss. 1-12, 9 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF)14 Haziran 2020
- İhsanoğlu, Ekmeleddin (2003), "Cross fertilization between Arabic and other languages of Islam", Culture and Learning in Islam, UNESCO, ISBN 9231039091.
- Jacobs, Daniel; Morris, Peter (2002), The Rough Guide to Tunisia, Rough Guides, ISBN 1858287480.
- Khalidi, Rashid (1991), The Origins of Arab Nationalism, Columbia University Press, ISBN 0231074352.
- Kia, Mehrdad (2011), Daily Life in the Ottoman Empire, ABC-CLIO, ISBN 0313064024.
- Lorcin, Patricia M. E. (1999), Imperial Identities: Stereotyping, Prejudice and Race in Colonial Algeria, Indiana University Press, ISBN 0253217822.
- Oxford Business Group (2008), The Report: Algeria 2008, Oxford Business Group, ISBN 1-902339-09-6.
- Pan, Chia-Lin (1949), "The Population of Libya", Population Studies, 3 (1), ss. 100-125, doi:10.1080/00324728.1949.10416359
- Prochazka, Stephen (2004), "The Turkish Contribution to the Arabic Lexicon", Linguistic Convergence and Areal Diffusion: Case Studies from Iranian, Semitic and Turkic, Routledge, ISBN 1134396309.
- Ruedy, John Douglas (2005), Modern Algeria: The Origins and Development of a Nation, Indiana University Press, ISBN 0253217822.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ The New Encyclopaedia Britannica
- ^ Daumas 1943.
- ^ Lorcin 1999.
- ^ "Osmanlı'nın Türklüğünün örneği: Kuzey Afrika'daki Ocaklılar". Turk Solu. 2016. 16 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2016.
- ^ Khalidi 1991.
- ^ Kia 2011, 153.
- ^ Jacobs & Morris 2002, 460.
- ^ Benrabah 2007.
- ^ Prochazka 2004.
- ^ Abu-Haidar 1996.
- ^ Kia 2011, 225.
- ^ Prochazka 2004.
- ^ a b Prochazka 2004, 195.
- ^ a b Benkato 2014, 90.
- ^ a b İhsanoğlu 2003, 111.
- ^ Box 2005, 27.
