Mahabharata

Başlığın diğer anlamları için Mahabharata (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.

Mahabharata veya Mahābhārata (/məhɑːˈbɑrətə/; Sanskrit dilinde: महाभारतम्, Mahābhāratam, [məɦaːˈbʱaːrət̪əm] şeklinde okunur) eski Hindistan'da Sanskrit dilinde yazılmış, Ramayana'yla birlikte en önemli iki destandan biridir.

Mahabharata destanı'nda ilk önce görülenler, Vishnu inancının egemen olmadığı zamanların baş tanrıları Vedik tanrılar, İndra, Agni, Soma vs. dir. Destan, daha sonra, Vishnu mezhebine bağlı din adamlarının egemenliği altında yeniden biçimlendirilmiştir. Ancak destanda, erdem ve adalet tanrısı Dharma'nın ve "Dharma Anlayışı"nın da büyük bir önemi olduğu görülmektedir.

Hintler atalarına "Bharata" derler. Mahabharata "Büyük Bharata" savaşını anlatır. Ne zaman olmuştur? Tarihi pek bilinmez; ancak savaşın gelişimi ve oluşumu çok güzel anlatılır. Kahramanlar önce söz, sonra da ok atışırlar bol bol... Yudhishthira bilgeliğin temsilcisidir. Tanrı Dharma'nın oğlu olarak kabul edilir. Bhima'nın babası Vayu, Arcuna'nın İndra'dır. Nakula ve Sahadeva ise, ikiz oldukları için, ikiz tanrı Aşvin'den türemişlerdir. Tanrısal yanları böyle! Oysaki babaları Pandu adında soluk tenli bir insandır. Kardeşi Dhrtarashtra ise kördür. Her ikisi de Kuru soyundandır. Ama sadece Dhrtarashtra oğulları "Kurular" diye çağrılır. Diğerleri "Pandu Oğulları"dır. Kurular, kötü kalpli Duryodhana ile 99 kardeşinden oluşur. Anlaşmazlıklar ve bunu izleyen savaş, işte bu iki akraba kral çocukları arasında olur.

Mahabharata'nın konusundan esinlenerek eser yaratmış birçok sanatçı vardır. Örneğin Harsha, Magha ve Bhasa. Bunların içinde en dikkat çeken şair, Kalidasa'dır (MS 3-4. yüzyıl). Onun, destan içindeki bir öyküden (I, 68-75) yola çıkarak yarattığı Şakuntala adlı eseri çok ünlüdür.

Mahabharata'yı ilk okuyanlar Sutalar'dı (Arabacılar) Suta, kralın baş danışmanı ve en güvendiği kişiydi. Hukuksal sorunlara karışır, soykütüğü tutar ve saz şairliği yaparlardı. Krshna da bir arabacıdır ve destanda, aklı ve doğaüstü yetenekleriyle, Pandu kardeşlere büyük yardımlarda bulunur. Özellikle Bhishmaparvan (25-42) bölümünde Arcuna'ya okuduğu "Tanrısal Şarkı" (Bhagavadgita) çok önemlidir, izleyen dönemlerde din adamları (brahmanlar), sutaları, bulundukları güçlü konumdan indirerek, yerlerine geçmişler ve destan anlatıcılığı işini de tekellerine almışlardır.

700 beyitten oluşan Bhagavadgita'nın yazarı belli değildir ve büyük bir olasılıkla destana sonradan eklenmiştir. Krshna, tıpkı Rama gibi, tanrı Vishnu'nun insan olarak bedenleşmiş halidir. Bu duruma Avatara denir. Savaş öncesi, cesaretini yitirmiş olan Arcuna'ya cesaret vermek için, ona felsefesini açıklar ve onu yüreklendirir. Buna göre "benlik" diye bir şey yoktur. Sen-ben hep aynı varlığın parçalarıyızdır. Bugün savaşta öldürülecek kişiler, yarın bir başka bedende yeniden doğacaklardır. Bilge kişi, Krshna tarafından belirlenen Yoga yolunu izlemelidir.

Bhagavadgita'da Vedalardan, Brahmanalardan, Aranyakalardan ve özellikle de Upanishadlardan izler bulmak olasıdır. Dolayısıyla bu kitap için "Hint düşüncesinin aynasıdır" diyebiliriz.

Mahabharata destanında yer yer hayvanların konuşturulduğu (fabl türü) masallara da rastlanır. Bunlar, daha sonra ortaya çıkan Pançatantra masal serisine kaynaklık etmiş olabilir. Peri masallarına veya kahramanlarla ilgili masallara da rastlanır. Bunlara en iyi örnek, Nala ile Damayanti ve Savitri ile Satyavan öyküleridir. Brahmanların gücünü öven ve egemenliklerini pekiştiren brahman efsanelerine en iyi örnekler ise Çyavana öyküsü ile Parikshit öyküsüdür.