Murad Ağa Camii
 | Bu madde, öksüz maddedir; zira herhangi bir maddeden bu maddeye verilmiş bir bağlantı yoktur. (Mart 2025) |
 Murad Ağa Camii | |
 | |
| Genel bilgiler | |
|---|---|
| Mimari tarz | Osmanlı İslam |
| Konum | Tacura, Libya |
| Koordinatlar | 32°52′54″K 13°20′25″D / 32.88167°K 13.34028°D |
| Tamamlanma | 1550'ler |
| Teknik ayrıntılar | |
| Minare sayısı | 1 |
Murad Ağa Camii (Arapça: جامع مراد آغا, romanize: Cami Murad Ağa), Libya'ın Tacura kentinde bulunan bir camidir. Cami, 16. yüzyılın ortalarında Osmanlı döneminde Trablus beylerbeyi Murad Ağa tarafından inşa edilmiştir. Caminin minaresi, 1901 yılında yıkılan eski minarenin yerine 20. yüzyılda inşa edildi.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Cami, yapımını emreden Tacura'nın Osmanlı yöneticisi Murad Ağa'nın adını almıştır. Ya Murad'ın Trablus beylerbeyi olduğu 1552'de[1] ya da Murad'ın beylerbeyliğini Turgut Reis'e bırakıp Tacura'ya döndüğü 1553-1556 civarında inşa edilmiştir.[2] Murad'ın başlangıçta bir kale inşa etmeyi planladığı söylenir[3] ancak bunun yerine bir cami inşa etmek zorunda kalmıştır.[2] Buna rağmen caminin İspanyol veya Hospitalier akınlarına karşı bir kale işlevi görecek şekilde de tasarlanmış olduğu anlaşılmaktadır.[4][5]
Caminin inşasında muhtemelen Mağripli mimarlar ve mühendisler yer almıştır[6] bu nedenle Osmanlı tarzından ziyade yerel malzemeler ve yapı teknikleri kullanılarak inşa edilmiştir.[3] Köleleştirilmiş Hıristiyanların caminin inşasında yer aldığı söylenmektedir[2][7] ve kölelerden birinin binanın tasarımından sorumlu olma olasılığı da öne sürülmüştür.[7] Murad'ın, camiyi kısa bir süre içinde inşa etmeleri halinde 300 İspanyol veya Sicilyalı köleye özgürlük teklif ettiği söylenir.[1][8] Murad 1556 civarında öldüğünde, caminin dışındaki bir mezara gömüldü.[4]
Caminin minaresi 1901'deki bir depremde çöktü.[9] 1920'lerde, İtalyan sömürge yönetimi döneminde, binada bazı restorasyon çalışmaları yapıldı ve 12 Nisan 1922 tarihli bir hükümet kararnamesiyle tarihi anıt ilan edildi. Çöken minare bu aşamada henüz yeniden inşa edilmemişti,[7] ancak daha sonraki bir aşamada orijinalinden farklı bir tasarıma sahip yeni bir minare eklendi.[9]
2011'de, Libya İç Savaşı'nın başlamasından önce, caminin dışında Kaddafi karşıtı protestolar düzenlendi.[9] Murad'ın mezarı, 2013'teki bir patlamada kasıtlı olarak tahrip edildi; Yıkımı Libya başbakanı Ali Zeydan ve UNESCO genel müdürü İrina Bokova tarafından kınandı.[1][10]
Mimarisi
[değiştir | kaynağı değiştir]Caminin mimarisi Berberi ve antik klasik özellikleri bir araya getiriyor.[3] Yaklaşık 40 metreye 32 metrelik dikdörtgen bir plana sahip ve sade ama etkileyici dış duvarlara sahip.[2] İçeride, ibadethanesi at nalı kemerlerle desteklenen bir dizi beşik tonoz içeriyor ve bunlar da devşirme malzeme olarak yeniden kullanılan antik Roma kökenli 48 sütun tarafından destekleniyor.[2][3][4] Tonozların uçlarında tüfek delikleri olarak inşa edilmiş gibi görünen açıklıklar bulunuyor.[4]
Geleneğe göre, pembe ve kırmızı breş, cipolin, siyah granit ve kireç taşından oluşan sütunlar Leptis Magna'dan geliyor ve Avrupa'ya taşınırken Tacura yakınlarında batan bir gemiden kurtarılmış. Sütunların Tacura civarındaki harap Roma villalarından gelmiş olması da mümkün.[2]
Camide geleneksel Mağrip tarzında inşa edilmiş bir minarenin bulunduğu bir avlu bulunuyor.[3] Minarenin kare bir planı vardır ve tasarımı Tunus'taki Kayrevan Ulu Camii ile benzerlikler taşımaktadır.[9]
-
Leo Wehrli'nin 1926'da fotoğrafladığı namazgâh ve Murad'ın türbesi. Minare henüz yeniden inşa edilmemişti. -
Murad'ın türbesinin yıkılmasından sonra 2014 yılında fotoğraflanan minare ve ibadethane -
2010 yılında fotoğraflanan namaz salonunun iç kısmı
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c Elhasumi, Asma (2018). Evolution of Public Spaces in the Urban Core of Tripoli, Libya: Dynamics of Growth and Change (PDF) (PhD). Welsh School of Architecture, Cardiff University. 9 Haziran 2024 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ a b c d e f Ciranna, Simonetta (2017). "Pulcherrima Spolia in the Architecture and Urban Space at Tripoli". Altekamp, Stefan; Marcks-Jacobs, Carmen; Seiler, Peter (Ed.). Perspektiven der Spolienforschung 2. Zentren und Konjunkturen der Spoliierung. Berlin: Edition Topoi. ss. 67-93. ISBN 978-3-9816384-3-1. 8 Şubat 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b c d e Sulayman, Mohammed (2023). "Formation of Regional Features of Libyan Mosques under the Influence of External and Internal Factors" (PDF). Wiadomości Konserwatorskie – Journal of Heritage Conservation. 74 (74). ss. 51-59. doi:10.48234/WK74LIBYAN. 8 Şubat 2025 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ a b c d Mallia, David (2011). "The survival of the Knights' Church in Tripoli" (PDF). Proceedings of History Week. ss. 29-45. 22 Ocak 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ Buhlfaia, Saeid Ali (2006). Historical background of Libyan mosque architecture: assessment and criticism of mosques in Ajdabiya city (M.Arch.). Graduate School of Natural and Applied Sciences, Middle East Technical University. 18 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2025.
- ^ Sulayman, Mohammed; Ivashko, Yulia; Afshariazad, Somayeh; Dmytrenko, Andrii; Paprzyca, Krystyna; Safronova, Anna; Safronova, Olena; Yevdokimova, Tetiana (2024). "Specific issues of conservation and restoration of Libya mosques (7th century – 1815)" (PDF). International Journal of Conservation Science. 15 (2). ss. 861-878. doi:10.36868/IJCS.2024.02.08. 23 Kasım 2024 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ a b c Bartoccini, Renato (1924). "La moschea di Murad Agha in Tagiura (Tripolitania)". Architettura e Arti Decorative (İtalyanca). 3 (8). ss. 337-346. 12 Şubat 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Miti e Leggende". Ecomuseo CARAT (İtalyanca). 10 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b c d Alharathy, Safa (15 Nisan 2017). "The Beauty of Libya's Murad Agha's Mosque". The Libya Observer. 21 Mart 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2025.
- ^ "تدمير ضريح مراد آغا بضواحي العاصمة الليبية طرابلس". Al-Manar (Arapça). 27 Kasım 2013. 27 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2025.
Ek okuma
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Bartoccini, Renato (1924). "La moschea di Murad Agha in Tagiura (Tripolitania)". Architettura e Arti Decorative (İtalyanca). 3 (8). ss. 337-346. 21 Mart 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi.