Mihranîler
 | Bu madde, Vikipedi biçem el kitabına uygun değildir. (Mart 2022) |
| Mihranîler farsça: مهرانید (türkçe:Mihranîler) | |
|---|---|
 | |
| Ülke | Albanya |
| Milliyet | Partlar |
| Kuruluş | 7. yüzyıl |
| Kurucu | Mihrân Hanedanı'nından Mihrân |
| Yıkılış | 705 |
| Unvan(lar) | Kral |
Mihrânîler, Mehraniler veya Mihrânoğulları, Kafkas Albanyası'nın 3. ve son hanedanı. En ünlü kralları Varaz Trdat ve Cevanşir'dir. Mihranilerin devrinde Albanya Hilafet'e dâhil olmuştur. mihraniler Sasani soyundan olduklarını iddia etmelerine rağmen Part kökenli bir hanedandı[1][2]
Cevanşir ve hilafet
[değiştir | kaynağı değiştir]Hanedan, Sasani Hanedanı'nın uzak bir akrabası olan Mihrân adlı birinin Utik'teki Gardman bölgesine yerleşmesi ile kurulmuştur. Muhtemelen İran'ın Yedi Büyük Hanedanı arasında yer alan ve diğer iki soyu İberya (Khosroid Hanedanı) ve Gogarene / Gugark'ı yöneten Mihrân Hanedanı'nın bir kolunun üyesiydi.[3]
Mihranîlerin nasıl Arranşahlar (Albanya prensleri) oldukları belirsizdir. Ataları Mihran'ın Gardman bölgesini Sasani hükümdarı II. Hüsrev (r. 590–628 ) tarafından aldığı ifade edilmektedir.[4] Mihranîler ile evlilik yoluyla akraba olan belirli bir Zarmihr dışında, Aranshahik Hanedanının tüm üyelerini yok eden Mihranîler. Bunun nedeni, Aranshahiklerin 1. yüzyılda devrilinceye kadar başlangıçta yönettikleri Albanya'da hâlâ bir miktar yetkiye sahip olmalarıydı.[5] Mihraniler daha sonra tüm Albanya'yı fethettiler ve Arranshah unvanını aldılar fakat kraliyet statüsünü benimsemediler. Ailenin reisi bu nedenle "Gardman Lordu ve Albanya Prensi" unvanlarını kullandı.[4]
Cavanşir'in hâkimiyetinin ilk devirlerinde Albanya Sasanlılar'a bağlı olduğuna göre ve Hilafet'in Albanya'yı fethetmesine engel olmak için Cavanşir Sasanî Ordusu'nun alban kısmına komutanlık yaparak Raşidî Hilafet'e karşı savaşmıştır. Daha sonra, artık Emevî Hilafeti devrinde, Cavanşir Halife Muaviye ile Dımaşk'ta görüşmüştür. Muaviye Cavanşir'e söz verdi ki, Albanya'nın iç işlerine karışmayacaktır. Ancak, Albanya, Hilafet'e vergi vermeli idi. Cavanşir, Muaviye'den verginin daha az olmasını istedi. Muaviye: "Vergilerin 1/3 kısmını Şark hükümdarına bağışlamışız" dedi. Bundan sonra, Albanya, kısmen dahi olsa Hilafet'e bağlı oldu.
Mihranoğulları'nın Hakimiyetinin Sonu ve Albanya'nın Yıkılışı
[değiştir | kaynağı değiştir]705 yılında Mihranilerin hakimiyeti son bulmuştur ve Albanya yıkılmıstır. Bununla da, bütün Azerbaycan (Kuzeyli-Güneyli) tamamen Hilafet tarafından fethedildi.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Bosworth, CE (1986). "Arran" . Yarşater'de, Ehsan (ed.). Encyclopædia Iranica, Cilt II/5: Ermenistan ve İran IV – İran'da Sanat I . Londra ve New York: Routledge & Kegan Paul. s. 520–522.
- ^ "Ansiklopedi Iranica. ML Chaumont. Arnavutluk". 29 Nisan 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Toumanoff, Cyril. İberya'nın İlk Krallarının Kronolojisi . Gelenek 25 (1969), s. 22.
- ^ a b Vacca, Alison (2022). "Arran" . Filo'da Kate; Kramer, Gudrun; Matringe, Denis; Nawas, John; Rowson, Everett (editörler). İslam Ansiklopedisi (3. baskı).
- ^ "Hristiyan kafkas tarihi üzerine çalışmalar". 17 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.