Morfolin
| |||
| |||
| Adlandırmalar | |||
|---|---|---|---|
Tercih edilen IUPAC adı Morpholine[2] | |||
Diğer adlar Dietilenimid oksit 1,4-Oksazinan Tetrahidro-1,4-oksazin Dietilen imidoksit Dietilen oksimid Tetrahidro-p-oksazin | |||
| Tanımlayıcılar | |||
3D model (JSmol)
|
|||
| 102549 | |||
| ChEBI | |||
| ChEMBL | |||
| ChemSpider | |||
| ECHA InfoCard | 100.003.469 | ||
| EC Numarası |
| ||
| 1803 | |||
| KEGG | |||
PubChem CID
|
|||
| RTECS numarası |
| ||
| UNII | |||
| UN numarası | 2054 | ||
CompTox Bilgi Panosu (EPA)
|
|||
| |||
| |||
| Özellikler | |||
| Kimyasal formül | C4H9NO | ||
| Molekül kütlesi | 87,12 g mol−1 | ||
| Görünüm | Renksiz sıvı | ||
| Koku | zayıf, amonyak veya balık benzeri[3] | ||
| Yoğunluk | 1.007 g/cm3 | ||
| Erime noktası | -5 °C (23 °F; 268 K) | ||
| Kaynama noktası | 129 °C (264 °F; 402 K) | ||
| Çözünürlük (su içinde) | karışır | ||
| Buhar basıncı | 6 mmHg (20 °C)[3] | ||
| Asitlik (pKa) | 8.36[4] (of conjugate acid) | ||
| -55.0·10−6 cm3/mol | |||
| Tehlikeler | |||
| İş sağlığı ve güvenliği (OHS/OSH): | |||
| Ana tehlikeler | yanıcı, aşındırıcı | ||
| GHS etiketleme sistemi: | |||
| Piktogramlar |   
| ||
| İşaret sözcüğü | Danger | ||
| Tehlike ifadeleri | H226, H302, H312, H314, H332 | ||
| Önlem ifadeleri | P210, P233, P240, P241, P242, P243, P260, P261, P264, P270, P271, P280, P301+P312, P301+P330+P331, P302+P352, P303+P361+P353, P304+P312, P304+P340, P305+P351+P338, P310, P312, P321, P322, P330, P363, P370+P378, P403+P235, P405, P501 | ||
| NFPA 704 (yangın karosu) |
|||
| Parlama noktası | 31 °C (88 °F; 304 K) | ||
| 275 °C (527 °F; 548 K) | |||
| Patlama sınırları | 1.4%–11.2%[3] | ||
| Öldürücü doz veya konsantrasyon (LD, LC): | |||
LD50 (medyan doz)
|
1220 mg/kg (memeli, oral) 525 mg/kg (fare, oral) 1050 mg/kg (sıçan, oral)[5] | ||
LC50 (medyan konsantrasyon)
|
365 ppm (fare, 2 sa)[5] | ||
| NIOSH ABD maruz kalma limitleri: | |||
| PEL (izin verilen) | TWA 20 ppm (70 mg/m3) [cilt][3] | ||
| REL (tavsiye edilen) | TWA 20 ppm (70 mg/m3) ST 30 ppm (105 mg/m3) [cilt][3] | ||
| IDLH (anında tehlike) | 1400 ppm[3] | ||
| Güvenlik bilgi formu (SDS) | hazard.com | ||
| Aksi belirtilmediği sürece madde verileri, Standart sıcaklık ve basınç koşullarında belirtilir (25 °C [77 °F], 100 kPa).
| |||
| Bilgi kutusu kaynakları | |||
Morfolin, O(CH
2CH
2)
2NH kimyasal formülüne sahip organik bir kimyasal bileşiktir. Bu halkalı bileşik, hem amin hem de eter fonksiyonel grupları içerir. Amin nedeniyle morfolin bir bazdır; konjuge asidine morfolinyum denir. Örneğin, morfolinin hidroklorik asitle işlenmesi, morfolinyum klorür tuzunu oluşturur. Zayıf, amonyak veya balık benzeri bir kokuya sahip, renksiz bir sıvıdır.[6] Morfolinin adlandırılması, onun morfinin yapısının bir parçası olduğuna inanan Ludwig Knorr'a atfedilir.[7]
Üretim
[değiştir | kaynağı değiştir]Morfolin, genellikle dietanolaminin konsantre sülfürik asitle dehidratasyonu yoluyla endüstriyel olarak üretilir.[8] Alternatif olarak, amonyakla bis(2-kloroetil)eterden yapılabilir ve bu reaksiyonda amonyum klorür de oluşur.
Morfolin ayrıca endüstriyel olarak dietilen glikol ve amonyaktan, yüksek sıcaklık ve basınç altında, hidrojen ve uygun bir katalizör varlığında üretilir.[9]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ National Institute for Occupational Safety and Health (2000). "Morpholine". International Chemical Safety Cards. 20 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Kasım 2005.
- ^ International Union of Pure and Applied Chemistry (2014). Nomenclature of Organic Chemistry: IUPAC Recommendations and Preferred Names 2013. The Royal Society of Chemistry. s. 142. doi:10.1039/9781849733069. ISBN 978-0-85404-182-4.
- ^ a b c d e f NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards. "#0437". Ulusal İş Güvenliği ve Sağlığı Enstitüsü (NIOSH).
- ^ Hall, H. K. (1957). "Correlation of the Base Strengths of Amines1". J. Am. Chem. Soc. 79 (20). ss. 5441-5444. doi:10.1021/ja01577a030.
- ^ a b "Morpholine". Immediately Dangerous to Life or Health Concentrations (IDLH). Ulusal İş Güvenliği ve Sağlığı Enstitüsü (NIOSH).
- ^ "CDC - NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards - Morpholine". www.cdc.gov. 18 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ocak 2022.
- ^ F. Silversmith, Ernest; Nickon, Alex (22 Ekim 2013). Organic Chemistry : Modern Coined Terms and Their Origins. Elsevier Science. s. 313. ISBN 978-1483145235.
- ^ Weissermel, Klaus; Arpe, Hans-Jürgen; Lindley, Charlet R.; Hawkins, Stephen (2003). "Chapter 7. Oxidation Products of Ethylene". Industrial Organic Chemistry. Wiley-VCH. ss. 159-161. ISBN 3-527-30578-5.
- ^ "U.S. Patent 3151112, "Process for the preparation of morpholines" van 29 september 1964 aan Jefferson Chemical Company." 7 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2025.