Meryem Ana Kilisesi
 | |
 | |
| Diğer ad(lar) | Mor Yakup Kilisesi |
|---|---|
| Genel bilgiler | |
| Durum | Aktif |
| Tür | Kilise |
| Mimari tarz | Roma |
| Şehir | Sur, Diyarbakır |
| Ülke | Türkiye |
| Koordinatlar | 37°54′32″K 40°13′50″D / 37.90889°K 40.23056°D |
| Tamamlanma | 3. yüzyıl |
Meryem Ana Kilisesi (Süryanice: ܐ ܕܝܠܕܬ ܐܠܗܐ Idto d-Yoldat Aloho) ya da bilinen diğer adıyla Mor Yakup Kilisesi, Diyarbakır'ın Sur ilçesinde yer alan tarihî bir kilisedir. Kilise, Ortodoks Süryanilere aittir. 3. yüzyılda yapıldığına inanılan kilise günümüze dek birkaç kez yanmış, yıkılmış ve defalarca onarım geçirmiştir.
Tarihi ve mimarisi
[değiştir | kaynağı değiştir]3. yüzyılda yapıldığı tahmin edilen kilise, Ortodoks Süryanilere aittir.[1] Yapı kompleksinde toplam 14 yazıt bulunmakla beraber bunlar yapıların onarım ve eklemelerine ait kitabeleridir.[2] Bu yazıtlardan en eskisi 1533 tarihli olup bu kitabede yapının yenilendiği yazılmıştır.[2] Yapı, MS 1648 ve 1297'de yangın, 1533 yenileme, 1689'da apsis bölümü, 693'te Mor Yakup kısmı, 1719, 1850, 1881 ve 1914 yıllarında onarım ve yenilemenin yanında eklemeler yaptırılmıştır.[2] Kilise günümüzdeki halini 2004-2005 yılları arasında yapılan restorasyon ile almıştır.[2]
Geç Roma dönemine tarihlenen bir kapısı ve Bizans'tan kalma[3] mihrap üzerinde kalıntıları izlenebilen süslemeler bulunmaktadır.[1] İki avludan oluşur. Esas avlu, dış kapıdan girilen ilk avludur. Avlunun doğusunda kilise binası, kuzey ve güneyinde lojman olarak kullanılan yapılar, batısında ise giriş kapısı ve küçük bir bahçe yer almaktadır.[1] Avluda ayrıca küçük bir süs havuzu bulunur.[1] Birinci avlunun güneydoğusundan ikinci avluya açılan kapı yer almaktadır.[1] İkinci avlu, kilisenin bahçesi olarak kullanılmakta olup bu avluda bir bahçe yer alır. Bahçe dışında avluda yapısal ve bitkisel hiçbir öge bulunmamaktadır.[1] Kilise ayrıca tek merkezli tuğla bir kubbe ile örtülüdür.[4]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d e f Çidam, Feride Burcu (2007). Diyarbakır Kent Dokusunun Turizm Ve Rekreasyon Kaynaklarının Peyzaj Mimarlığı Açısından Değerlendirilmes. Ankara: Ankara Üniversitesi. ss. 149-153.
- ^ a b c d Yıldız, İrfan (2011). "Medeniyetler Mirası Diyarbakır Mimarisi" (PDF). Diyarbakır. 22 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 14 Mart 2020.
- ^ "MERYEM ANA KİLİSESİ". Kültür Portalı. 15 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2020.
- ^ Işık, Nursen; Halifeoğlu, Fatma Meral. "Tarihi Diyarbakır kiliselerinde taşıyıcı sistemi etkileyen gözleme dayalı hasarlar ve nedenleri". 25 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2020.