Muallim Cevdet
Muallim Cevdet | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 7 Mayıs 1883 Bolu, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 3 Aralık 1935 (52 yaşında) İstanbul, Türkiye |
| Defin yeri | Edirnekapı Şehitliği, İstanbul |
| Meslek | eğitimci, yazar, kütüphaneci, bibliyograf |
Mehmed Cevdet İnançalp (7 Mayıs 1883, Bolu - 3 Aralık 1935, İstanbul), Türk eğitimci, yazar, kütüphaneci, bibliyograf.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]
Ailesi Niş kökenliydi, dedesi tekke şeyhi iken babası askerdi. Öğrenim hayatının ilk evresini Bolu'da ve daha sonra Kastamonu'da tamamladı. 1901 yılında geldiği İstanbul'da önce Mekteb-i Hukuk'ta hukuk öğrenimi gördü.[1] Ardından, Dâr-ül Fünûn Yüksek Öğretmen Okulu edebiyat bölümünü birincilikle tamamladı. Darüşşafaka, Robert Lisesi ve İstanbul Erkek Lisesi'nde öğretmenlik yaptı. Arapça, Farsça, Fransızca ve Almanca biliyordu. Birçok Türk lehçesine hâkimdi.[2] Bir süre Bakü İslâm Cemaati’nin davetlisi olarak Bakü'de bulundu ve buradaki eğitim-öğretim faaliyetlerinin gelişmesine katkı sundu. Bu dönemde Rusça öğrendi ve Moskova'da Lev Tolstoy'la tanıştı. 1908'de payitahta geri dönerek öğretmenliğe devam etti. Ardından Avrupa'ya giderek Cenevre Üniversitesi ve Sorbonne Koleji'nde pedagoji ve tarih derslerini takip etti, Émile Durkheim'in konferanslarına katıldı. Henri Bergson'un etkisinde kaldı. 1910-1931 arasında İstanbul’da muhtelif okullarda öğretmenlik yaptı, bu sayede tanındı. Erken cumhuriyet devrinde bazı kurumlarda kütüphanecilik yaptığı gibi bazı arşiv koleksiyonlarının ülkeye geri getirilmesi ve tasnifi gibi meselelerle meşgul oldu. Bu yönüyle Türk arşivciliğinin kurucuları arasında gösterilmektedir.[1]
Ölümü sonrasında Edirnekapı Şehitliği'ne defnedildi. 1970'lerde naaşı, Süheyl Ünver'in girişimiyle Babanzade Ahmed Naim'in mezarının yakınında bir yere nakledildi. Ünver, Muallim Cevdet külliyatı ve koleksiyonunun korunması ve günümüze ulaşmasına da büyük katkı sundu. Kitapları ve kişisel arşivi günümüzde Atatürk Kitaplığı'nda yer almaktadır.[1] Adı, Bolu'da bir sokağa, Beyoğlu'nda bir okula[3] ve İstanbul Büyükşehir Belediyesi'ne bağlı Kartal'da bir kütüphaneye verildi.[4]
Eserleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- Zamanımızda Usûl-i İnşâ ve Muhâbere (İstanbul 1341)
- Şark İlyadası Şâhnâme (İstanbul 1928)
- Askerî Din Dersleri (İstanbul 1928).
- Spor Ruhu (1928) içinde "Eski Türkler’de Spor Terbiyesi"
- Ẕeyl ʿalâ faṣli’l-aḫiyyeti’l-fityâni’t-Türkiyye fî Kitâbi’r-Riḥle li’bni Battûṭa (İstanbul 1932).
- Müderris Ahmed Naim (İstanbul 1935).
- Tarihî Sözlük
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]Özel
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c Sayar, Ahmet Güner (2005). "Muallim Cevdet". TDV İslâm Ansiklopedisi. Cilt 30. İstanbul. ss. 313-314. 18 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi12 Mart 2022.
- ^ Acaroğlu, M. Türker; Lheritier, Andree; Louise - Noelle Malcles (2003). Batı'da ve Türkiye'de Kaynakça Tarihi. İstanbul: İletişim Yayınları. s. 248-250.
- ^ "Muallim Cevdet İlköğretim Okulu". Arkiv. 6 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2022.
- ^ "İBB Muallim Cevdet Kütüphanesi". İBB Müzeler ve Kütüphaneler Müdürlüğü. 25 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2022.
Genel
[değiştir | kaynağı değiştir]- Ergin, Osman Nuri (2005). Muallim M. Cevdet'in Hayatı, Eserleri ve Kütüphanesi (PDF). İBB Kütüphane ve Müzeler Müdürlüğü. 5 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.