Mevsimlik işçi
Mevsimlik işçiler ya da sezonluk işçiler, çalışma süresi ve zamanlaması iklim döngüsü, resmi tatiller ve tarımsal hasatlar gibi mevsimsel faktörlerden önemli ölçüde etkilenen iş sözleşmelerine sahip işçilerdir.[2][3]
Bu işçiler, sürekli bir istihdam ilişkisine sahip olmadan, yalnızca ihtiyaç duyulan dönemlerde iş gücüne katılırlar. Özellikle tarımsal üretimin yoğunlaştığı ekim, hasat ve budama dönemlerinde mevsimlik işçilerin sayısı artmaktadır. Ancak turizm, inşaat veya gıda işleme gibi sektörlerde mevsimsellik, insan faaliyetlerindeki yıllık değişikliklere bağlı olarak şekillenmektedir.
Eleştiriler ve sorunlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Mevsimlik işçilerin çalışma koşulları arasında, zorlu fiziksel emek, uzun çalışma saatleri ve yetersiz barınma gibi sorunlar sıklıkla görülmektedir. Sosyal güvenlik kapsamının dışında kalmaları ile birlikte, eğitim ve sağlık hizmetlerine erişim zorlukları da mevsimlik işçilerin yaşadığı başlıca sorunlar arasında yer almaktadır. Aileleriyle birlikte göç eden işçilerin çocukları, yer değişiklikleri nedeniyle eğitim süreçlerinde kesintiler yaşayabilmektedir.[4][5]
Mevsimlik işçilik, sadece ekonomik değil aynı zamanda sosyal ve kültürel boyutları da olan bir olgudur. Göç ettikleri bölgelerde geçici yaşam kuran mevsimlik işçiler, kimi zaman ayrımcılığa ve dışlanmaya maruz kalabilmektedir.[1] Son yıllarda Türkiye'deki devlet ve sivil toplum kuruluşları, mevsimlik işçilerin yaşam koşullarını iyileştirmeye yönelik projeler hayata geçirilmiştir.[4][5]
2023 yılında Fransa'nın Champagne bölgesinde çalışan 57 mevsimlik göçmen işçi, sağlıksız barınma ve yetersiz çalışma koşulları nedeniyle resmi denetimlere tabi tutuldu. Soruşturma sonucunda ilgili firma hakkında insan ticareti ve zorla çalıştırma iddialarıyla dava açılmıştır.[6]
Türkiye'de mevsimlik işçilik
[değiştir | kaynağı değiştir]Oranlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Türkiye'de mevsimlik işçiler, genellikle doğu ve güneydoğu bölgelerinden diğer bölgelere göç ederek çalışmaktadır. Mevsimlik tarım işçilerinin sayısı kesin olarak belirlenememekle birlikte, 2014 yılında yapılan bir araştırma bu sayıyı yaklaşık 1 milyon olarak tahmin etmektedir.[7] Türkiye İstatistik Kurumu'nun verilerine göre, 2023 yılında işe başlamak amacıyla gerçekleştirilen göçlerin oranı %8,3 olarak kaydedilmiştir.[8]
Saha araştırmaları
[değiştir | kaynağı değiştir]Sivas, Adana ve Samsun illerinde yapılan saha araştırmaları; sağlık sorunları, sosyal izolasyon ve eğitimden uzak kalma gibi birçok yapısal probleme işaret etmektedir.[9][10][11] İşçilerin uzun saatler boyunca fiziksel olarak ağır koşullarda çalışması ve çoğu zaman sosyal güvenlik sistemine dahil olamamış olmalarına işaret edilmektedir.
Şanlıurfa'nın Hilvan ilçesinde gerçekleştirilen bir araştırmaya göre, işçilerin kullandığı ulaşım araçlarının güvenli olmaması, beslenme ve konaklama koşullarının yetersizliği, düşük ücretler ve ücretlerin zamanında ödenmemesi gibi sorunlar ortaya konmuştur. Ayrıca, işçilerin büyük bir kısmının sağlık güvencesine sahip olmadığı tespit edilmiştir.[12]
Araştırmalara göre mevsimlik işçilerin en çok ihtiyaç duyduğu hizmetler arasında sağlık hizmetleri, barınma olanakları, sosyal güvenlik desteği ve psikososyal danışmanlık yer almaktadır.
Politikalar ve öneriler
[değiştir | kaynağı değiştir]Yapılan araştırmalara göre, Türkiye'de mevsimlik tarım işçilerinin yaşadıkları sorunları gidermeye ve bu bağlamda gereksinimlerini karşılamaya yönelik sosyal politika, hizmet ve uygulamaların yetersiz olduğu görülmüştür.[9] Mevsimlik işçilere yönelik hizmetlerin geliştirilmesi için taşınabilir okullar, mobil sağlık hizmetleri ve sosyal destek sistemleri gibi uygulamaların yaygınlaştırılması önerilmektedir.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b "Türkiye'de Mevsimlik Tarım İşçileri". Tarım Hukuku Derneği. 12 Temmuz 2024. 4 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2025.
- ^ "Workers in seasonal employment". uis.unesco.org. 22 Haziran 2020. 31 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2025.
- ^ "Mevsimlik çalışanlar". Kolay İK. 4 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2025.
- ^ a b "Bakan Işıkhan, Mevsimlik Tarım İşçileri İzleme ve Değerlendirme Kurulu Toplantısı'na Katıldı". csgb.gov.tr. T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı. 15 Şubat 2025. 22 Haziran 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2025.
- ^ a b "Resmî Gazete: 2024/5 Mevsimlik Tarım İşçileri Genelgesi" (PDF). Resmî Gazete. 27 Nisan 2024. 9 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 24 Haziran 2025.
- ^ Chrisafis, Angelique (19 Haziran 2025). "Employees at firm that supplied grape-pickers for champagne on trial for human trafficking". The Guardian (İngilizce). ISSN 0261-3077. Erişim tarihi: 23 Haziran 2025.
- ^ Semerci, Pınar Uyan; Erdoğan, Emre (2014). "Mevsimlik Gezici Tarım İşçiliği 2014 Araştırma Raporu" (PDF). Hayata Destek Derneği24 Haziran 2025.
- ^ "İç Göç İstatistikleri, 2023". data.tuik.gov.tr. Türkiye İstatistik Kurumu. 18 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2025.
- ^ a b Özkan Boyraz, Gizem (2022). "Mevsimlik tarım işçisi yaşlı bireylerin yaşam deneyimleri ve sosyal hizmet gereksinimleri: Sivas ili örneği".
- ^ Sevinç, Mehmet Reşit; Davran, Müge Kantar. "Adana ilinde mevsimlik tarım işçiliğinin sosyo-ekonomik yapısı ve geleceği" (PDF). Tarımsal Ekonomi ve Politika Geliştirme Enstitüsü. 12 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF)24 Haziran 2025.
- ^ "Mevsimlik Tarım İşçiliği Üzerine Bir Araştırma: Çarşamba (Samsun) İlçesi Örneği". Dergipark. 3 Temmuz 202324 Haziran 2025.
- ^ Mertol, Hüseyin; Akgeyik, Mustafa; Pirdoğan, Aysel; Karaman, Nurdan (9 Nisan 2021). "Mevsimlik Tarım İşçiliği Sorunları ve Çözüm Önerileri (Hilvan Örneği)". Eğitim Bilim ve Araştırma Dergisi. 2 (1): 63-74. ISSN 2757-9522.