Muratpaşa
 | Bu madde, Vikipedi biçem el kitabına uygun değildir. (Temmuz 2012) |
| Muratpaşa | |
|---|---|
 | |
 | |
 İlçe sınırları haritası | |
| Ülke | Türkiye |
| İl | Antalya |
| Coğrafi bölge | Akdeniz Bölgesi |
| İdare | |
| • Kaymakam | Orhan Burhan[1] |
| • Belediye başkanı | Ümit Uysal (CHP) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 88,84 km² |
| Rakım | 39 m |
| Nüfus (2018) | |
| • Toplam | 495.688 |
| • Kır | - |
| • Şehir | 513.035 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| Posta kodu | 07010 |
| İl alan kodu | 242 |
| İl plaka kodu | 07 |
Resmî site http://www.muratpasa.bel.tr | |
Muratpaşa, Antalya'nın ilçelerinden biridir.
64 mahallesi vardır. İlçe sınırları içinde belde, köy, oba, mezra gibi yerleşim yerleri yoktur. İlçe kuzeyde Kepez, doğuda Aksu ve batıda ise Konyaaltı ilçelerine komşudur. Muratpaşa 1993 yılında Kepez ve Konyaaltı ile birlikte Antalya Büyükşehir Belediyesi'ne bağlı bir belde belediyesi olarak kurulmuş, 2008 yılında ise ilçe statüsü almıştır. İlçe 30-31 derece boylamlar ve 36-37 derece enlemler arasında yer almakta olup ilçede toplam olarak 20 km sahil kıyı şeridi bulunmaktadır.
Antalya'nın ilk kent yerleşimi olan, bugün Kaleiçi olarak adlandırılan semt yine ilçe sınırları içerisindedir. İlçede birçok önemli tarihsel eser bulunmaktadır. Bir kısmı restore edilmiş olan Kaleiçi evleri ve Balbey Mahallesi evleri Antalyalıların "Üç Kapılar" olarak adlandırdıkları Roma İmparatoru Hadrianus'un 130 yılında Antalya'ya gelmesi şerefine inşa edilen Hadrianus Kapısı, XIII. yüzyıldan bu yana Antalya'nın sembolü olmuş Yivli Minare, Osmanlı İmparatorluğu döneminde 1570 yılında inşa edilmiş Murat Paşa Camii, Kaleiçi'nde bulunan 1250 yılıyla tarihlenen Selçuklu mimari üslubunun güzel bir örneği olan Karatay Medresesi bunlardan sadece birkaç tanesidir. Bunun yanında ilçenin farklı noktalarında çeşitli sanatçılar tarafından yapılmış olan birçok heykel çalışması dikkat çekmektedir.
İlçenin yüzölçümü 96 km²’dir.[2] Muratpaşa ilçesinin deniz seviyesinden ortalama yüksekliği 54 metredir.[3]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Muratpaşa'nın tarihi, ilçenin Antalya metropol bölgesinin en eski yerleşim yeri olması dolayısıyla Antalya kent tarihine paraleldir.
Helenistik dönemde Bergama Kralı II. Attalos (M.Ö. 159-138), bölgenin stratejik dönemini dikkate alarak buraya bir Liman - şehir kurdurmuştur. Kent, kurucusunun adından dolayı "Ataleia" olarak anılmıştır. Arap kaynaklarında şehrin adı "Antaliye", Türk kaynaklarında ise "Adalya" olarak geçmektedir. Yerleşme, 20. yüzyılın ilk çeyreğinden başlayarak "Antalya" olarak adlandırılmıştır. Bergama Krallığının sona ermesiyle (M.Ö. 133) bir süre bağımsız kalan kent, daha sonra korsanların eline geçmiştir. M.Ö. 77'de Komutan Servilius Isauricus tarafından Roma topraklarına katılmıştır. M.Ö. 67'de Pompeius'un donanmasına üs olmuştur. M.S. 130'da Hadrianus'un Attaleia'yı ziyaret etmesi şehrin gelişmesini sağlamıştır. Modern şehir, antik yerleşmenin üzerine kurulduğundan, Antalya'da antik çağ kalıntılarına çok az rastlanmaktadır. Görülebilen kalıntıların ilki, eski liman olarak nitelenen liman mendireğinin bir kısmı ve limanı çevreleyen surdur. Antalya Şehir Surları Helenistik dönemde surlar, tiyatro plânlı şehrin etrafını çeviriyordu. Bizanslılar döneminde ikinci bir sur ve hendekle takviye edilmiştir.
Antalya'nın ilk surlarının II. Attalos zamanında yapıldığı bilinmektedir. M.S. 130 yılında Roma imparatoru Hadrianus, Antalya seferi sırasında “Hadrianus Kapısı”nı yaptırmış, surların doğu bölümünü de onarttırmıştır. Antalya, M.S. 395 yılından itibaren Bizans döneminde, özellikle Akdeniz ticareti açısından işlek bir liman olmuştur. VII. yüzyıldan başlayarak Arap akınlarına uğrayan şehir, 860 yılında Abbasi halifesi Mütevekkil'in kumandanı Fazıl bin Karin tarafından kısa bir süre zapt edilmiştir.
Bizans imparatoru VI. Leon ve oğlu Konstantin Porphrogenetos döneminde (M.S. 912-914) surların yeniden onarıldığı bilinmektedir. Bu dönemde surlar, ikinci bir sur ve sur dışında bir hendekle kuşatılmıştır.
Eski Antalya kenti, birisi deniz ve birisi de karadan olmak üzere at nalı şeklinde iki surla korunmaktaydı. Ayrıca şehir içi yerleşim merkezlerini birbirinden ayıran duvarlar da vardı. Dış surlarda çok sayıda ve elli adım aralıklarla kuleler bulunuyordu. Antalya surlarının geçmişi antik çağlara kadar uzanır. Genellikle Helen devri temelleri üzerine Romalılar tarafından yapılmış olup Selçuklular devrinde genişletilmiş ya da onarılmıştır. Duvarlarda çok sayıda antik özellik taşıyan taş bloklar kullanılmıştır. XIX. yüzyılın sonlarına kadar neredeyse tamamı korunmuş haldeydi.
Günümüzde sadece kent içindeki bazı burçlar, Hadrianus kapısı, Saat Kulesi, Hıdırlık Kulesi ve bazı duvar kalıntıları varlığını korumaktadır.
İsminin kökeni
[değiştir | kaynağı değiştir]Muratpaşa ilçesi adını ilçe içerisindeki Kızılsaray Mahallesi sınırları içerisinde yer alan, aynı zamanda ilçenin en eski yerleşim yerleri arasında bulunan Tahılpazarı mahallesi, Balbey mahallesi, Muratpaşa mahallesi gibi mahallelerin de ortasında bulunan Muratpaşa Camii'nden (yapılış tarihi 1570) alır. Camii ise adını yapının banisi Karaman Beyi Murat Paşa'dan almıştır.
Yerel yönetim
[değiştir | kaynağı değiştir]| 2009 | Oy sayısı | Oy oranı |
|---|---|---|
| CHP | 119.599 | 56,70 |
| AKP | 55.587 | 26,40 |
| MHP | 27.731 | 13,20 |
| SP | 2.224 | 1,10 |
| DP | 1.603 | 0,80 |
| 2014 | Oy sayısı | Oy oranı |
|---|---|---|
| CHP | 128.799 | 46,50 |
| AKP | 76.436 | 27,60 |
| MHP | 41.902 | 15,10 |
| DSP | 19.626 | 7,10 |
| HDP | 5.726 | 2,10 |
| 2019 | Oy sayısı[4] | Oy oranı[4] |
|---|---|---|
| CHP | 184.210 | 64,89 |
| AKP | 93.909 | 33,08 |
| SAADET | 2.336 | 0,82 |
| DSP | 1.230 | 0,43 |
| DP | 818 | 0,29 |
| 2024 | Oy sayısı | Oy oranı |
|---|---|---|
| CHP | Daha YSK gerçek verileri açıklamadı. | 58,67 (Anadolu Ajansı) (resmi olmayan) |
| AKP | Daha YSK gerçek verileri açıklamadı. | 27,60 (Anadolu Ajansı) (resmi olmayan) |
| ZP | Daha YSK gerçek verileri açıklamadı. | 2,57 (Anadolu Ajansı) (resmi olmayan) |
| DEM | Daha YSK gerçek verileri açıklamadı. | 2,38 (Anadolu Ajansı) (resmi olmayan) |
| İYİ | Daha YSK gerçek verileri açıklamadı. | 1,57 (Anadolu Ajansı) (resmi olmayan) |
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıl | Toplam |
|---|---|
| 2008[5] | 377.857 |
| 2009[6] | 396.906 |
| 2010[7] | 416.576 |
| 2011[8] | 431.348 |
| 2012[9] | 442.663 |
| 2013[10] | 453.255 |
| 2014[11] | 465.927 |
| 2015[12] | 477.290 |
| 2016[12] | 486.408 |
| 2017[12] | 488.670 |
| 2018[12] | 495.688 |
| 2019[12] | 510.368 |
| 2020[12] | 513.035 |
| 2021[12] | 521.183 |
| 2022[12] | 526.293 |
| 2023[12] | 512.700 |
| 2024[12] | 509.444 |
Kültürel yaşam
[değiştir | kaynağı değiştir]İlçede özel tiyatroların dışında Antalya Devlet Tiyatrosu'nun ve Antalya Belediye Tiyatrosu'nun sahneleri bulunmaktadır. Ayrıca Antalya Devlet Opera ve Balesi de Muratpaşa'dadır. Kaleiçi'ndeki Suna-İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Müzesi, Yat Limanı'ndaki Antalya BŞB Oyuncak Müzesi, Bakırcılar Çarşısı'nda yer alan Antalya Soba Müzesi, Konyaaltı Caddesi'ndeki Antalya Arkeoloji ve Etnografya Müzesi, Işıklar Caddesi'ndeki Atatürk Müzesi ve Evi yine ilçe sınırları içerisindedir. Bunların yanında ilçede bulunan birçok sergi ve sinema salonu Antalya'nın kültürel yaşamının önemli bir parçasıdır.
Muratpaşa'da birçok yeni ya da nadir eserin bulunabileceği çok sayıda sahaf ve kitapçı bulunmaktadır. Bunların geneli Elmalı ve Kışla Mahalleleri içerisinde 25., 23., 17. ve 46. sokaklarda toplanmış durumdadır.
Antalya Oyuncak Müzesi, Hadrian Kapısı, Sandland (Antalya Kum Heykel Müzesi), Hıdırlık Kulesi ve Düden Şelaleleri, ilçedeki turistik mekânlar arasındadır.
Tarihsel doku ve doğa
[değiştir | kaynağı değiştir]Tarih ve doğayla iç içe olan Muratpaşa'da Roma, Selçuklu, Beylikler ve Osmanlı dönemine ait birçok tarihî eser bulunmaktadır. Bunun yanında doğal güzellikleriyle de kendisini göstermektedir. Muratpaşa sınırları içerisinde bu doğrultuda görülmesi gereken yerler şunlardır:
-Kesik Minare1 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
-Yivli Minare9 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
-Karatay Medresesi
-Hıdırlık Kulesi23 Ağustos 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
-[1] 15 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Ulaşım
[değiştir | kaynağı değiştir]İlçe sınırları içerisinde işleyen iki adet tramvay hattı bulunmaktadır. Bunlardan biri batı - doğu istikametinde sırayla Müze-Barbaros-Meslek Lisesi-Selekler-Kalekapısı-Üçkapılar-Belediye-Işıklar-Zerdalilik duraklarından oluşurken diğeri ise güneydoğu-kuzeybatı istikametinde sırayla Meydan-Burhanettin Onat-Doğu Garajı-İsmetpaşa-Muratpaşa-Şarampol-Sigorta-Emniyet-Çallı-Dokuma-Pil Fabrikası-Otogar-Vakıf Çiftliği-Ferrokrom-Kepezaltı-Fatih duraklarından oluşmaktadır. Bu duraklardan Dokuma durağı ve sonrası Kepez ilçesi sınırları içerisinde yer almaktadır.
Muratpaşa ve çevresindeki belediye otobüsü hatlarının güzergahlarıyla ilgili olarak http://www.antalya.bel.tr/UploadedDocuments/AntalyaUlasimHaritasi.pdf 23 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. adresinde yer alan haritaya bakılabilir.
Muratpaşa'ya bağlı mahalleler
[değiştir | kaynağı değiştir]Muratpaşa Mahalleler Haritası15 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
A.YENİGÖL / ALTINDAĞ / BAHÇELİEVLER / BALBEY / BARBAROS / BAYINDIR / ÇAĞLAYAN / ÇAYBAŞI / DEMİRCİKARA / DENİZ / DOĞUYAKA / DUTLUBAHÇE / ELMALI / ERMENEK / ETİLER / FENER / GEBİZLİ / GENÇLİK / GÜVENLİK / GÜZELBAĞ / GÜZELOBA / GÜZELOLUK / HAŞİM İŞCAN / KILINÇARSLAN / KIRCAMİİ / KIŞLA / KIZILARIK / KIZILSARAY / KIZILTOPRAK / KONUKSEVER / MEHMETÇİK / MELTEM / MEMUREVLERİ / MEYDANKAVAĞI / MURATPAŞA / SANAYİ / SEDİR / SELÇUK / SİNAN / SOĞUKSU / ŞİRİNYALI / ÜÇGEN / TAHILPAZARI / TARIM / TOPÇULAR / TUZCULAR / VARLIK / YENİGÜN / YEŞİLBAHÇE / YEŞİLDERE / YEŞİLKÖY / YEŞİLOVA / YILDIZ / YÜKSEKALAN / ZERDALİLİK / ZUMRUTOVA
Politika
[değiştir | kaynağı değiştir]Genel Seçimler
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıl | Parti | Milletvekilliği Oy Oranı | Cumhurbaşkanlığı Oy Oranı |
|---|---|---|---|
| 2011 | CHP | %45 | |
| Haziran 2015 | CHP | %45 | |
| Kasım 2015 | CHP | %46 | |
| 2018 | CHP | %41 | |
| 14 Mayıs 2023 (1. tur) | CHP | %32,61 | %53,13 |
| 28 Mayıs 2023 (2. tur) | CHP | - (milletvekilliği seçimi yok) | %57,35 |
Yerel Seçimler
[değiştir | kaynağı değiştir]| Muratpaşa Belediye Başkanları ve Partileri | |||
|---|---|---|---|
| Yıl | Belediye Başkanı | Parti | Oy Oranı |
| 1999 | Süleyman Evcilmen | DSP | - |
| 2004 | Süleyman Evcilmen | DSP | - |
| 2009 | Süleyman Evcilmen | DSP | %57,5 |
| 2014 | Ümit Uysal | CHP | %46,5 |
| 2019 | Ümit Uysal | CHP | %64,8 |
| 2024 | Ümit Uysal | CHP | %62,31 |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Muratpaşa Kaymakamı". 9 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2020.
- ^ "HGM | Harita Genel Müdürlüğü - Ulusal Haritacılık Kurumu". www.harita.gov.tr. Erişim tarihi: 2025-12-04.
- ^ "Muratpaşa Haritası Muratpaşa Nerede". www.haritatr.com. Erişim tarihi: 2025-12-30.
- ^ a b "Antalya Muratpaşa Seçim Sonuçları: 31 Mart 2019 Antalya Muratpaşa Yerel Seçim Sonuçları". Sözcü. 10 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Temmuz 2021.
- ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ a b c d e f g h i j
- "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- "Muratpaşa Nüfusu - Antalya". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- "Antalya Muratpaşa Nüfusu". nufusune.com.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Muratpaşa Belediyesi14 Haziran 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Muratpaşa Kaymakamlığı25 Haziran 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
|
Kepez |
| |||||
| Konyaaltı | 
|
Aksu | |||||
 Muratpaşa 
| |||||||
| |||||||
| Antalya Körfezi |
| Otorite kontrolü |
|
|---|
