Musa Hulûsî Paşa
| Musa Hulûsî Paşa | |
|---|---|
 Musa Hulûsî Paşa'nın ölümü | |
| Doğum | Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 2 Haziran 1854 Silistre, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm sebebi | Çatışmada ölüm |
| Bağlılığı |  Osmanlı İmparatorluğu |
| Rütbesi | Müşîr |
| Çatışma/savaşları | |
| Ailesi | |
| Çocukları | Hüseyin Gıyâseddin Paşa Hasan Dâniş Bey |
Şehid Said Musa Hulûsî Paşa ya da Gâzi Musa Paşa (ö. 2 Haziran 1854, Silistre), Osmanlı müşîridir. Kırım Savaşı sırasındaki Silistre Kuşatması'nda sergilediği muvaffak savunmasıyla tanınır.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Doğumu hakkında bilgi mevcut değildir. Âilesi kendisi gençken Selânik'e göç ettiği için Selânikli olarak anılırdı.[1] Musa Hulûsî, eğitim hayatına Selânik'te başladı. Gösterdiği başarılarla kısa sürede dikkatleri üzerine çekerek geniş bir çevre tarafından takdir topladı. Topçu subayı olarak gösterdiği üstün hizmetlerinden ötürü önce mirliva, sonra da ferîk rütbesine ulaştı. Ekim 1848'de Tophâne-i Âmire Meclis reisliğine getirildi.[2] Kırım Savaşı'nın patlak vermesiyle Silistre muhâfızlığına tâyin edildi. "Tuna'nın akışı dursa, yerle gök birleşse ben Moskof'u Silistre'den içeri sokmayacağım" diye ant içmişti.[3]
18.000 askerle Silistre'yi 90.000 büyüklüğünde bir Rus ordusuna karşı savundu.[4] Musa Hulûsî Paşa, olağanüstü derecede etkileyici bir savunma gerçekleştirdiği için müşîr mertebesiyle onurlandırıldı. Kendisine bu rütbe tebliğ edildiğinde, "Rütbe-i şehâdeti tercih ederdim" sözleriyle karşılık verdi.[5] Bu sözün üzerinden henüz üç gün geçmişti ki, ikindi namazı için abdest aldığı sırada göğsüne isâbet eden bir top güllesiyle 2 Haziran 1854'te hayatını kaybetti.[6] Ölümü, savunmacıların moralini daha da yükseltti.[7] Rus ordusunun kayıpları arasında, aralarında Dmitri Selvan ve Karl Şilder'in de bulunduğu dokuz generalin ölümü büyük bir darbe oldu. Başkomutanlar İvan Paskeviç ve Mihail Dmitriyeviç Gorçakov'un ağır bir şekilde yaralanmaları (Paskeviç ölümcül), bu zor durumu daha da kritik hâle getirdi. On binlerce askerini kaybeden Rus birlikleri, gece yarısı kuşatmayı alelacele erdirmek zorunda kaldı.[8]
Şehid Said Gâzi Musa Hulûsî Paşa'nın "uzun boylu, orta vücutlu, sarıca benizli, çiçek bozuğu güler yüzlü, kumral sakallı, cesur, gayretli, şefkatli, gönül alıcı, doğru sözlü bir zat" olduğu söylendi.[9] Dördü erkek (Hüseyin Gıyâseddin, Hasan Dâniş,[10] Ahmed, Halil) ve ikisi kız (Melike, Fatma) olmak üzere altı çocuğu vardı.[9] Oğullarından Hasan Dâniş Bey'in oğlu Şevket Gavsi Özdönmez, Çanakkale Türküsü'nü bestelemiştir.[11] Musa Paşa'nın muazzam müdâfaasından esinlenen Nâmık Kemal, Vatan yahut Silistre eserini kaleme almıştır.[12] Enver Behnan Şapolyo ise hakkında Gazi Musa Paşa ve Silistre Müdafaası kitabını yazmıştır.[13]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]Özel
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Danişmend, İsmail H. (1972). İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi. 4. İstanbul: Türkiye Yayınevi. s. 157.
- ^ Yozgat 2014, s. 54.
- ^ Yozgat 2014, s. 58.
- ^ Badem 2010, ss. 183-184.
- ^ Öke, Mim K. (1998). Bilinmeyen Tarihimiz (2 bas.). İstanbul: Paşahan Matbaası. s. 188. ISBN 975-371-051-8.
- ^ Köremezli, İbrahim (2021). "Kırım Savaşı'nda Osmanlı Stratejisi: Rus Ordusuna Karşı Tuna'yı Savunmak". Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi. 6 (2). Serkan Yazıcı. s. 778. doi:10.24186/vakanuvis.927878. ISSN 2636-7777. Birden fazla
|sayfalar=ve|sayfa=kullanıldı (yardım) - ^ Badem 2010, s. 185.
- ^ Canım, Rıdvan (2021). "Tuna'nın Sönmeyen Kandilleri - V: Silistre". Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 66. Erzurum: Atatürk Üniversitesi. ss. 416-417.
- ^ a b Yozgat 2014, s. 94.
- ^ Delice, Gönül (2023). "Hasan Dâniş Bey ve Gazelleri". Akademik Sosyal Araştırmalar. 7 (23). Mehmet A. Kara. s. 116. doi:10.31455/asya.1225673. ISSN 2602-263X.
- ^ Kaya, Bayram A. (2012). Tekke Kapısı: Yenikapı Mevlevîhânesi'nin İnsanları. İstanbul: TC Kültür ve Turizm Bakanlığı. ss. 311-312. ISBN 978-605-88179-4-4.
- ^ Sarıçoban, Gülay. "Namık Kemal ve Hürriyet Fikri". Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 23 (2). Erzurum: Atatürk Üniversitesi. s. 529.
- ^ Şapolyo, Enver B. (1950). Gazi Musa Paşa ve Silistre Müdafaası. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
Genel
[değiştir | kaynağı değiştir]- Badem, Candan (2010). The Ottoman Crimean War (1853-1856). Leiden: Brill. ISBN 9789004190962. JSTOR 10.1163/j.ctt1w8h1kf. 9 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2025.
- Şapolyo, Enver B. (1950). Gazi Musa Paşa ve Silistre Müdafaası. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
- Yozgat, Nazmiye (2014). Silistre Müdafaası (Y.L. tez). Kayseri: Erciyes Üniversitesi.