Yayla, Ardeşen
Yayla, Rize ilinin Ardeşen ilçesinin idari merkezi olan Ardeşen kasabasının bir mahallesidir.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Yayla'nın eski adı Okordule'dir.[1][2] Lazca bir yer adı olan Okordule'nin (ოკორდულე) Laz dilinde Gürcü demek olan "Kortu" (ქორთუ) veya kesek anlamına gelen "kordi" (კორდი) kelimesinden türediği tahmin edilmektedir.[3] Bu yer adı Türkçeye aynı şekilde girmiştir. Nitekim 1876 tarihli Trabzon vilayeti salnamesi ile 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Okordule (اوقوردەلە) olarak geçer.[4][5]
Eskiden köy statüsüne sahip olan Okordule'nin bulunduğu Lazeti bölgesi, Antik Çağ'da Kolheti Krallığı'nın sınırları içinde bulunuyordu. Osmanlılar, Trabzon İmparatorluğu'nu 1461'de ortadan kaldırdıktan sonra, 1547 yılında bu bölgeyi de tamamen ele geçirmiştir.[6] Bu yerleşim, 1876 tarihli Trabzon Vilayeti salnamesine göre, Trabzon Vilayeti'nin Lazistan sancağının Atina kazasına bağlıydı. Nüfusu 30 hanede yaşayan 83 kişiden oluşuyordu. Ancak bu sayının sadece erkek nüfusundan ibaret olması ihtimali de vardır. Köyde vergiye tabi hayvan varlığı olarak 55 inek ve 8 öküz kaydedilmiştir.[7]
Kültür tarihçisi Nikolay Marr, 1910 yılında Lazistan bölgesine yaptığı araştırma gezisinde köyün adını "Okordule" şeklinde yazmıştır. Marr, Atina kazasında 69 köy bulunduğunu, bunlardan 64'ünde Lazca konuşulduğunu yazmıştır. Okordule de Lazcanın konuşulduğu köylerden biriydi. Marr'ın verdiği bilgiye göre Okordule, Fırtına Deresi'nin sağ kolunun yukarı kesimindeki ikinci bölgenin köyleri arasında yer alıyordu.[8]
Okordule köyü, Birinci Dünya Savaşı'nda Rusların eline geçmiştir. Gürcü dilbilimci İoseb Kipşidze, Rus idaresi sırasında, 1917 yılında Lazistan bölgesindeki araştırma gezisinde köyün adını Okordule (ოკორდულე) şeklinde yazmıştır. Kipşidze'nin verdiği bilgiye göre bu sırada köyde 52 hanede 172 kişi yaşıyordu. Altı hane de köyü terk etmişti.[9]
Okordule köyü, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde, Rize vilayetinin Atina kazasının Ardeşen nahiyesine bağlıydı.[5] 1935 genel nüfus sayımında, Rize ve Artvin vilayetlerinin birleştirilmesiyle kurulmuş olan Çoruh vilayeti içinde aynı idari konuma sahipti ve nüfusu 494 kişiden oluşuyordu. Bu tarihte Atina kazasının adı Pazar olarak değiştirilmişti.[10] Okordule köyü, 1954 yılında, Cibistas, Kuvançari ve Siyat köyleriyle birlikte, birer mahalle olarak Ardeşen Belediyesi sınırları içine alınmıştır.[11] Okordule Türkçe olmadığı için mahallenin adı daha sonra Yayla olarak değiştirilmiştir.
Ardeşen kentinin doğu kesiminde, sahilde yer alan Yayla'nın nüfusu 2021 yılında 337 kişiden oluşuyordu.[12]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "İuri Siharulidze, Çaneti / Lazeti (ჭანეთი / ლაზეთი) 2 cilt, I. Cilt, Batum, 1977, s. 91". 29 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2024.
- ^ İrfan Aleksiva - İsmail Bucaklişi, Svacoxo - Laz Yer Adları Sözlüğü, İstanbul, 2009, s. 26, ISBN 978-605-89094-0-3
- ^ İrfan Aleksiva - İsmail Bucaklişi, Svacoxo - Laz Yer Adları Sözlüğü, İstanbul, 2009, s. 74, ISBN 978-605-89094-0-3
- ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 8. cilt, s. 372, ISBN 9789157871117.
- ^ a b Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 620.
- ^ ,,კოლხური (მეგრულ-ლაზური) ენა", (Hazırlayanlar) Rusudan Amirecibi-Mullen (editör), Nana Danelia, İnga Gundua, Tiflis, 2006, s. 22. 19 Haziran 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 99940-61-43-7
- ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 8. cilt, s. 373, ISBN 9789157871117.
- ^ Nikolay Marr, Lazistan'a Yolculuk (Çeviri: Yulva Muhurcişi), İstanbul, 2016, s. 73, ISBN 9786055753634.
- ^ "İoseb Kipşidze, "Çaneti'de Yolculuk" (ჭანეთში მოგზაურება), მოამბე / Bulletin, I. Cilt, Tiflis 1937, s. 156". 26 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2024.
- ^ 1935 Genel Nüfus Sayımı, İstanbul, 1937, s. 296.
- ^ "Resmî Gazete, 11 Mart 1954, Sayı: 8655" (PDF). 8 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 7 Temmuz 2024.
- ^ "Address-based population registration system (ADNKS) results dated 31 December 2021" (XLS). TÜİK. 24 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2023.