Osmanlı döneminde Mısır
 | Bu madde hiçbir kaynak içermemektedir. (Temmuz 2024) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
Osmanlı döneminde Mısır tarihi, Mısır tarihinin 16. yüzyıldan 20. yüzyılın başlarına kadar Osmanlı İmparatorluğu'nun egemenliği altında veya müttefikliğindeki iki ana dönemini kapsamaktadır.
Mısır Eyaleti
[değiştir | kaynağı değiştir]Mısır Eyaleti (1517-1867), Mısır'da 1517 yılında Memlûk Sultanlığı'nın yıkılmasıyla Osmanlı İmparatorluğu'nun doğrudan yönetimi altına girmesiyle kurulmuştur. Napolyon'un Mısır ve Suriye seferinin kesintiye uğraması (1798-1801) Kavalalı Mehmed Ali Paşa'nın Hurşid Ahmed Paşa'dan iktidarı ele geçirmesine ve Kavalalı Hanedanı'nın kurulmasını sağladı.
Yönetim ve İdari Yapı
[değiştir | kaynağı değiştir]Osmanlı döneminde Mısır, sancak ve eyalet şeklinde düzenlenmişti. Başkent Kahire'de bulunan vali (beylerbeyi), doğrudan Osmanlı padişahına bağlı olarak yönetimi sağlardı. Ancak Mısır'ın coğrafi uzaklığı ve yerel güç dengeleri nedeniyle zaman zaman merkezi otorite zayıfladı. Memlük beyleri de yönetimde etkili olmaya devam etti.
Ekonomi ve Toplum
[değiştir | kaynağı değiştir]Mısır, Osmanlı döneminde tarım, ticaret ve zanaat alanlarında önemli bir merkezdi. Nil Nehri'nin sağladığı sulama imkânlarıyla tarımsal üretim oldukça gelişmişti. Kahire, bölgenin kültürel ve ekonomik başkenti olarak İslam dünyasının önemli merkezlerinden biri oldu.
Memlüklerin Rolü
[değiştir | kaynağı değiştir]Memlükler, Osmanlılar tarafından yenilgiye uğratılmış olsalar da, Mısır'da önemli bir askerî ve siyasi güç olarak varlıklarını sürdürdüler. Osmanlı valileri genellikle Memlükler ile işbirliği yaparak yönetimi sağlamaya çalıştı.
17. ve 18. Yüzyıllarda Durum
[değiştir | kaynağı değiştir]17 ve 18. yüzyıllarda Mısır'da merkezi Osmanlı yönetimi zayıfladı. Yerel beyler ve askerî liderler, zaman zaman bağımsız hareket etti. Bu süreçte Mısır'da halk ayaklanmaları ve ekonomik zorluklar arttı. Ayrıca Avrupa devletlerinin Mısır'a ilgisi ve ticaret baskısı da yükseldi.
Mehmed Ali Paşa’nın Yükselişi ve Osmanlı Mısırı’nın Sonu (1805)
[değiştir | kaynağı değiştir]1805 yılında Mehmed Ali Paşa'nın vali olarak atanması, Osmanlı Mısırı tarihinin dönüm noktasıdır. Mehmed Ali, Osmanlı idaresi altında ancak fiilen bağımsız hareket eden bir güç olarak Mısır'da kapsamlı reformlar başlattı. Ordunun modernizasyonu, tarım reformları, sanayileşme ve eğitim alanındaki yeniliklerle Mısır'ı bölgesel bir güç haline getirdi. Mehmed Ali'nin yükselişi, Osmanlı egemenliğinin Mısır'da son bulmasına giden süreci başlattı.
Kültür ve Toplum
[değiştir | kaynağı değiştir]Osmanlı Mısırı, farklı etnik ve dini grupların bir arada yaşadığı bir toplumdu. Mısırlı Araplar, Memlük kökenliler, Osmanlı askerleri, Rumlar, Ermeniler, Yahudiler ve Hristiyan azınlıklar bölgenin sosyal dokusunu oluşturuyordu. Kahire, eğitim ve kültür merkezi olarak camiler, medreseler ve saraylarla donatılmıştı.
Sonuç
[değiştir | kaynağı değiştir]Osmanlı Mısırı, Osmanlı İmparatorluğu'nun önemli eyaletlerinden biri olarak hem ekonomik hem de stratejik açıdan büyük bir role sahipti. Ancak merkezi otoritenin zamanla zayıflaması ve yerel güçlerin güçlenmesi, bölgenin bağımsızlık yolunda ilk adımlarını atmasına zemin hazırladı. Mehmed Ali Paşa'nın iktidara gelmesiyle birlikte Osmanlı Mısırı dönemi sona ermiş, çağdaş Mısır tarihi başlamıştır.
Mısır Hidivliği
[değiştir | kaynağı değiştir]Mısır Hidivliği (1867–1914), Osmanlı İmparatorluğu'nun özerk bir devletiydi. Mehmed Ali Paşa'nın kendini hidiv ilan etmesi 1867'de resmen kabul edildi, ancak o zamana kadar Mısır Fransa'nın ve özellikle 1869'da Süveyş Kanalı'nı tamamlayan Büyük Britanya'nın etkisine maruz kaldı.
.svg)