Nörotransmitter

Nöronlar arasında veya bir nöron ile başka tür bir hücre arasında iletişimi sağlayan kimyasallara nörotransmitter veya nörotransmiter denir. Sinir sistemi boyunca sinirsel sinyaller bu kimyasal taşıyıcılar yardımıyla iletilir.

Sinir hücrelerinin taşıdığı sinyaller nöronlar üzerinde son derece hızlı ilerler. Bu hız sinir hücresini türüne göre 1 m/sn ile 12 m/sn arasında değişir. Sinir hücreleri arasındaki bağlantı ve sinyal aktarımını ise sinaps denilen ve iki sinir hücresi arasında bulunan bölgelerce sağlar. Bu bağlantı bölgelerinde sinyalin geldiği nörondan salgılanan nörotransmitterler, karşıdaki nöronun hücre yüzeyinde bulunan protein reseptörlerce algılanarak sinyalin bu hücreye aktarılmasını sağlarlar. Post-sinaptik protein reseptörlerle iletişim yolu çoğu sinir ileticisi için geçerli olmakla beraber gaz formunda bir sinir ileticisi olan nitrik oksit post-sinaptik membranı aşarak intrasellüler cGMP düzeyi üzerinden etkisini gösterir. Günümüzde ATP de sinir ileticisi olarak kabul edilmektedir ve etkilerinin bir kısmı için pürinerjik post-sinaptik reseptöre ihtiyaç duymaz.

Sinapslarda iki hücre arasındaki mesafe son derece azdır (yaklaşık olarak 20 nm). Bu durum fizyolojik sıcaklıklarda ve ortam koşullarındaki difüzyon hızı ile birlikte ele alındığında, bir hücreden salınan nörotransmitter maddenin diğerine varış zamanının neredeyse anlık olacak şekilde çok kısa olmasına neden olur.

Temel olarak iki grup nörotransmitter madde bulunur. Bunlar eksite edici (uyarıcı, agonist) ve inhibe edici (engelleyici, antagonist) maddelerdir. Sinir istemindeki sinyallerin işlenip bunların bilgiye dönüştüğü yer olan sinapslarda bu iki farklı grup nörotransmitter madde sayesinde bazı sinyaller artırılırken bazıları azaltılmış olur. Bu özellik, sinir dokuların sinyal işleme yetisinin temel bileşenlerinden biridir.

Bazı nörotransmitterler

• Asetilkolin
• Dopamin
• Serotonin
• GABA
• L-DOPA (Levodopa)
• Taurin
• Histamin
• Noradrenalin (Norepinefrin)
• Asetilkolin (ACh)
• Glikin

Ayrıca bakınız

• Nöropsikofarmakoloji
• Sinir sistemi

Dış bağlantılar

• Molecular Expressions Photo Gallery: The Neurotransmitter Collection 8 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Brain Neurotransmitters7 Ağustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Endogenous Neuroactive Extracellular Signal Transducers 13 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Medical Subject Headings Neurotransmitter
• neuroscience for kids website18 Aralık 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• brain explorer website 13 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• wikibooks cellular neurobiology 19 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.