Mavi Sakal (masal)
Mavi Sakal, zalim bir soyluyu ve meraklı karısını konu alan bir Avrupa masalıdır.
Yazılı olarak ilk defa Fransız yazar Charles Perrault'un 1697'de yayımladığı Kaz Ana’nın Öyküleri adlı kitapta yer almıştır. Dayanağının 15. yüzyılda yaşamış Fransız şövalyesi Gilles de Rais ve yaptığı zulümler olduğu söylenir.[1]
Masal, 19. yüzyılda Grimm Kardeşler tarafından yeniden yazılmış ve bu versiyonda öldürülmek istenen üç kızkardeş olarak yer almıştır.[2]
Mavi Sakal'ın yasaklı odası, Binbir Gece Masalları'nda Şehrazat'ın "Hamal ve Bağdatlı Üç Hanım" masalının içinde geçen ve onaltıncı gece anlatılmaya başlanan "Üçüncü Çelebi'nin Hikayesi"'nde; sevgililerinin ailelerini ziyarete giderlerken sarayda bıraktıkları Çelebi'ye girmemesi için büyük tembihlerde bulundukları ve girdiği takdirde onları ayıracağını söyledikleri kırkıncı oda ile büyük benzerlik gösterir.
Konu
[değiştir | kaynağı değiştir]Mavi Sakal, birçok insanın kendisinden çirkin ve korkunç mavi sakalı yüzünden korktuğu zengin bir soyludur. Yedi kere evlenmiştir; ancak kimse evlendiği kadınlara ne olduğunu bilmemektedir ve bu yüzden, bölgede yaşayan bütün kızlar ondan kaçarlar. Bir gün komşularından birini ziyaret eder ve üç kızından biriyle evlenmek istediğini bildirir. Kız kardeşler evlenmesi için birbirlerini öne sürerler ve sonunda Mavi Sakal ile evlenmek en küçük kardeşin üzerine kalır. Evlilik töreninden sonra kız kardeşleri ona en kısa zamanda kendisini ziyaret edeceklerini söyleyerek onu Mavi Sakal'la birlikte şatoya uğurlarlar.
Bir süre sonra Mavi Sakal bir yolculuğa çıkacağını bildirir. Karısına şatodaki bütün kapıların anahtarlarını vererek yola çıkar. Bu anahtarlar arasında karısını girmemesi konusunda kesinlikle uyardığı küçük bir odanın anahtarı da vardır. Ancak, küçük kız kendisini ziyarete gelen kız kardeşlerinin de kışkırtmasıyla odaya girer. Odada gördükleri onu dehşete düşürür. Yerler kanla kaplıdır ve duvarlarda Mavi Sakal'ın önceki eşlerinin cesetleri asılıdır. Üstelik küçük anahtara da yerdeki kan bulaşmıştır. Anahtarın üzerindeki kan lekesi ne kadar uğraşsa da çıkmaz.
Şatoya dönen Mavi Sakal daha eşini görür görmez durumu anlar ve onu hemen öldürmeyi düşünür. Kız kardeşleri ise hemen eve dönerler ve hiç kimseye olanlardan bahsetmezler. Mavi Sakal tam kızı öldüreceği sırada kız kardeşleri gelir ve Mavi Sakal'ı arkasından vurarak öldürür.
Uyarlamalar
[değiştir | kaynağı değiştir]Offenbach'ın 1866'da bestelediği "Mavi Sakal" operattası, Fransız besteci Paul Dukas'ın “Arienne ve Mavi Sakal” (1907) adlı üç perdelik operası[3] Bela Bartok'un eşine adadığı "Mavi Sakal'ın Kalesi" (1911) adlı opera bu masaldan uyarlanmıştır.
Charlie Chaplin'in senaryosunu Orson Welles'ten satın alarak epeyce değiştirdiği 1947 yapımı Mösyö Verdoux filmi, modern bir Mavi Sakal uyarlamasıdır.[4] Masal, 1951'de Christian-Jaque, 1972'de Edward Dmytryk tarafından Mavi Sakal adıyla, 1963'te Claude Chabrol tarafından Landru adıyla filme uyarlanmıştır. Catherine Breillat'in yönettiği 2009 yapımı Mavi Sakal filminde, Mavi Sakal'ı okuyan iki küçük kız kardeşin öyküsü ile masal iç içe anlatılır.[5]
Kurt Vonnegut'un Mavi Sakal (1987) romanı, masal çerçeve alarak başlar ve masaldaki gibi kilitli kapının ardındaki sırrın ortaya çıkmasını işler
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ ^ Matei Cazacu, Gilles de Rais, 2005, pp.11 ; pp.23-25
- ^ Üster, Celal. "Mavi Sakal'ın Gizemli Ürpertisi". Radikal gazetesi, 28 Ocak 2005. 16 Aralık 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2015.
- ^ O'dywer, Pınar Aydın. "Operada Stockholm Sendromu:Arianne ve Mavi Sakal". Operaturkiye.com. 10 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2016.
- ^ Gulcan, Emel. "24 Maddede Charlie Chaplin ve Şarlo Efsanesi". Listelist.com, 25 Aralık 2014. 16 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2015.
- ^ "Barbe bleue". IMDB.com. 27 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2016.
