Muhammed Ahmed

Muhammed Ahmed
Muhammed Ahmed
	1884 tarihli Ahmed'in illüstrasyonu
Mehdi
	Görev süresi; 1881-1885
Yerine geldiği	Makam oluşturuldu
Kişisel bilgiler
Doğum	12 Ağustos 1843; Osmanlı döneminde Sudan
Ölüm	21 Haziran 1885 (41 yaşında); Hartum
Ölüm nedeni	Tifüs
Mesleği	Siyasetçi; ilahiyatçı; askeri lider;
Dini	İslam

Muhammed Ahmed bin Abdullah bin Fahal (Arapça: محمد أحمد بن عبد الله بن فحل; 12 Ağustos 1843 – 21 Haziran 1885) Sudanlı bir din ve siyaset lideriydi. 1881'de Mehdi olduğunu iddia etti ve Sudan'da Mısır yönetimine karşı bir savaş başlattı. Bu savaş, Hartum Kuşatması'nda Mısırlılara karşı elde edilen olağanüstü bir zaferle sonuçlandı. Kızıldeniz'den Orta Afrika'ya kadar uzanan geniş bir İslam devleti kurdu ve bir asır sonra Sudan'da hala etkili olan bir hareketin temellerini attı.^[1]

Mahdi Devleti, halefinin otokratik yönetimi ve halkı birleştirerek İngiliz ablukasına ve ardından gelen savaşa direnememesi nedeniyle zayıfladı ve 1899'da İngiliz-Mısırlıların Sudan'ı işgalinin ardından dağıldı. Buna rağmen Mahdi, Sudan tarihinde saygı duyulan bir figür olmaya devam etmektedir. 20. yüzyılın sonlarında, onun doğrudan torunlarından biri olan Sâdık el-Mehdî, iki kez Sudan başbakanlığı yaptı (1966-1967 ve 1986-1989) ve demokrasi yanlısı politikalar izledi.^[1]

Erken yaşam

Mohammed Ahmed bin Abdullah bin Fahal, 12 Ağustos 1843'te Sudan'ın kuzeyindeki Dongola'nın Labab Adası'nda doğdu. İslam peygamberi Muhammed'in torunu Hasan bin Ali'nin soyundan gelen, Arap kültürünü benimsemiş tanınmış bir Nübyeli ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi.^[2]

İsyanın ilerlemesi

Hartum'daki Genel Vali Muhammed Rauf Paşa, Muhammed Ahmed'in 29 Haziran 1881'de Mehdi olduğunu ilan ettiğini öğrendiğinde, bu adamın devlet maaşı ile yetineceğini düşündü ve Ahmed'e dostane bir mektup gönderdi. Mehdi ise taviz vermeyen bir cevap telgrafı göndererek, “Bana inanmayanlar kılıçla arındırılacak” dedi.^[3]

Mohammed Rauf Paşa, Mahdi'yi Aba Adası'nda tutuklamak için küçük bir grup gönderdi, ancak 11 Ağustos 1881'de bu grup yenilgiye uğradı ve Güney Sudan'daki isyan büyümeye başladı.^[4] Rauf Paşa, Kahire'ye gönderdiği raporunda “kavgayı” önemsiz göstererek, Mahdi'yi ezmek için Kordofan valisini 1.000 askerle Aba Adası'na gönderdi. Oraya vardıklarında, Mehdi'nin güneybatıya kaçtığını gördüler. Askerler onun peşine düştüler, ancak Eylül yağmurları yolları ve nehir yataklarını sular altında bıraktığında takibi bıraktılar ve El-Ubeyd'e geri döndüler. Mehdi, Nuba Dağları'nda yeni bir üs kurdu.^[3]

Hartum

Hartum'un Düşüşü

28 Ocak 1885'te nihayet Hartum'a ulaştıklarında, şehrin iki gün önce Hartum kuşatması sırasında düştüğünü gördüler. Nil nehrinin sel seviyesi düştükten sonra, Gordon'un paşalarından biri olan Faraz Paşa nehir kapılarını açarak Ansār'ı içeri almıştı. Garnizon katledildi, erkek nüfus toplu katliama uğradı, kadınlar ve çocuklar ise köle olarak esir alındı. Gordon, sarayın merdivenlerinde Mehdi'nin savaşçılarıyla savaşırken öldürüldü, parçalara ayrıldı ve başı kesildi. Gordon'un başı Mehdi'nin ayaklarının dibinde açıldığında, Mehdi başın bir ağacın dalları arasına asılmasını emretti, “böylece oradan geçen herkes ona hor bakabilir, çocuklar ona taş atabilir ve çöl şahinleri üzerinde uçup daireler çizebilirlerdi.” Wolseley'in kuvvetleri Hartum'a vardıklarında, gemilerle şehrin merkezine girmeye çalıştıktan sonra, ateş altında kaldıkları için geri çekildiler.^[5]

Ölüm ve miras

1898 yılında Horatio Herbert Kitchener komutasındaki İngilizler tarafından Halife'nin kesin yenilgisinden sonra, Muhammed Ahmed'in mezarı, destekçilerinin toplanma noktası haline gelmesini önlemek için yıkıldı. Kemikleri Nil Nehri'ne atıldı. Kitchener'ın kafatasını sakladığı ve Winston Churchill'in ifadesiyle “Mahdi'nin kafasını bir gazyağı bidonunda ganimet olarak taşıdığı” söylenir.^[6]^[7]

Sonrası

Siyasi miras

Muhammed Ahmed'in babasının ölümünden sonra doğan oğlu Abd al-Rahman al-Mahdi, İngilizler tarafından Mahdistlerin popüler lideri olarak önemli görülen bir şahsiyetti ve Britanya-Mısır Sudanı'nda neo-Mahdist hareketin lideri oldu.^[8] Bazı Sudanlılar, ülke bağımsızlığını kazandığında Abd al-Rahman'ın Sudan'ın gelecekteki kralı olmaya uygun olduğunu düşünüyordu, ancak o manevi nedenlerle bu unvanı reddetti.^[9] Abd al-Rahman, Sudan'ın 1956'da bağımsızlığını kazanmasından önceki ve hemen sonraki dönemde Ulusal Ümmet (Ulus) siyasi partisine destek verdi.^[10]

Günümüz Sudan'ında Muhammed Ahmed bazen Sudan milliyetçiliğinin öncüsü olarak kabul edilir. Ulusal Ümmet Partisi, onun siyasi mirasçıları olduğunu iddia eder. Partinin eski lideri İmam Sâdık el-Mehdî, Muhammed Ahmed'in torununun torunu ve aynı zamanda Muhammed Ahmed'e bağlılık yemini eden dini tarikat Ansār'ın imamıydı.

İlgili filmler

'The Four Feathers', (1929)
'Khartoum', (1966) Fragman
'Dört Cesur Arkadaş (İngilizce: The Four Feathers)', (2002) Fragman15 Eylül 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

^ ^a ^b "Al-Mahdī | 19th-Century Sudanese Religious Leader | Britannica". www.britannica.com (İngilizce). 8 Ağustos 2025. Erişim tarihi: 15 Eylül 2025.
^ Rodriguez, Junius P. (20 Ekim 2011). Slavery in the Modern World: A History of Political, Social, and Economic Oppression [2 volumes]: A History of Political, Social, and Economic Oppression (İngilizce). ABC-CLIO. ISBN 978-1-85109-788-3.
^ ^a ^b Green, Dominic (23 Ocak 2007). Three Empires on the Nile: The Victorian Jihad, 1869-1899 (İngilizce). Simon and Schuster. ISBN 978-0-7432-9895-7.
^ Beckett, Ian (22 Haziran 2006). Victorians at War (İngilizce). A&C Black. ISBN 978-1-85285-510-9.
^ Pakenham, Thomas (1991). The scramble for Africa, 1876-1912. Internet Archive. New York : Random House. ISBN 978-0-394-51576-2.
^ "Divinity School at the University of Chicago | Publications". divinity.uchicago.edu (İngilizce). Erişim tarihi: 15 Eylül 2025.
^ Ferguson, Niall (2004). Empire: how Britain made the modern world. Londra: Penguin Books. ISBN 978-0-14-100754-0.
^ Stiansen, Endre; Kevane, Michael (1998). Kordafan Invaded: Peripherial Incorporation and Social Transformation in Islamic Africa (İngilizce). BRILL. ISBN 978-90-04-11049-6.
^ Warburg, Gabriel (2003). Islam, Sectarianism, and Politics in Sudan Since the Mahdiyya (İngilizce). Univ of Wisconsin Press. ISBN 978-0-299-18294-6.
^ "Sayyid ʿAbd al-Raḥmān al-Mahdī | Sudanese leader | Britannica". www.britannica.com (İngilizce). Erişim tarihi: 15 Eylül 2025.

[:0-1] "Al-Mahdī | 19th-Century Sudanese Religious Leader | Britannica". www.britannica.com (İngilizce). 8 Ağustos 2025. Erişim tarihi: 15 Eylül 2025.

[2] Rodriguez, Junius P. (20 Ekim 2011). Slavery in the Modern World: A History of Political, Social, and Economic Oppression [2 volumes]: A History of Political, Social, and Economic Oppression (İngilizce). ABC-CLIO. ISBN 978-1-85109-788-3.

[:1-3] Green, Dominic (23 Ocak 2007). Three Empires on the Nile: The Victorian Jihad, 1869-1899 (İngilizce). Simon and Schuster. ISBN 978-0-7432-9895-7.

[4] Beckett, Ian (22 Haziran 2006). Victorians at War (İngilizce). A&C Black. ISBN 978-1-85285-510-9.

[5] Pakenham, Thomas (1991). The scramble for Africa, 1876-1912. Internet Archive. New York : Random House. ISBN 978-0-394-51576-2.

[6] "Divinity School at the University of Chicago | Publications". divinity.uchicago.edu (İngilizce). Erişim tarihi: 15 Eylül 2025.

[7] Ferguson, Niall (2004). Empire: how Britain made the modern world. Londra: Penguin Books. ISBN 978-0-14-100754-0.

[8] Stiansen, Endre; Kevane, Michael (1998). Kordafan Invaded: Peripherial Incorporation and Social Transformation in Islamic Africa (İngilizce). BRILL. ISBN 978-90-04-11049-6.

[9] Warburg, Gabriel (2003). Islam, Sectarianism, and Politics in Sudan Since the Mahdiyya (İngilizce). Univ of Wisconsin Press. ISBN 978-0-299-18294-6.

[10] "Sayyid ʿAbd al-Raḥmān al-Mahdī | Sudanese leader | Britannica". www.britannica.com (İngilizce). Erişim tarihi: 15 Eylül 2025.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]