Pan Gu
Pan Gu (Pangu veya Pan-gu olarak da yazılır; Çince: 盤古; pinyin: Pángǔ) Çin mitolojisindeki hakim yaratılış efsanelerine göre evrenin yaratıcısı, ilk varlık. Pan Gu'ya ilişkin mite ilk yer veren yazar Üç Krallık (三國) döneminden, Xu Zheng'dir (徐整). Taoist gelenek kökenli olan Pan Gu genellikle kaba tüylere sahip, sakallı bir biçimde betimlenir. Sıklıkla betimlemelerde bir çekice sahiptir.
Pan Gu'nun ortaya çıkışına dair iki mit vardır. Bunlardan bir tanesi önemli bir yaratılış mitidir ve kendisinden önce hâkim konumda bulunan ve genel kabul görmüş çeşitli yaratılış mitleri karşısından güç kazanmış ve zamanla Çin mitolojisinde hâkim konuma geçmiştir. İlgili yaratılış mitine göre başlangıçta sadece kaos vardı. Şekilsiz olan kaos zaman içinde bir kozmik yumurta oluşturacak şekle gelir. Daha sonra bu kozmik yumurtanın içinde Pan Gu büyümeye başlar ve iyice büyüdüğünde parçalayarak yumurtadan çıkar. Bu noktada parçaladığı yumurtanın yin kökenli kısmı arzı, yang kökenli kısmı ise göğü oluşturur. İkisinin tekrar birbirine çekilmesinden çekinen Pan Gu da aralarına girerek birbirlerine düşmelerini önler. İlgili bazı mitlere göre Pan Gu'ya bu görevinde dört yaratık yardımcı olur: Kaplumbağa, Qilin, Feng Huang (Anka Kuşu) ve Ejderha. Binlerce yıl bu durumda kaldıktan sonra arz ile göğün tamamen birbirinden ayrıldığı kanaatine vararak aradan çekilir. İnanışa göre daha sonra ölen Pan Gu'nun vücudundan Çin'in kutsal dağları, gözlerinden Ay ve Güneş, kanından akarsu ve denizler, nefesinden rüzgâr, sesinden gök gürültüsü, vücudundaki pirelerindense insanlar meydana gelir.
Pan Gu'nun ortaya çıkışına dair ikinci mit ise Pan Gu'nun Wu Xing yani Beş Elementten ortaya çıktığını söyler. Ortaya çıktıktan sonra Pan Gu arzı ve göğü bir çekiç ve iskarpela yardımıyla inşa eder.
İlgili kaynak metinler
[değiştir | kaynağı değiştir]Pan Gu mitine yer vermiş çeşitli metinler çağdaş mitoloji araştırmalarında bu bağlamda kaynak metinler olarak kullanılmaktadırlar. Bunlardan bazıları:
- Xu Zheng (徐整; pinyin: Xú Zhěng; MS 220-265), "Üç Beş Tarihî Kayıt" (三五歷紀; pinyin: Sānwǔ Lìjì) kitabında. Bu Pan Gu'nun bilinen ilk kaynak metnidir.
- Ge Hong (葛洪; pinyin: Gě Hóng; MS 284-364), "Ruhanî Yazınların Sadeliğinin Muhafaza Edilmesi Ustası" (抱朴子内篇; pinyin: Baopuzi Neipian) kitabında Pan Gu'yu tarif etmektedir (ETC Werner, Myths & Legends of China, 1922).
- Ouyang Xun (欧阳询; pinyin: Ōuyáng Xún; MS 557-641), "Edebî Eserlerin Gizli Antolojisi" kitabında (藝文類聚; pinyin: Yiwen Leiju), Pan Gu'dan bahsedilir.