Tifüs

Tifo ile karıştırılmamalıdır.

Burundi'de salgın tifüs olan bir adamda döküntü.

Tifüs, Rickettsia bakterilerinin etken olduğu bulaşıcı hastalıktır. Neden olan etken bakteriler hücre içinde yaşama özelliği gösterirler, hücre dışında uzun süre canlı kalamazlar.

Etken

• Rickettsia prowazekii (Epidemik tifüs)
• Rickettsia typhi (Endemik tifüs)
• Orientia tsutsugamushi
• Rickettsia australis

Bulaşma yolu

Bitle bulaşan tifüs, salgına neden olan tek rickettsia hastalığıdır. Hastalık, enfekte insanların kanını emerek enfekte olan insan bitinin hastalığı başka insanlara taşımasıyla bulaşır. Enfekte bit, diğer insanlardan kan emerek beslenirken rickettsiaları cilt üzerinde bırakır. Bu kişiler ciltlerini ovalarken rickettsiaları veya bit parçacıklarını bitin ısırdığı yerin içine sokarak enfekte olabilirler.

Semptomlar

Epidemik tifüs

• Titreme
• Öksürük
• Deliryum
• Yüksek ateş (40 °C)
• Eklem ağrısı
• Düşük kan basıncı
• Döküntü
• Fotofobi (Işığa duyarlılık)
• Şiddetli baş ağrısı
• Şiddetli kas ağrısı
• Stupor
• Sırt ağrısı

Endemik tifüs

• Karın ağrısı
• Sırt ağrısı
• Vücudun ortasından başlayan ve yayılan mat kırmızı döküntü
• Çok yüksek ateş (41 °C)
• Kuru öksürük
• Baş ağrısı
• Eklem ağrısı
• Bulantı
• Kusma

Hastalığın seyri

Belirtilerin başlangıcı değişkendir ancak genellikle ani başlar ve ilk belirtiler; baş ağrısı, titreme, yüksek ateş, takatsizlik, öksürme ve şiddetli kas ağrısıdır. 5-6 gün sonra, ilk önce vücudun üst bölümünde başlayan ve daha sonra yüz, avuç içi ve ayak tabanı hariç vücudun her yerine sıçrayan maküler cilt kabarıkları (koyu benekler) görülür. Özel tedavi uygulanmazsa vaka ölüm oranı %40'lara çıkabilir.

Coğrafi dağılım

Afrika'nın ortası ve doğusunda, Amerika'nın ortası ve güneyi, Asya'nın soğuk bölgelerinde (dağlık) görülür. Tifüse, aşırı kalabalığın ve kötü hijyen koşullarının hakim olduğu cezaevleri ve mülteci kampları gibi yerlerde de rastlanır.

Yolcular için risk

Yolcuların çoğu için çok düşük risk mevcuttur. Mülteci kamplarında görev alan ve kalabalık, kötü hijyen koşullarının hakim olduğu diğer uygulamalar içerisinde yer alan insani yardım görevlileri risk altında olabilir.

Profilaksi

Mevcut değildir. Bitin vücudu istila etmesini önlemek üzere temizlik yapmak çok önemlidir. Vücut bitini kontrol etmek ve yüksek risk altındaki insanların giysilerinde kullanmak üzere pudra haşarat ilaçları vardır.

Tedavi

Hastalık tedavisiz bırakıldığında ölümcül olabilir. Tedavi çoğunlukla antibiyotikler ile yapılır.

• Azithromycin (tek ilaçla tedavi)
• Doxycycline
• Tetracycline
• Chloramphenicol (daha az kullanılır)

Bu hastalık Türkiye'de pek fazla görülmez.