Max Dehn
Max Dehn | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 13 Kasım 1878 Hamburg, Alman İmparatorluğu |
| Ölüm | 27 Haziran 1952 (73 yaşında) Black Mountain, Kuzey Karolina |
| Milliyet | Amerika Birleşik Devletleri |
| Eğitim | Göttingen Üniversitesi |
| Kariyeri | |
| Dalı | Matematik |
| Çalıştığı kurumlar | Westfälische Wilhelms Üniversitesi Johann Wolfgang Goethe Üniversitesi Black Mountain College |
| Doktora danışmanı | David Hilbert |
| Doktora öğrencileri | Ott-Heinrich Keller Wilhelm Magnus Ruth Moufang |
Max Wilhelm Dehn (13 Kasım 1878 - 27 Haziran 1952) geometri, topoloji ve geometrik grup teorisindeki çalışmaları ile ünlü, Alman matematikçidir. Almanya'da Yahudi bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelen Dehn'in hayatının ilk yılları ve kariyeri Almanya'da geçti. Ancak, 1935'te emekli olmaya zorlandı ve sonunda 1939'da Almanya'dan kaçtı ve Amerika Birleşik Devletleri'ne göç etti.[1]
Dehn, David Hilbert'ın bir öğrencisiydi ve 1900'deki habilitasyonunda Dehn, Hilbert'in üçüncü problemini çözdü ve onu Hilbert'in tanınmış 23 probleminden birini çözen ilk kişi yaptı. Dehn'in öğrencileri arasında Ott-Heinrich Keller, Ruth Moufang, Wilhelm Magnus ve sanatçılar Dorothea Rockburne ve Ruth Asawa bulunmaktadır.
Biyografisi
[değiştir | kaynağı değiştir]Dehn, Almanya İmparatorluğu'nun Hamburg şehrinde Yahudi bir ailede[2] dünyaya geldi.
1899'da Göttingen'de Hilbert ile geometrinin temellerini inceledi ve çokgenler için Jordan eğri teoreminin bir kanıtını elde etti. 1900 yılında, Legendre açı toplam teoreminin aksiyomatik geometride rolü üzerine tezini yazdı. 1900'den 1911'e kadar Münster Üniversitesi'nde bir çalışan ve araştırmacıydı. 1900'de Münster Üniversitesi'ndeki habilitasyonunda Hilbert'in üçüncü problemini, daha sonra Dehn değişmezi olarak adlandırılan şeyi tanıtarak çözdü. Bu, Hilbert Problemlerinden birinin ilk çözümüydü.
Dehn'in ilgi alanları daha sonra topoloji ve kombinatoryal grup teorisine döndü. 1907'de Poul Heegaard ile kombinatoryal topolojinin temelleri üzerine ilk kitabını yazdı ve daha sonra bu kitabı analysis situs olarak anıldı. Ayrıca 1907'de yeni bir homoloji küresinin inşasını tarif etti.[3] 1908'de Poincaré hipotezi'nin bir kanıtını bulduğuna inanıyordu ancak Tietze bunda bir hata buldu.[4]
1910'da Dehn, Dehn cerrahisini tanıttığı ve bunu homoloji küreleri oluşturmak için kullandığı üç boyutlu topoloji üzerine bir makale yayımladı.[5]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ The story of his travel in 1940 from Norway via Stockholm, Moscow, trans-Siberian train, Vladivostok, Japan to San Francisco is described in J. W. Dawson Jr., Max Dehn, Kurt Gödel, and the Trans-Siberian Escape Route, Notices of the American Mathematical Society 49 (2002): 1068–1075.
- ^ Bergmann, Birgit and Moritz Epple, and Ruti Ungar "Transcending Tradition: Jewish Mathematicians in German Speaking Academic Culture" 2012
- ^ David Peifer (2015). "Max Dehn and the Origins of Topology and Infinite Group Theory" (PDF). The American Mathematical Monthly. 122 (3): 217. doi:10.4169/amer.math.monthly.122.03.217.[ölü/kırık bağlantı]
- ^ "Hilda Geiringer-von Mises, Charlier Series, Ideology, and the Human Side of the Emancipation of Applied Mathematics at the University of Berlin during the 1920s" (PDF). 1993. 14 Şubat 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2021.
- ^ David Peifer (2015). "Max Dehn and the Origins of Topology and Infinite Group Theory" (PDF). The American Mathematical Monthly. 122 (3): 217. doi:10.4169/amer.math.monthly.122.03.217.[ölü/kırık bağlantı]
