Olonho

Olonho (Yakutça: олоҥхо, Dolganca: олоӈко; Rusça: Олонхо́), bir dizi Yakut ve Dolgan kahramanlık destanıdır. Olonho terimi, tüm Yakut destan geleneğinin yanı sıra bireysel destan şiirlerini de ifade etmek için kullanılır. Eski bir sözlü gelenek olan Olonho, şiirlerinin çoğunun 14. yüzyılda Yakutların kuzeye göçünden öncesine dayandığı düşünülmektedir. Bu da Olonho'yu tüm Türk halkları arasında en eski destan sanatlarından biri haline getirmektedir. Uzunlukları birkaç binden on binlerce beyite kadar değişen yüzden fazla kayıtlı Olonho vardır ve en bilinen şiiri olan Hızlı Nürgün Batur 36.000'den fazla beyit içerir.

Olonho, ilk olarak 18. yüzyılda Rusların Sibirya'yı fethi sırasında Avrupalılar tarafından belgelenmiştir. Büyük ölçekli destanların belgelenmesi ise 19. yüzyılda Sibirya'ya sürgün edilen ve 20. yüzyılda Yakut Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nde devlet destekli akademisyenler tarafından başlatılmıştır.

Olonho terimi, destanın kendisini ifade etmektedir. Yakutçada Olonhohut, destanı canlandıran kişi/hikaye anlatıcısıdır.^[1]

Kaynakça

^ Ersöz 2009.

Bibliyografya

Ersöz, Metin (2009), "OLONHO METİNLERİNİN DERLENMESİ VE YAYIMLANMASIYLA İLGİLİ ÇALIŞMALARIN TARİHİ" [History of the compilation and publication of the Olonkho texts], Gazi Türkiyat Türkoloji Araştırmaları Dergisi, 1 (5), ss. 519-540
Ivanov, V; Koriakina, A; Savvinova, G.; Anisimov, R. (2018), "On the Issue of Origin of the Yakut Epic Olonkho", Journal of History Culture and Art Research, 7 (1), ss. 194-204, doi:10.7596/taksad.v7i1.1369  (kapalı 1 July 2025)
Kirişçioğlu, Fatih (2003), "Olonkho Metinlerinin Toplanması ve Araştırılması" [Collection of, and research on - the Olonkho texts], Türkiyat Araştirmalari Dergisi, 1 (13), ss. 227-233
Nakhodkina, Alina A. (2014), "Problems of (Un)translatability in the Yakut Epic Text Olonkho", Journal of Siberian Federal University. Humanities & Social Sciences 2, 7 (2), ss. 273-286, ISSN 2313-6014
Illarionov, Vasilii V. (Dec 2013), Harris, Robin P. tarafından çevrildi, "The Performance Tradition of the Sakha Heroic Epic Olonkho and its Transformations in Modern Life" (PDF), GIALens, 7 (3), 8 Mart 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi
Razumovskaya, V. (2018), "Olonkho 'Nurgun Botur the Swift' By Platon Oyunsky as a 'Strong' Text of the Yakut Culture", Journal of History Culture and Art Research, 7 (4), ss. 363-373, doi:10.7596/taksad.v7i4.1858  (kapalı 1 July 2025) ^{[ölü/kırık bağlantı]}
Popova, Galina Semenovna (2018), "Cultural Analyses of the Olonkho Epic Text by P. A. Oyunsky "Nyurgun Bootur the Swift"", Journal of History Culture and Art Research, 7 (3), ss. 272-279, doi:10.7596/taksad.v7i3.1728  (kapalı 1 July 2025)

Edebiyat

Harris, Robin (2017), Storytelling in Siberia: The Olonkho Epic in a Changing World, Folklore Studies in a Multicultural World, University of Illinois Press, doi:10.5406/j.ctt1wf4d5p, ISBN 9780252099885
Kuzmina, E.N. ((Ed.)), Monuments of folklore of the Peoples of Siberia and the Far East [Памятники фольклора народов Сибири и Дальнего Востока] (İngilizce ve Rusça) - recordings of folklore in the original language, with texts in the original language, and Russian translation and commentary
- elibrary.ngonb.ru (mirror)
- Якутский героический эпос: Кыыс Дэбилийэ [The Yakut Heroic Epic “Kyys Debiliye”], 4, Наука, 1993, ISBN 5-02-029749-6
- Emel'Janov, N. V.; Rozhnova, S. P. (1995), Предания, легенды и мифы саха (якутов) [Historical Stories, Legends and Myths of Sakha (the Yakuts)], 9, Наука, Сибирская издательская фирма РАН, ISBN 5-02-030901-X
- Якутский героический эпос: Могучий Эр Соготох [The Yakut Heroic Epic “Er Sogotokh The Brave”], 10, "Наука", Сибирская издательская фирма РАН, 1996, ISBN 5-02-030900-1
- Обрядовая поэзия саха (якутов) [The Ritual Poetry of the Sakha (Yakuts)], 24, Наука, 2003, ISBN 5-02-031846-9
- г Унгер, Ф. (2008), Якутские народные сказки [The Yakut Folktales], 27, Наука, ISBN 978-5-02-028691-7

Analysis

Pavlova, O. (2018), "Mythological Image in Olonkho of the North-Eastern Yakut Tradition: Sacred Tree", Journal of History Culture and Art Research, 7 (3), ss. 79-87, doi:10.7596/taksad.v7i3.1720  (kapalı 1 July 2025)
Nakhodkina, Alina A. (2018), "The Image of the North in the Yakut Heroic Epic Olonkho", Journal of Siberian Federal University. Humanities & Social Sciences, 11 (4), ss. 579-589, doi:10.17516/1997-1370-0250 
Tarasova, Zoya (Winter 2013), "The Role of Women in the Sakha Epic olongkho "N'urgun Bootur the Swift" by Platon Oiunskii", Sibirica, 12 (3), ss. 28-55, doi:10.3167/sib.2013.120302
Burykin, Alexey Alexeyevich (2018), "Yakut-Even Folklore Correlations in Epic Genres of the Evens of Yakutia", Journal of History Culture and Art Research, 7 (4), s. 85, doi:10.7596/taksad.v7i4.1818  (kapalı 1 July 2025)

Translations

Oyunsky, P. A. (2013), Ivanov, Vasily; Yegorova-Johnstone, Svetlana (Ed.), Olonkho: Nurgun Botur the Swift, Renaissance Books, doi:10.1515/9781898823377, ISBN 978-1898823087

Dış bağlantılar

"научно-исследовательского института Олонхо" [Scientific Research Institute of Olonkho], iolonkho.s-vfu.ru (Rusça)
"Портал информационной системы "Олонхо" [Portal of Olonkho Information System]", olonkho.info (Rusça, kho, İngilizce, Fransızca, Almanca, Çince, Korece, Japonca, ve Türkçe) KB1 bakım: Tanımlanamayan dil (link)
- Full texts (Russian)
"Olonkho Yakut Heroic Epic", yakutiatoday.info, 7 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi19 Eylül 2019
The Olonkho Nyurgun Bootur - The Rapid (PDF)

[FOOTNOTEErsöz2009-1] Ersöz 2009.

[1]