Netsuke

Üzerinde Sibirya turnaları bezemesi olan bir netsuke, üzerinde at sırtındaki bir soylunun portresi olan bir inroya iliştirilmiş. 18.-19. yy, Shokasai yapımı

Ucunda netsuke olan bir inro'yu belinde taşıyan, hakama giymiş bir adam çizimi

Netsuke (根付), Japon geleneksel giyimini tamamlayan bir aksesuar ve bir koleksiyon objesi.

Netsuke, kimononun kemerine (obi) çeşitli objeleri tutturmaya yarar. 17. yüzyılda Japonya'da icat edilmiştir. Pratik bir işleve sahip olmasının yanı sıra, minyatür bir heykel olarak da değerlendirilir ve çok çeşitli formlarda üretilir: insan, bitki, hayvan, günlük objeler veya mitolojik yaratıklar gibi. Üretiminde porselen, kemik, metal, taş, kabuk gibi pek çok farklı malzeme kullanılabilir. Büyük heykellerden farklı olarak, tabanları da dahil olarak her açıdan yontulan bu heykelcikler, dokunma duyusuna da hitap ederler. Avuç içinde döndürülerek her yönden izlenebilir ve izleyicinin ancak dikkatle baktığında fark edebileceği detaylar içerebilir.

Su şişesi taşıyan adam şeklinde bir netsuke; önden görünüm

Su şişesi taşıyan adam şeklinde bir netsuke; arkadan görünüm

Netsuke, üzerindeki delikten ip geçirerek kullanılır. Bu özelliği nedeniyle, büyükçe bir düğmeye benzetilebilir.

Netsuke, sagemono (asılı şeyler) adı verilen bir bütünün parçasıdır. Sagemonoyu oluşturan parçalar, netsuke, ojime (ipleri sıkmak için boncuk), inro (içinde para, mühür, tütün ya da başka bir nesne taşınan kutucuk) ve sashi (tümünü birbirine bağlayan, çoğunlukla ipek ip) olarak sıralanabilir.

Geyik şeklindeki bir inronun ucunda, kartal şeklinde bir netsuke. 18. yy'a ait bu eserde geyiği avlayan kartal öyküsü sunuluyor.

Japon geleneksel giysisi kimononun cepleri olmadığından, sagimono, kimono giyen kişilerin yanlarında bulundurmak istedikleri nesneleri taşımaları sağlayarak bir tür cep işlevi görür. Eskiden kadınlar yanlarında bulundurmak istedikleri nesneleri kimononun kollarının içinde taşırdı, ancak erkeklerin yanlarında bulundurmak istedikleri nesneler daha hacimli olabildiğinden, kimononun kolları yeterli gelmez ve bu yüzden erkekler kimonolarının kuşaklarına sagimono asarak eşyalarını bu yolla taşırlardı. Sagemono, erkekler için prestij göstergesi olan bir aksesuardı.

Sagimononun en önemli parçası, inro'dur. İnro, içlerinde çeşitli maddeler, örneğin macun ya da ilaç taşıyabilen kutucukların adıdır. Kutular bir araya geldiklerinde onları bir bütün yapan ortak biçim ve desene sahiptir. Inro çok katlı bir kutucuklardan oluşur ve katları genellikle alttan düğümlenen bir iple birbirine tutturulur, ip bütün parçalardan geçerek üstte ojime ile sıkıştırılır ve kimononun kemeri obi altından geçirilen sashi ile netsukeye bağlanarak taşınır.

Etimoloji

"Kök" anlamındaki ne ile "ilişkilendirmek" anlamına gelen "tsuke" kelimelerinden oluşur.

Tarihçe

Edo Dönemi’nde yaygın biçimde kullanılmıştır. Önceleri netsuke mühür biçiminde idi. Ming döneminde Japonya’ya Çin’den getirilen ahşap, bronz, fildişi ve yarı değerli taşlardan üretilmiş mühürler netsuke olarak kullanılmıştır.

Portekizli tüccarların Japonya’ya tütünü tanıtması ve kullanımını yaygınlaştırması üzerine, 18. yüzyılın ikinci yarısından itibaren netsuke üretimi arttı. Netsuke, tütün aksesuarlarını taşıyabilmek için kullanıldı ve o dönem, her Japon erkeği belinde en az bir sagemono taşıdı.

19. yy'ın ortalarında batılılaşmanım etkisiyle kimono giyiminin kullanımı azalıp sadece ev içinde veya törenlerde giyinmeye başlandı. Günlük yaşamda, ev dışında giyilen kıyafetlerde cep bulunduğundan sagemono ve netsuke gibi araçlara ihtiyaç kalmadı. Ancak batılı koleksiyoncular için üretim devam etmiştir.

Dış bağlantılar

• International Netsuke Society3 Kasım 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. This organization publishes a journal for collectors and holds international meetings bi-annually. The Society's web site shows examples of different styles. Others can be found by searching the Internet.