Nevski Bulvarı

Nevski Bulvarı

Haritadaki yeri
Konum	Sankt-Peterburg, Rusya
Koordinatları	59°56′12″K 30°18′54″D

Nevski Prospekt (Rusça: Не́вский проспе́кт, Nevski prospekt), Rusya'nın Sankt-Peterburg federal şehrinde bulunan ana caddelerden biridir. Adını caddenin doğu ucunda yer alan ve Rus kahramanı Prens Aziz Aleksandr Nevski'yi (1221-1263) anmak için kurulmuş olan Aleksandr Nevski Manastırı'ndan almaktadır. 1703 yılında Sankt-Peterburg'u kuran Çar I. Petro (Büyük Petro), caddeyi Novgorod ve Moskova yollarının başlangıç noktası olarak planlamıştır. Cadde, batıda Amiralite Binası'ndan başlayarak Moskovski Tren Garı'na, oradan da Vosstaniya Meydanı üzerinden Aleksandr Nevski Manastırı'na ulaşır.

Caddenin tarihi

18. yüzyıl

18. yüzyıl başları: I. Petro dönemi

5 Eylül 1704'te Sankt-Peterburg Amiralitesi Neva Nehri'nin sol kıyısında inşa edilmeye başlandı. Kalenin çevresindeki bölgeler hızla yapılaşmaya açıldı. Günümüzdeki Büyük Deniz ve Küçük Deniz caddelerinin bulunduğu alanda gemi ustalarının yerleşimleri ortaya çıktı; bunlar ahşap evlerden ve mazanka tipi kulübelerden oluşuyordu, önlerinde küçük bahçeler bulunuyordu. Saray Meydanı'nın bulunduğu yerde ise odun, saman arabaları ve dükkânlardan oluşan “Deniz Pazarı” kurulmuştu. Amiralite çevresi kısa sürede şehrin en yoğun bölgelerinden biri haline geldi.

1710'ların başında, Aleksandr Nevski Manastırı'nın temeli Çernaya Reçka'nın (günümüzde Manastırka Nehri) birleştiği noktada atıldı. O dönemde 1240'taki ünlü Neva Muharebesi'nin burada gerçekleştiği varsayılıyordu. Manastır çevresinde işçiler ve hizmetliler için ahşap evlerden oluşan bir yerleşim, ayrıca marangozhane, demirhane, değirmen, ahır ve ticaret dükkânları gibi eklentilerle birlikte geniş bir sebze bahçesi bulunuyordu.

Şehrin iki merkezi ile eski Novgorod yolu (bugünkü Ligovski Prospekt) arasındaki bağlantıyı sağlamak için bataklık ormanlarda imparatorluk emriyle açıklıklar açılmaya başlandı. En bataklık bölgeler günümüzdeki Kazan Katedrali ve Mihaylovskaya Sokağı çevresinde bulunuyordu. 1712'de manastır keşişleri yola taş döşemeye başladı; 1718'de yol tamamlandı. Bataklıklar, orman kesilerek, kökler sökülerek ve suyun akması için hendekler açılarak kurutuldu. Yol boyunca fascine demetleri serilip kumla örtüldü.

“Geniş umut vadeden yol, Büyük perspektif, Nevski perspektifi — o yıllarda Nevski Prospekt'in adı böyleydi... Amiralite'den başlayarak 1713'te inşa edilen Aleksandr Nevski Manastırı'na kadar uzanıyordu.”

Andrey Bogdanov“Sankt-Peterburg'un kuruluşundan itibaren (1703-1751) tarihî, coğrafi ve topografik tasviri”, bölüm 10. Amiralite Adası

1710-1715 yılları arasında Moyka Nehri ile Fontanka Nehri arasındaki ilk kısım döşendi; ardından Amiralite'ye kadar olan bölüm açıldı. Gluhoy Kanalı (günümüzde Griboyedov Kanalı) çevresinde yerleşim alanları oluşturuldu. Buraya 1710 fermanıyla Orta Rusya'dan getirilen zanaatkârlar ve aileleri yerleştirildi. Moika ile Fontanka arasındaki sol yaka, Katerina Alekseyevna'nın bahçeleri olarak korunuyordu ve sıkı biçimde gözetleniyordu.

1721-1723 arasında Fontanka kıyısında Katerina Alekseyevna için taş saray ve “İtalyan Bahçesi” inşa edildi. Bahçe, Fontanka'dan günümüzdeki Vosstaniya Sokağı'na kadar olan geniş bir alanı kaplıyordu.

1710'ların ikinci yarısında iki taraftan açılan yollar birleşerek bugünkü Nevski Prospekt'i oluşturdu. Ancak bağımsız olarak açıldıkları için Vosstaniya Meydanı civarında bir kırılma noktası oluştu.

Cadde kısa sürede şehrin en önemli ulaşım aksı haline geldi. Uzunluğu yaklaşık 4,5 kilometre, genişliği ise 20 metreydi. 1720'de Moyka üzerinde ahşap bir asma köprü (bugünkü Yeşil Köprü) inşa edildi. 1715'te I. Petro'nun fermanıyla Fontanka Nehri üzerine bir köprü yapıldı; 1716'da tamamlanan köprüyle birlikte şehir sınırı buraya taşındı.

1725-1762. Saray darbeleri döneminde Nevski Prospekt

Büyük prospekt başlıca yol haline geldi: 1726 tarihli Senato kararnamesinde belirtildiği üzere, “yabancı ve Rus tebaasının Sankt-Peterburg'a geliş ve gidişleri daima bu yol üzerinden olmaktadır.” Devlet, caddenin bakımı ve temizliği için kaynak ayırdı. 1720'lerde caddeye bitişik Amiralite Çayırı kısmı düzenlendi: her iki tarafa dört sıra huş ağacı dikildi, ağaçlar düzenli olarak budandı, yol taşla döşendi. 1723'te Nevski Prospekt, Rusya'da sokak aydınlatması alan ilk cadde oldu; yağ lambaları kuruldu, daha sonra lambaların altına yayalar için oturma bankları eklendi.

“Akşam saat altıya doğru Petersburg'a sağ salim vardık, şehir o kadar değişmişti ki tanıyamadım. Başından itibaren uzun ve geniş bir yola girdik (Amiralite'ye yakın küçük bir kısım), haklı olarak prospekt deniyor çünkü sonu neredeyse görünmüyor. Sadece birkaç yıl içinde ve tamamen esir İsveçlilerin elleriyle yapılmış. Her iki yana üç-dört sıra halinde dikilmiş ağaçlar henüz küçük olsa da uzunluğu ve temizliği olağanüstü etkileyici. (Esir İsveçliler her cumartesi temizlemek zorunda.) Bu güzelliği başka hiçbir yerde görmedim. Amiralite'de, yolun sonunda, oldukça yüksek ve güzel bir sivri kule yükseliyor.”

Friedrich-Wilhelm von Berchholtz4 [E.U. 1721] July tarihli günlük kaydı

18. yüzyılın ilk çeyreği sonunda Büyük Prospekt'in yapıları hâlâ azdı. Başlangıçta birkaç küçük ev bulunuyor, sağ yanda Moyka köşesinde Mytny Dvor yer alıyordu; Moyka'nın arkasında tuz ambarları vardı. Bugünkü Gostiny Dvor'un bulunduğu yerde bir huş koruluğu uzanıyor, ardından ahşap evlerden oluşan “perevedenskie yerleşimleri” başlıyordu. Yolun sol tarafında Moyka'dan Fontanka'ya kadar olan geniş alan Katerina I'e aitti; bataklık ve boştu. Fontanka'nın ötesinde Petersburg'un kenar mahalleleri başlıyordu. Sağ yanda Anichkov yerleşimi bulunuyor, burada Amiralite İşçileri Taburu'nun askerleri, Yarbay M. O. Anichkov'un komutasında yaşıyordu. Bu tabur 1715'te Fontanka üzerine Anichkov Köprüsü'nü inşa etti.

1726'dan itibaren köprü arkasında bir nöbet kulübesi kuruldu, belgeler kontrol edilip barikat açılıyordu. Günümüzdeki Ligovsky Caddesi hattı boyunca bir kanal açılarak Yaz Bahçesi çeşmelerine su sağlandı. İlerisi ise hâlâ ormanlarla kaplıydı ve pek gelişmemişti. Yapılar ancak manastıra yaklaştıkça ortaya çıkıyordu.

1723'te I. Petro katedralden Amiralite'ye doğru “prospektif” bir yol açılmasını emretti; yolun Aleksandr Nevski Manastırı Üçleme Katedrali'ne dayanması planlanıyordu. Ancak çeşitli nedenlerle bu fikir tam gerçekleşmedi. 1730'larda cadde hattı yeniden çizildi; bugünkü Gonçarnaya ve Telejnaya sokakları boyunca ilerledi. Eski bölüm “Staro-Nevski” adını aldı. 1760'larda iki hat birleştirildi ve Nevski Prospekt günümüzdeki şeklini aldı.

1753'te Nevski Prospekt ve Amiralite. Gravür: A. Kaçalov

18. yüzyılın üçüncü çeyreğinde Nevski Prospekt ve Stroganov Sarayı

1732'de Anna İvanovna'nın Moskova'dan dönüşü vesilesiyle cadde yenilendi ve iki zafer takı inşa edildi (biri Anichkov Köprüsü'nde, diğeri Moyka üzerindeki köprüde). Ardından ilk büyük taş yapılar başladı: 1733-1737 arasında Mihail Zemtsov'un projesiyle bugünkü Kazan Katedrali'nin bulunduğu yerde Meryem'in Doğuşu Kilisesi inşa edildi. 1730'da ise karşı tarafta St. Petrus Lutheran Kilisesi yapıldı.

1736 yangınıyla caddenin gölgeli tarafındaki tüm yapılar yok oldu. Mytny Dvor ve çevresindeki ahşap evler kül oldu. 1737'deki ikinci yangın da şehrin merkezindeki pek çok yapıyı yok etti. Bu felaketlerden sonra Nevski'de ahşap ev yapımı yasaklandı.

Nevski Prospekt, Voznesenski Prospekt ve Gorohovaya Caddesi ile birlikte ünlü “Amiralite üçlü mızrağı”nın parçası oldu. Bu düzen, Petr Yeropkin başkanlığındaki komisyonca onaylandı. 1739'dan itibaren caddede taş yapılar inşa edilmeye başlandı. Mihail Zemtsov'un tip projelerine göre tek katlı, rustik bodrumlu evler yapıldı. Daha sonra aristokratlara ve kraliyet ailesine ait saraylar eklendi. İlki 1741'de başlayan Aniçkov Sarayı'ydı; Francesco Bartolomeo Rastrelli'nin tamamladığı saray günümüze ulaşan en eski yapı oldu.

Nevski Prospekt'in 1753 haritası

1740'larda Stroganovlar'ın evi, 1752'deki yangından sonra Stroganov Sarayı'na dönüştü. 1755'te Rastrelli'nin inşa ettiği büyük ahşap Kışlık Saray da Nevksi üzerinde yükseldi. 1756'da halkın ağaçlara çamaşır asması yasaklandı; cadde taşlarla desenli şekilde döşendi. 18. yüzyıl sonuna doğru Fontanka ve Katerina Kanalı granitle kaplandı, Kazanski Köprüsü ve Anichkov Köprüsü taş olarak yeniden yapıldı.

Nevski Prospekt ve Gostiny Dvor, 1799

1762'den sonra mimar Andrey Kvasov başkanlığındaki yeni şehircilik komisyonu caddeyi düzenledi. Ahşap evlerin yerine taş binalar yapıldı, yükseklikleri 2-3 kata çıktı, barok yerini klasisizme bıraktı. Örneklerden biri, Nevski Prospekt ile Moyka köşesinde yer alan Çiçerin Evi oldu. Sol yanda ise bugün hâlâ ayakta olan 1760'lardan kalma evler (No. 8 ve No. 10) inşa edildi. Ayrıca farklı mezheplere ait kiliseler ortaya çıktı: 1780'de Aziz Katerina Ermeni Kilisesi, 1783'te ise Katolik Aziz Katerina Kilisesi inşa edildi.

Ticari yapılar da gelişti: 1730'larda ahşap Gostiny Dvor ortaya çıkmıştı; 1761-1785 arasında taş olarak yeniden yapıldı. Yakınında 1787'de Gümüş Sıralar açıldı, ardından Giacomo Ferrari tarafından Şehir Duması Binası yapıldı.

18. yüzyılın sonunda Fontanka'nın ötesi de yapılaşmaya başladı. 1765'te Fyodor Demertsov'un projesiyle Znamenskaya Kilisesi inşa edildi. Bugünkü Oktyabrskaya Oteli'nin yerinde ise 1743'ten itibaren Pers şahı Nadir Şah'ın hediye ettiği fillerin barındığı “Fil Avlusu” bulunuyordu. Daha sonra burası av köşküne dönüştü. Sol yanda araba satış yerleri, sağda ise ikinci el arabaların satıldığı “araba pazarı” yer aldı. 1790'da Aleksandr Nevski Manastırı Üçleme Katedrali tamamlandı; Ivan Starov'un projesine göre önünde yuvarlak bir meydan düzenlendi.

19. ve 20. yüzyıl başları

Kazan Katedrali'nin sütun dizisi, önünde Mihail Kutuzov ve Michael Andreas Barclay de Tolly anıtları. Vasily Sadovnikov, suluboya, 1837

Rusya Millî Kütüphanesi binası, Sadovaya Sokağı ve Gostiny Dvor, 1800'ler

Nevski Prospekt'in cadde-ansambl olarak son hâli 19. yüzyılın ilk üçte birlik döneminde oluştu. Bu sırada yüksek klasisizm ustaları eser vermekteydi. 1799'da, Meryem'in Doğuşu Kilisesi'nin yerine yapılacak katedral için düzenlenen yarışmayı Stroganov kontlarının eski serfi Andrey Voronikhin kazandı. Kazan Katedrali 1801-1811 yılları arasında inşa edildi, 15 Eylül 1811'de kutsandı; 1813'te Mihail Kutuzov'un naaşı buraya defnedildi. 29 Aralık 1837'de katedral önündeki meydana Kutuzov ve Barclay de Tolly anıtları dikildi; heykelleri Boris Orlovski yaptı.

Boris Orlovski'nin Kazan Katedrali önündeki Barclay de Tolly heykeli

1806-1823 arasında Amiralite yeniden inşa edildi. Aynı dönemde çevredeki alanlar da düzenlendi. 1816-1818'de hendek ve surun yerine üçlü bir bulvar yapıldı. Mimar Carlo Rossi'nin projeleriyle Nevski Prospekt'e bağlanan ansambllar kuruldu: Saray Meydanı'ndan Genelkurmay Zafer Takı ile bağlantı; Sanat Meydanı'ndan Mihaylovskaya Sokağı aracılığıyla bağlantı; Ostrovsky Meydanı da caddeye açılarak ayrılmaz bir parçası hâline geldi. Rossi ayrıca 1828-1832 arasında Rusya Millî Kütüphanesi'ne 90 metrelik yeni bir kanat ekledi. Aynı zamanda arkasında Aleksandrinski Tiyatrosu inşa edildi.

1830'larda sanatçı Vasily Sadovnikov, Admiralteyskaya Meydanı'ndan Anichkov Köprüsü'ne kadar Nevski'nin iki yakasını resmeden “Nevski Prospekt Panoraması” adlı 30 litografiden oluşan bir dizi hazırladı (1830-1835).

Anichkov Köprüsü'nden Belosselski-Belozerski Sarayı'na bakış, 1850'ler

1800'de Çar I. Pavel'in emriyle Moika-Fontanka arasında iki bulvar yapıldı, 1802-1803'te tek ıhlamur bulvarına dönüştürüldü. 1819'dan itibaren kaldırıldı, yerini granit kaldırımların yanına yapılan sıradan ağaçlandırmalar aldı. 1841'de I. Nikolay'ın emriyle tüm ağaçlar Yaz Bahçesi'ne nakledildi. 1897'de Kazan Katedrali ve Gostiny Dvor önlerinde yeniden ağaçlandırmalar yapıldı.

1832'de caddeye altıgen ahşap bloklarla kaplama yapıldı; mühendis V.P. Guryev'in geliştirdiği bu sistem ilk kez burada uygulandı. 1841'de Anichkov Köprüsü genişletildi, granit kuleler kaldırıldı ve Peter Clodt'un “atları ehlileştiren adam” grupları yerleştirildi. 19. yüzyıl ortasında Nevski en konforlu caddelerden biri hâline geldi.

Klasisizmin yerini 19. yüzyıl ortalarında eklektisizm aldı. Örneklerden biri, mimar Andrey Stackenschneider'in 1846-1848'de yaptığı Belosselski-Belozerski Sarayı'dır. Bu dönemde cadde boyunca apartman yapıları inşa edildi; zemin katlarda dükkânlar yer aldı. Oscar Richter'in optik-mekanik atölyesi gibi örnekler bunlardandır. Ayrıca “passage” denen yeni tip alışveriş galerileri ortaya çıktı; en ünlüsü Gostiny Dvor'un karşısında mimar R.A. Jelyazyeviç tarafından 1846-1848'de yapıldı.

1874'te Aleksandrovski Bahçesi açıldı, 1873'te II. Katerina Anıtı dikildi. 19. yüzyıl sonunda Kazan Katedrali önünde bir meydan düzenlendi.

Moskovski Tren Garı, önünde Ligovski Kanalı, 1860'lar

1851'de Sankt-Peterburg-Moskova Demiryolu ve Moskovski Tren Garı (o dönemde Nikolaevski Garı) açıldı. Böylece Vosstaniya Meydanı (o zamanki Znamenskaya Meydanı) oluştu. Meydanın karşısında 1850'lerde Severnaya Oteli inşa edildi. 1909'da meydana III. Aleksandr Anıtı dikildi.

Nevski, toplu taşımacılığın da merkezi oldu. 27 Ağustos 1863'te Nikolaevski Garı'ndan Saray Meydanı üzerinden Borsa'ya giden ilk atlı tramvay hattı açıldı. 1907'de ilk elektrikli tramvay, 1911'de ilk otobüs seferi yapıldı.

Eliseev Kardeşler'in mağazası, 1910'lar

Nevski Prospekt 25, Romanovla'ın 300. yılı kutlamaları, fotoğraf: Karl Bulla, 1913

20. yüzyıl başında Art Nouveau (modern) tarzı popüler oldu. 1902-1904'te mimar Pavel Suzor tarafından Singer Evi yapıldı. 1903-1907'de mimar Gavriil Baranovski'nin projesiyle Eliseev Kardeşler Mağazası inşa edildi. 1911-1912'de kürk tüccarı Mertens için mimar M.S. Laleviç tarafından Mertens Evi yapıldı. 1910'larda Wawelberg Bankası Binası (No. 7/9), Junker & Co. Bankası (No. 12) ve Rus-Asya Bankası (No. 62) gibi birçok ticari yapı Nevski'de yükseldi.

1917'ye gelindiğinde Nevski'de 29 banka ve kredi kurumu bulunuyordu. Cadde, şehrin iş ve finans merkezi hâline geldi. Lüks mağazalar, restoranlar, oteller, fotoğraf stüdyoları ve pastaneler burada yoğunlaştı. 1883'te cadde, Rusya'da elektrikle aydınlatılan ilk cadde oldu. 1882'de ilk telefon santrali Nevski'de kuruldu.

21. yüzyıl. Modern dönem

1990'larda 15, 55, 59, 68, 114 ve 116 numaralı binalar tamamen yıkıldı. Yerlerine tarihi cephelerin kısmen veya tamamen yeniden yapıldığı yeni yapılar inşa edildi. Bazı binalar sahipleri tarafından kasıtlı olarak harap hâle getirildi ya da yasadışı şekilde “acil yıkım” raporu verildi. 2010'ların başında ise bazı yapılar (örneğin No. 3, 64) çatı katı eklenmesiyle özgün görünümlerini kaybetti.

1999-2004 yılları arasında Amiralite'den Vosstaniya Meydanı'na kadar uzanan Nevski Prospekt kapsamlı bir rekonstrüksiyondan geçti: kaldırımlar granit plakalarla döşendi, altyapı ve mühendislik ağları yenilendi. 2005-2006'da binaların çoğu sanatsal aydınlatmalarla süslendi. 2008'de Amiralite'den Vosstaniya Meydanı'na kadar toplu taşıma için ayrı bir şerit ayrıldı. Vosstaniya Meydanı'ndan Aleksandr Nevski Meydanı'na kadar kaldırımlar granitle kaplandı.

Nevski Prospekt günümüzde toplu kutlamaların da merkezi konumundadır. Yılbaşı, Zafer Günü (9 Mayıs), Şehir Günü (27 Mayıs) ve diğer özel günlerde Fontanka'dan Saray Meydanı'na kadar olan kısım yaya bölgesine dönüştürülür. Her yıl 12 Eylül'de, Aziz Aleksandr Nevski Günü'nde Kazan Katedrali'nden Aleksandr Nevski Meydanı'na geleneksel dinî yürüyüş düzenlenir.

Nevski Prospekt, 19. yüzyıl. Gravürler

• Nevski Prospekt, XIX. yüzyıl. Gravürler
• 
  Nevski Prospekt ve Anichkov Köprüsü, 1753
• 
  Nevski Prospekt, Gostiny Dvor yakınında, 1799. Benjamin Patersen gravürü.
• 
  "Saray Meydanı ve Kışlık Saray manzarası", 1801. Benjamin Patersen gravürü.
• 
  Nevski Prospekt, Nikolaevski Garı yakınında, 1890'lar. Benjamin Patersen gravürü.
• 
  Fontanka Nehri ve Anichkov Köprüsü, 19. yüzyıl sonu
• 
  Nevski Prospekt panoraması, 1830'lar. Vasily Sadovnikov gravürü.
• 
  Anichkov Köprüsü ve Belosselski-Belozerski Sarayı, 1850'ler. Gravür: Charlemagne.

İsmin tarihi

20. yüzyıl

Sovyetler Birliği'nin ilk yıllarında (1918-1944) Nevski Prospekt'in adı birkaç kez değiştirildi. İlk olarak kısa süreliğine “Proletkult Sokağı” (Ulitsa Proletkul'ta) adını aldı. Ardından 1920 civarında Ekim Devrimi'ne atfen “25 Ekim Bulvarı” adını aldı, ancak halk arasında bu ad benimsenmedi ve eski ad kullanılmaya devam etti. Leningrad Kuşatması sırasında (1941-1944) Nevski'nin kuzey cephesindeki duvarlara “Vatandaşlar! Bombardıman sırasında caddenin bu tarafı en tehlikelidir” yazısı şablonla yazıldı. Bu yazı, şehrin çeşitli noktalarındaki benzerleriyle birlikte birer savaş anıtı kabul edilmektedir ve her yıl anma törenlerine sahne olmaktadır. 1962'de şair Mihail Dudin'in girişimiyle yazı, cadde üzerindeki 210 No'lu okul binasına yeniden işlendi. Ocak 2019'da Sankt-Peterburg Valisi Aleksandr Beglov bu yazının bulunduğu yere çiçek bıraktı.

1944 Ocak ayında Leningrad Kuşatması'nın sona ermesinden hemen sonra caddeye resmî olarak tekrar “Nevski Prospekt” adı verildi ve bu ad günümüze dek korunmaktadır.

Önemi

Nevski Prospekt günümüzde Sankt-Peterburg'un ana caddesi işlevini görmektedir. Şehrin alışveriş ve gece hayatının büyük kısmı cadde üzerinde veya çevresinde yoğunlaşmıştır.

Cadde üzerinde Sankt-Peterburg metrosu'nun şu istasyonları hizmet vermektedir: Admiralteyskaya, Nevski Prospekt, Gostiny Dvor, Mayakovskaya, Ploshchad Vosstaniya ve Ploshchad Alexandra Nevskogo I.

Nevski Prospekt'teki önemli yapılar

Singer Evi (Dom Knigi - Kitap Evi) Griboyedov Kanalı ile kesiştiği noktada, tam karşısında Kazan Katedrali bulunur. Kültürel miras olarak tescillidir ve popüler bir turistik merkezdir.

Nevski Prospekt üzerindeki başlıca yapılar arasında Stroganov Sarayı, Kazan Katedrali, Singer Evi (Dom Knigi - Kitap Evi), Eliseev Kardeşler Mağazası, 18. yüzyıldan kalma kiliseler, II. Katerina Anıtı, Gostiny Dvor, Passage, Rusya Millî Kütüphanesi, Aleksandrinski Tiyatrosu ve Anichkov Köprüsü'ndeki at heykelleri sayılabilir. Nevski Prospekt, UNESCO Dünya Mirası Listesi'nde yer almaktadır.

• Singer Evi
• 
  Singer Evi'nin ön cephesi
• 
  Üstteki küre
• 
  Cephedeki heykeller

• Anichkov Köprüsü
• 
  Aniçkov Köprüsü - At Ehlileştiriciler - Heykeltıraş Peter Clodt von Jürgensburg
• 
  At Ehlileştiriciler - Aniçkov Köprüsü

19. yüzyıl Rus edebiyatında Nevski Prospekt

Nikolay Gogol, 1835'te yayımlanan Nevski Prospekt adlı hikâyesinde caddeyi canlı yaşamıyla tasvir etmiştir. Fyodor Dostoyevski de Öteki (1846) ve Suç ve Ceza (1866) gibi eserlerinde mekân olarak sık sık Nevski'yi kullanmıştır. 19. yüzyılın Altın Çağ yazarlarının uğrak yeri olan “Edebiyat Kafe” hâlen Nevski Prospekt üzerinde faaliyet göstermektedir.

Нет ничего лучше Невского проспекта, по крайней мере в Петербурге; для него он составляет всё. Чем не блестит эта улица — красавица нашей столицы! Я знаю, что ни один из бледных и чиновных её жителей не променяет на все блага Невского проспекта. Не только кто имеет двадцать пять лет от роду, прекрасные усы и удивительно сшитый сюртук, но даже тот, у кого на подбородке выскакивают белые волоса и голова гладка, как серебряное блюдо, и тот в восторге от Невского проспекта. А дамы! О, дамам ещё больше приятен Невский проспект. Да и кому же он не приятен? Едва только взойдешь на Невский проспект, как уже пахнет одним гуляньем. Хотя бы имел какое-нибудь нужное, необходимое дело, но, взошедши на него, верно, позабудешь о всяком деле. Здесь единственное место, где показываются люди не по необходимости, куда не загнала их надобность и меркантильный интерес, объемлющий весь Петербург.

Nevski Prospekt'ten daha iyisi yoktur, en azından Petersburg'da; şehir için her şey demektir. Nasıl da parlar - başkentimizin güzeli! Onun solgun ve bürokratik sakinlerinden hiçbiri Nevski Prospekt'i tüm zenginliklere değişmez. Yirmi beş yaşında, güzel bıyıklı ve mükemmel dikilmiş redingotlu biri de, çenesinde beyaz kıllar belirmiş, başı gümüş tepsi gibi parlayan biri de Nevski'den büyülenir. Hele kadınlar! Ah, kadınlar için Nevski Prospekt daha da caziptir. Ve kim sevmez ki? Daha adım atar atmaz insanın burnuna gezinti kokusu gelir. Öyle ki gerekli bir işin olsa bile, Nevski'ye çıkınca onu unutursun. Petersburg'un tamamını saran çıkar ve ihtiyaçlar burada insanları dışarı çıkarmıyor; insanlar buraya sadece görünmek için geliyorlar.

—Nikolay Gogol'un 1835 tarihli Nevski Prospekt hikâyesinden alıntı.

Dış bağlantılar

• Wikimedia Commons'ta Nevski Bulvarı ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur